Saodat sadirova

7.7. KONSERVALOVCHIMATERIALLAR SARFINI ANIQLASH BO'YICHA MISOLLAR YECHISH
Xomashyo quruq tuzlab yoki taxlovlarda yoyib tuzlab konservalashda teri massasidan 35-40 % osh tuzi yoki tuz va antiseptiklar aralashmasi sarflanadi. Antiseptiklar sarfi 17-jadvalda keltirilgan.
229
Upuka, buzoq va yarim terilarni konservalashda tuzli dog'lar hosil bo'Iishining oldini olish maqsadida tuzga kalsiylangan soda (tuz massasidan 3 %) va antiseptiklar - naftalin va paradixlorbenzol (tuz massasidan 1,5-2) qo'shiladi.
/ 7-jadval

Antiseptik	Tuz massasiga nisbatan sarfi, %	Xomashyo massasiga nisbatan sarfi, %
1. Natriy kremneftorid 2. Paradixlobenzol 3. Naftalin	2,5-3,5 1,0-1,5 2,0-2,5	1,0 0,4 0,8

Misol: 3 tonna buzoq terisini quruq tuzlab konservalash uchun kerakli materiallar sarfini hisoblang.
Buzoq terisini quruq tuzlab konservalash uchun asosan osh tuzi, kalsinirlangan soda, naftalin yoki paradixlorbenzol qo'llaniladi.
1. Osh tuzi sarfi:

3000-35 100
1050

2. Kalsiyli soda sarfi:

1050-3 100
= 31.5

3. Paradixlorbenzol sarfi:

= 21 kg

1050-2 100
Xomashyoni tuzliqda konservalash uchun osh tuzining zichligi 1,19 - 1,20 sm³/g bo'lgan to'yingan eritmasi ishlatiladi. Bunday zichlik eritma massasiga nisbatan 26,4 % NaCl saqlagan tuzliqda hosil qiladi.
Terilar changa yuklangandan so'ng, ulardan suv ajralib chiqishi natijasida eritma konsentratsiyasi pasayadi. Tuzliqni to'yintirish uchun teri massasidan 10 % osh tuzi sarflanadi.
Bundan tashqari tuzliqdan chiqarilgan terilar, yoyib tuzlash kabi teri massasidan 15 % osh tuzi sarflab tuzlanadi.
230

Misol: 5 tonna og'ir vaznli sigir terilari ho'l tuzlab konservalash uchun sarf bo'ladigan osh tuzining umumiy miqdorini kg da aniqlang.
Tuzliqda konservalash temir betonli chanda sk = 4 sharoitida olib boriladi.
1. Dastlab tuzliqda konservalash uchun saflanadigan suv miqdori
aniqlanadi:
5000 • 4 = 2000
2. Osh tuzi sarfi (tuzliqni tayyorlash uchun):
2000-26,4 :'i,
a) — = 528 kg
^; 100
b) tuzliqni to'yintirish uchun osh tuzi sarfi:
5000Ю <_лл,
= 500 kg
100
d) tuzliqdan keyin terilarni yoyib tuzlash uchun osh tuzi sarfi:
5000-15 „_Л1
= 750 kg
100
3. Osh tuzining umumiy sarfi:
528 + 500 + 750 = 1778 kg