«сарайшық» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы атырау облысы білім беру басқармасының Әдістемелік орталығЫ

Иманғара және тарих 
Бүгінгі күнде Атырау обылыснда қола дәуірінен 138 ескерткіш анықталған, 
олардың 128-і ерте темір дәуіріне жатады . 1989-92 ж. Батыс Қазақстан 
экспедициясы жүргізген жұмыстар нәтижесінде ертедегі темір дәуірінің 
көптеген ескерткіштері Жылой ауданынан, сол сияқты Иманғара тауы маңынан 
қоныстары табылып отыр. Зерттеу жұмыстары барысында б.з.д. I мыңыншы 
жылдары өмір сүрген Страбонның өз еңбектерінің бірінде айтып қалдырған сөзін 
мысалға алуға болды. “Каспий теңізінің арғы жағында өмір сүрген халықтардың 

---

68 
бірі сақтар болса, біреулері массагеттер ” деп айтқан. Және де ол Сақтардың 
Кирмен болған соғысы жайлы естігені бар екенін айтады.Бұл жөнінде Жылой 
ауданынан табылған, әсіресе Иманғара қорымынан табылған айна бөліктерінің 
маңызы зор. 
Исатай мен Махамбет бастаған топтың 1837-жылдың 13-ші желтоқсанында 
таңда Сарайшықтың жоғарғы жағында Жайық өзенінен Азия бетке өткеннен 
кейін, алдымен Қарабау, Тайсойған құмдарына қарай бет алды, Барлыбай 
моласына жетіп, одан оңтүстікке - Иманқара, Желтауға карай ойысқан. 
Таудың басындағы 3 алаңқайда сақ дәуірінің (б.з.б. 5 ғ.) обалары мен 
қорғандары орналасқан. 
Қорытынды 
Иманғара-Атырау обылысындағы жеті таудың бірі.Биіктігі бойынша 
үшінші орын. Жазда ыстық,қыста -30C градустан аспайды.Малшылар үшін 
жайылымдық жер.Тарихи-археологиялық маңызы бар қазбалар табылған. 
Иманғара тауының басты мәселесі халық арасындағы көп танылмауы және 
жеткілікті деңгейде зерттелмеген. Біздің осы мәселелерді шешуге арналған 
ұсыныстарымыз: 
1)
Инвесторларды тарту; 
2)
Туристік орталық ашу; 
3)
Иманғара тауын халыққа таныту жұмыстарын жүргізу; 
4)
Инфрақұрылымды жақсарту; 
Туризмнің бұл өңірде дамитынына сенімдімін. Себебі, суретте 
көрсетілгендей таудың табиғаты ғажап,әдемі. Атырау обылысы мен Ақтөбе 
обылысының шекарасында Желтау тауы бар. Ол тау Иманғара сияқты борлы тау 
және табиғатыда ұқсас. Желтаудың табғатына қызыққан АҚШ ғалымдары 
зерттеуге келген. Иманғара да танымал болса, оған да басқа елдердің ғалымдары 
қызығар еді. Содан соң көптеген зерттеулер жүргізіледі. 
Қазақстаннан ондаған есе кіші Иордания мемлекеті туристердің арқасында 
дамуда.Жерінің 95 %-і шөлді аймақ болып саналатын бұл мемлекетке жылына 
сансыз шет елдіктер келеді.Айтқым келгені,бізден кіші елдің істегенін бізде 
қайталай алармыз. 
Қолда бардың қадірін біліп,оны ел экономикасын көтеруге қолдану 
жастардың қолында.Иманғара тәрізді таңғажайып өлкемізді қазіргі таңда шет 
елдіктер қоқысымен ластап жатқанда,қарап жатпай өз еліміздің игілігіне тиер іс 
жасаумыз керек.