Saqlash vazirligi sh. S. Shoyimova, M. K. Xoshimova, sh. R. Mirzayeva, M. M. Qo

Asosiy
 
tushunchalar
 
Tushunchalar mazmuni (izoh)
 
Texnologiya
 
 
Innovatsiya
 
 
Didaktika
 
 
Interaktiv
 
 
Vebinar
 
 
Kreativlik
 
 
Refleksiya
 
 
...
 
 
“Aql xaritasi” 
(ingl.  “Mind  map”)  
–  
taniqli  yozuvchi,  notiq 
va  o’qitishpsixologiyasi  hamda  fikrlash  muammolari  bo’yicha 
maslahatchi  Toni  Byuzen  tomonidan  ishlab  chiqilgan.  U  “Intellekt- 
karta”,  “  Mental  karta”,  “Idrok  xaritasi”  yoki  “Fikrlar  xaritasi”  deb 
ham  yuritiladi.  “Aql  xaritasi” 
- 
o’quv  materiallari  faktlar, 
tushunchalar,  g’oyalar  sifatida  qo’llana  oladigan  ko’rgazmali 
konstruksiyalardan 
iborat 
qisqacha 
shartli 
ma’lumotnoma 
ko’rinishidagi  tayanch  signallar  tizimidir.  Unda  o’zaro  uzviy 
bog’langan ramzlar (so’z, shartli  belgi, jadval, chizma, rasm va h.k) 
ifodalangan bo’lib, qandaydir ma’noli mohiyatni anglatadi.
 
Bu  analitik  fikrlash  instrumenti  bo’lib,  maksimal  tarzda 
muammoning  yechimini  topish  zarurligida  qo’llaniladi.  Maqsad 
turlicha  bo’lishi 
mumkin: 
fikrlar 
generatsiyasi,  taqdimotga 
tayyorlanish,  tadbir  tashkil  etish  va  o’tkazish,  ma’ruzani  konspekt 
qilish, katta hajmdagi axborotni eslab qolish, kun tartibini yoki loyiha 
ishini rejalashtirish va b.
 
“Aql  xaritasi”dan  har  qanday  ma’lumotni  qayta  ishlash,  analiz 
qilish va eslab qolish, nostandart vazifalarni yechish uchun foydalanish
 

---

251
 
 
tavsiya etiladi. Ko’rinishidan ham neyronning shoxlanishiga o’xshab 
ketadigan diagrammani tashkil etadi.
 
Qoidalari:
 
1.
 
Asosiy so’z, fikrni markazga joylashtirish.
 
2.
 
Asosiy  fikrdan  g’oyalarni  tarmoq  bo’yichatarqatish  (har  bir 
tushunchalar tarmog’i 7+/-2 qonuniga asoslanishi shart).
 
3.
 
So’zlarni  rasm  va  belgilarga  almashtirish,  ijodiy  yondoshish,
 
grafikadan foydalanish.
 
4.
 
Turli ranglardan foydalanish.