|
Нұралы Әжіғалиев
А. С. Борангалиева
Қалам Есқалиев орта мектебі,
жоғары санатты тарих пәнінің мұғалімі
ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫНДАҒЫ
“ӨЛКЕТАНУ» ОҚЫТЫЛУЫ. ӨЛКЕТАНУ ЖҰМЫСТАРЫН
ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Болашаққа
бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында патриотизм кіндік қаның тамған жеріңе,
өскен ауылыңа, қалаң мен өңіріңе, яғни туған жерге деген сүйіспеншіліктен
басталады. Сол себепті «Туған жер» бағдарламасын қолға алуды, оның ауқымы
кеңейіп «Туған елге» ұласатыны атап көрсетілген.[1,2]
Туған жерге, елге деген патриотизмді және тарихи сана қалыптастыруда
тарихи білім берудің маңызы зор. Қазіргі уақытта тарихи білім беру мазмұны да
169
заман талабына сай жаңартылуда. Атап айтқанда, «Қазақстан тарихы» пәні
бойынша негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған
мазмұндағы оқу бағдарламасы әзірленді.
Елбасы мақаласына сәйкес тарихи білім мазмұнына «Туған жер» тарихын
зерделеуге арналған тақырыптар енгізілді. Бұл білім алушының әр тарихи
кезеңдегі тарихи жағдайлармен қатар өзі туып өскен өлкедегі тарихи тұлғалар,
тарихи ескерткіштер, тарихи оқиғалар туралы сабақтастықта білім алуына
мүмкіндік береді. Бұдан білім алушының «Қазақстан тарихы» пәні аясында өз
жерінің тарихын да жүйелі зерделейтінін көруге болады.
«Қазақстан тарихы» пәні мазмұнына өлкетанулық материалдарды енгізу білім
алушылардың тарихи оқиғаларды терең түсінуіне, оқу материалына деген
қызығушылығын арттыруға мүмкіндік беретін оқытудың маңызды тәсілдерінің
бірі. Туған жер тарихын зерделеу білім алушыларды Қазақстан тарихының
әлеуметтік-экономикалық және саяси тарихымен қатар оларды туған жердің
тарихи-мәдени мұраларын да меңгеруге, зерттей білуге бағыттайды.
Туған жер тарихын оқытудың басты міндеті өз туған жерінің патриотын,
әлеуметтік мәдени құндылықтарын құрушы, сақтаушы, қолданушыларын
қалыптастыру және туған жерге деген құрметке баулу, білім алушылардың
танымдық, коммуникативтік, адамгершілік, эстетикалық, экологиялық
құзыреттілігін дамыту болып табылады.
Туған жерінің тарихын зерделеу сонымен қатар, тұлғаның туған жері бойынша
әлеуметтенуіне, өз өлкесінде еңбек етіп, өмір сүруге, туған жерінің өркендеуіне,
әлеуметтік-экономикалық және мәдени жаңғыруына үлес қосуға бағыт береді.
Туған жер тарихы туралы тарихи материалдар оқытудың тәрбиелік
міндетін де іске асырады. Тарихи деректер мен кейіпкерлер білім алушылардың
туған жердің өткен тарихын түсінуге, өз туыстарының өткен өмір салты мен
рухани әлемін, олардың туған жерді дамытудағы еңбегінің рөлін қайта
жаңғыртуға мүмкіндік береді.
Туған жерге қатысты сабақ барысында өткен дәуір тарихын тұлғалық
тұрғыдан түсінуге мүмкіндік беріледі, себебі, құндылық қатынасты жеткізушілер
туған жердің халқы, яғни туыстары мен жақындары болып табылады. Қазақстан
тарихы сабағы аясында туған жердің материалдық және рухани дамуына,
мәдениет, білім мен ғылымның дамуына үлес қосқан тұлғалардың тарихын білу,
білім алушылардың қызығушылығын, патриоттық мақтаныш сезімін арттырады.
Бұл сәйкес құндылықтардың алғашқы баспалдағы болып табылады.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев «Болашаққа
бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласы негізінде әзірленген
«Өлкетану» материалдарын оқыту:
-
білім алушыларда ежелгі дәуірден бастап қазіргі уақытқа дейінгі туған жер
аумағында болып жатқан тарихи процестердің негізгі кезеңдері мен
ерекшеліктері туралы білім қалыптастыруға;
170
-
туған өлкенің табиғи байлықтары, тарихи ескерткіштері және мәдени
нысандары туралы білімдерін кеңейту;
-
туған өлкенің дәстүрлі қолөнері, мәдени және әдеби мұралары мен өңір
мақтанышына айналған адамдар туралы білімдерін кеңейту;
-
туған өлкенің бірегей табиғаты, тарихы мен мәдениетіне деген құрмет
сезімдеріне тәрбиелеу; оларды қорғауға жауапкершіліктерін арттыруға
бағытталған.
Өлкетану материалдары 5,6,7-сыныптарда, яғни әр сыныпта 4 сағаттан 12
сағат көлемінде оқытылады. Өлкетану материалдары оқу бағдарламасының
базалық білім мазмұны мен ұзақ мерзімді жоспарына енгізілді. Оқу бағдарламасы
бойынша тоқсандағы бөлімдер мен бөлім ішіндегі тақырыптар бойынша сағат
сандарын бөлу мұғалімнің еркінде болғандықтан «Өлкетану» материалдарын әр
сынып бойынша кіріктіріп оқыту ұсынылады.
Өлкетану материалдарын оқытудың ерекшеліктері:
Өлкетану мәдени және ұлттық сәйкестікті дамыту мен сақтаудың маңызды
міндетін орындайды. Өлкетанулық білім жаңа буынды аймақтың мәдени
құндылықтарымен қамтамасыз етіп отыратын әлеуметтік-мәдени ақпарат көзінің
бірі. Бұл жеке тұлғаның мәдениетін қалыптастыруға мүмкіндік береді
5-сыныпта: «Өлкенің тарихи ескерткіштері», «Өңірдің тарихи тұлғалары:
билер, батырлар, ақындар», «Туған өлкенің аңыз-ертегілері» тақырыптарын
оқытуда білім алушыларды ата-бабалардың дәстүрін құрметтеуге, келешек
ұрпақтардың тәжірибесін жалғастыруға, өнегелі жерлестерінің өмірін
замандастарына үлгі етуге бағыттау ұсынылады.
5-сыныпта «Өлкетану мұражайы және тарихи жәдігерлер» тақырыбы бойынша
тарихи мұраны жеткізудегі жәдігерлердің рөлін сипаттау үшін мүмкіндігінше
мұражай сабақтарын өткізу ұсынылады. Мұражайда өтетін сабақта білім
алушылардың оқу материалдарын мұражайдағы бай қорды пайдалана отырып
терең меңгертуге бағыттау ұсынылады.
Мұражай базасында өткізілген сабақтар білімалушылардың азаматтық
және
патриоттық
қасиеттерін
қалыптастыруға,
олардың
танымдық
қызығушылықтары мен қабілеттерін, ой-өрісін кеңейтуге, тарихи және мәдени
ескерткіштерге ұқыпты қарауға ықпал етеді.
Тарих сабағында тарихи-өлкетану материалдарын жинақтауға келетін болсақ,
оқушылар мұражайға барғанда көргендерін, байқағандарын, кездесулерде
естігіндерін, тапқан заттарын т.б мектепке әкеледі.
Біріншіден,өлкедегі тарихи ескерткіштер;
екіншіден, өлкенің тарихын баяндайтын түрлі әдебиеттер;
үшіншіден ,өлке тарихына байланысты баспасөзде жарияланған материалдар;
төртіншіден, тарихи оқиғаларға қатысушылардың естеліктері;
бесіншіден, өлкетану музейлеріне экскурсия жасағанда жинақталған материалдар.
Жинақталған материалдардың бәрі уақытылы талданып, сарапталып, мектептегі
171
арнайы бөлінген орынға қойылғаны дұрыс. Осыдан барып бірте-бірте өлкетану
бұрышы, залы, бөлмесі ұйымдастырылатын болады.
Do'stlaringiz bilan baham: |
