«сарайшық» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы атырау облысы білім беру басқармасының Әдістемелік орталығЫ

Тау
» атайды. Оның «
Дәрмен», «Құдайберген», 
«Қонар» 
деген биіктері бар. Бесшоқыда құпиясы мол қатпар тастардан тұратын 
бірнеше ойықтары бар. Негізгі 
«Ойықта» 
мол су көзі бар. (Есмухан Жанизин) 
Сол Бесшоқының бір басында ауызға алар айшықтар көп. Оның құбыла 
бетіндегі мың сиыр суарсаңда мыңқ етпей, баяғы қалпын сақтап тура берер 
мөлдір сулы құдығы, күні кешеге дейін төсінде ирелеңдеп алдыңды кесер құлаш- 
құлаш білектей қара жыланы туралы аңызды айтсаңшы. (Ө.Әлімгереев 128 бет) 
Бесшоқы 
–Каспий ойпатындағы қырат. Ертеде бұл жерде үлкен бес төбе , 
тау- сымақ болған, содан «Бесшоқы» аталған. Осы төбелердің ортасында 
«Кененбай» үңгірі бар. 
Кененбай үңгірі
- Құрманғазы ауданы Каспий ойпатындағы Бесшоқы 
қыратында орналасқан. Үлкен бес төбеден Бесшоқы атауы шыққан. Төбе көлемі 
оңтүстік- батыстан, солтүстік-шығысқа 20 шақырым созылған, ені 8-12 метр, 
биіктігі -14 метр, Кененбай үңгірі судың шайуынан пайда болған табиғи үңгір. 
Ауызы, тереңдігі -4метр сайда орналасқан. Диаметрі 20 метр, биіктігі 3-4 метр 
қатпарлы тастардан тұрады. [2, ІІ том], (2-сурет) 

---

96 
Үңгір жайлы ел ішінде аңыз көп, жанындағы құдық (ойық) туралы да түрлі 
әңгімелер бар. Бірақ бар әңгіме шындық, ол кезінде Кененбай есімді діндар 
жанның аталған үңгірді ел балаларын діни сауаттандыру үшін медресе ретінде 
пайдаланғандығы. Кененбай үңгірі Бесшоқы тауының арқа шығысында 
орналасқан. Ол жайлы алғашқы ғылыми деректі И.Б.Ауэрбах еңбегінен тым 
қысқа түрде кездестіреміз. Ал, нақтырауқ негіздері И.В.Головачевтердің 1998 
зерттеуінен оқуға болады. [4, 129-138-бет] И.Б.Ауэрбах еңбегінде «үңгірге 
қанаттас жатқан қазақтар бұл жерде құлшылық орнына айналдырып, мезгіл- 
мезгіл дұға жасайтын көрінеді» -деп жазыпты. Бұлда сол бір Кененбай діндардан 
басталған сұпылық ұстанымның ақ жолы болса керек. [4, 130 бет] 
Ақжонас
-ауыл. Атау жайлы екі болжам қалыптасқан. Біріншісі, Қалмақ 
қызы Ақжүністің аты бертін келе Ақжонас болып өзгерген деген болжам. Екінші 
болжам атаудың мағынасымен байланысты. Мысалы, М.Қожанұлы бұл сөз 
монғолдың