Sath o‘lchash asboblari, qalqovichli sath o‘lchagichlar, gidrostatik sath

 Ochiq idishda suyuqlik 
sathini difmanometr bilan o‘lchash 
sxemasi 
 

---

Shunday qilib, difmanometr idish 2 dagi nazorat qilinadigan suyuqlik sath N 
orqali ifodalanadigan bosimlar farqini o‘lchaydi: 
∆P=P
1
-P
2
=(H+h
1
)∙ρ
1
∙g-h
2
∙ρ
2
∙g.
(5.12) 
Agar ikkala impulsli naychadagi suyuklik 
zichligi 
r
1
va 
r
2 
bir xil bo‘lsa va h
1
= h
2
bo‘lsa, u 
holda 
∆P=H∙ρ∙g ,
(5.13) 
bu yerda, ρ=ρ
1=
ρ
2.
(23.12) va (23.13) lardan ko‘rinadiki, 
difmanometrik sath o‘lchagichining ko‘rsatishi 
nazorat qilinayotgan muhitning zichligi o‘zgarishi 
bilan o‘zgaradi. Agar impulsli naychalarda 
va 
zichliklar ayirmasi mavjud bo‘lsa, kursatishlarda ham xatolik paydo bo‘ladi (shu 
xatolikni yo‘qotish uchun impulsli naychalar yonma-yon yotqaziladi). Nihoyat, 
(23.13) ifoda «manfiy» impul'sli naychada («—» belgi bilan belgilangan) suyuqlik 
sathi nazorat qilinayotgan sath N o‘zgarishi bilan o‘zgarmagan holdagina o‘rinli. 
Buni ta'minlash uchun shu impulsli naychada muvozanatlashtiruvchi idish 3 
o‘rnatiladi. Idish va impulsli naycha sath o‘lchagich shkalasining boshlang‘ich 
belgisi deb qabul qilingan 00 sathigacha suyuqlik bilan to‘ldiriladi. 
23.7-rasmda bosim ostida (berk idishlarda) suyuqlik sathini difmanometr 
bilan o‘lchash sxemasi ko‘rsatilgan. Muvozanatlashtiruvchi idish 4 idishning havoli 
(bug‘li) bo‘shlig‘i 3 ga ulanadi va maksimal sathda o‘rnatiladi. Impulsli naycha 2 
idishning suyuqlikli bo‘shlig‘iga bevosita ulanadi. Difmanometr 1 bilan 
o‘lchanadigan bosimlar farqi ∆R uchun ifoda difmanometrning musbatli R
1
va 
manfiyli R
2
kameralarida hosil qilinadigan bosimlar opqali osongina topilishi 
mumkin: 
P
1
=(h+h
0
)∙ρ
1
∙g ,
(23.14) 
bu yerda, ρ
1
— muvozanatlashtiruvchi idish va impulsli naycha 5 dagi suyuqlik 
zichligi. R
2
bosim idishdagi zichligi ρ
2
bo‘lgan suyuklik ustunining gidrostatik 
bosimi impulsli naycha 2 dagi zichligi ρ
1
bo‘lgan suyuklik ustuni h
0
va balandligi h 
— N va zichligi ρ bo‘lgan idishdagi havo (bug‘) ustuni gidrostatik bosimlari 
yig‘indisidan iborat: 
P
2
=h
0
ρ
1
∙g+Hρ
1
g+(h-H)ρ∙g.
(23.15) 
Shunday qilib, difmanometrga ta'sir etadigan bosimlar farqi ∆P quyidagi ifoda 
bilan topiladi: 
1

2
