«сарайшық» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы атырау облысы білім беру басқармасының Әдістемелік орталығЫ

«Тасоба» қорғанының тарихы 
2008 жылы маусым айының 15-жұлдызында құрамында Мұратов Нұрлан, 
Есқалиев Амангелді, Садиров Тоқтар, Орахов Фархат, Шоттықбаев Бағдат және 
тарих ғылымының кандидаты Х.Досмұхамедов атындағы педагогикалық 
университетінің тарихи мұражай қызметкері Хасенов Мараттың жетекшілігімен 
Құрылыс ауылынан күншығыс жақ беттегі 12 шақырым жерде «Тасоба» 
қорғанынан өздерінің жоспарланған далалық ғылыми-зерттеу жұмысын бастады. 
Біздің территориямыздағы аталған шығыс өңір бүгінгі күні аз зерттелген , 
тарихында құпиясы мол және қызықты өңір болып отыр. «Тасоба» қорғаны 
бұрыны алтыншы ауыл қасынан 4000 метр қашықтықта орналасқан. Обаның 
орналасқан жері биіктеу,көтеріңкі. Үйіндісі тас және топырақ. Биіктігі 1.5 метр. 
Аумағы 14 метр. Обаға тән белгілердің барлығы бар. Барлау тобы обаны суретке 
түсіріп,жоспарға белгілеген. Осы «Тасоба» қорғанынан ежелгі замандағы нан 
пісіретін пеш,көне тиындар,қыш құмыралар табылған. Ғылыми-зерттеу тобының 
қысқа мерзім ішінде жүргізілген жұмысының нәтижесі осындай. Жоспарланған 
жұмыстың жартысы қаржы жағдайына байланысты аяқталмай қалған. Осыған 
байланысты қорғандардан табылатын жәдігерлерді жинау,зерттеу жұмыстарын 
одан әрі жүргізу өлкетану жұмысымен айналысатын жастар мен оқушылардың 
болашақтағы істерінің бірі. Ал оқушылар тарапынан тарихтың бұл ашылмаған 
беттері бүгінгі күні үлкен қолдау тауып отыр. Егер жергілікті әкімшілік 
тарапынан, демеушілер көмек қолын созып жатса,бұл келешегі зор жұмыс оңға 
басар еді. 

---

213 
Қорытынды 
«Қазақ даласының әр төбесі, әр белесі ертегі, 
Топырағын басып қалсаң бір ертегі шертеді» 
М.Шаханов 
Өлкетану – оның өткенін мақтаныш ету еліміздің әрбір аймағын, ауданын, 
тіпті қала, ауылының тарихын насихаттау Қазақстан Республикасын дәріптеу 
болып табылады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 
«Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру және Ұлы даланың жеті қыры» атты 
мақалаларында біртіндеп... халықтардың көлемді де, мол мәдениет мұрасын, 
соның ішінде қазіргі ұлттық мәдениет, фольклор, салттар мен дәстүрлердің 
жүйесін жасау, екіншіден... ұлттық тарих үшін ерекше маңызға ие, ірі де маңызды 
тарихи, мәдени және архитектуралық ескерткіштер ашылуын қамтамасыз ету» 
деген сөздері бар. Ендеше осы айтқандардан шығатын қорытынды туған-жер 
тарихи дербестік, тәуелсіздік жолындағы күрес, экономикалық өркендеуге 
арналған үлгілі еңбекке толы. Президент мақалаларында өлке тарихын жасау, 
қазіргі және келер көп ұлтты ұрпақтың оны жақсы білетіндей, білім беруі – кезек 
күттірмейтін міндет. Сондықтан әр жас азамат өз елінің тарихын, тарихи 
тұлғаларын, олардың өнегелі істерін оқып біліп, ұлттық дәстүрлеріміз мен әдет- 
ғұрыптарымызды, мәдениетімізді ұғынып, туған – өлкеміздің тау-тасын, өзен – 
көлін қазба байлығын өзімдікі деп сезініп, оны қорғай да білетін ұрпақ болуы да 
тиіс. Туған өлкенің тарихын жас кезде меңгеріп, ол қайда жүрсе де, қалада ма, 
шет елде ме қайда жүрсе де өз халқын, туған жерін, салтын мақтаныш ете 
алатындай ұлтжанды азамат болатындай тәрбиеленуі керек. Көшпенді болған 
қазақ халқының салт-дәстүрлерін, тұрмыстық заттарын, (ағаш, табақ, ағаш астау) 
мәдениетіндегі ерекшеліктерін альбом түрінде де жинақтауға болады. Өлке 
тарихын оқу-топономика. (Грек сөзі топос – жер, онимо – атау) ғылымынсыз 
мүмкін емес, өйткені жер тілі – сол жердің тарихын білдіреді. Атауларға талдау 
берудің өзі өткенді – білу, белгілі бір тарихи оқиға екенін білдіреді. Халқымыз 
тұңғыш рет тәуелсіздік кемесіне отырып, ғажайып әлемге сапар шеккен 
қазіргідей алмағайып заманда қарап отыруды уақыт көтермейді. «Малым 
жанымның садағасы, жаным – арымның садағасы» дегенді айтқан қазақ үшін 
атамекеннен, ата дерегінен қымбат ештеңе жоқ. Келер ұрпақ халқымыздың арғы 
– бергі тарихынан, мәдени құндылықтарынан мағұлмат беретін дәлелді 
дәйектерді өз дәрежесінде оқу үшін өлке тану жұмыстарына байланысты барлық 
шараларды жандандыруы қажет. Қазақ халқы – ұлы халық, қазақ тарихы ұлы – 
тарих. Онымен тек біздер мақтана білуіміз қажет. Кемеңгер Ахмет 
Байтұрсыновтың нақылына құлақ түрсек: «Біздің заманымыз – өткен заманның 

---

214 
баласы, келер заманның атасы». Қорытындылай келгенде өзіме бұған дейін 
белгісіз тарихы қызық жер аттарын білдім.