Sanoatda sulfat kislotasi ishlab chiqarish Sulfat kislotasining xossalari va ishlatilish soxalari

Kontakt usuli bilan sulfat kislota ishlab chiqarish 
Sulfat kislota ishlab chiqarish beshta bo`limni o`z ichiga oladi: 
1. Pech bo`limi (bunda quruq SO
2
hosil bo`ladi) 
2. Yuvish bo`limi (bunda SO
2
gazi ho`l usul bilan tarkibidagi qo`shimchalardan 
ya’ni H
2
SO
4
ning tomchilaridan, suv bug`laridan va kontakt zaharlaridan to`liq 
tozalanadi) 
3. Kompressor bo`limi (bunda tozalangan gaz surib olinib, kontakt apparatiga 
yuboriladi) 
4. Kontakt bo`limi ( bunda SO
2
gazi kattalizator bilan ta’sirlashib – to`qnashib SO
3
ga aylanadi) 
5. Asorbtsiya bo`limi (bunda SO
3
suvga yuttiriladi va H
2
SO
4
ga aylantiriladi) 
SO
2
 gazini tozalash.
Kolchedanni kuydirib olingan kuyundi gazlari tarkibida 
SO
2
(16% gacha, odatda 7-9%), O
2
(9-11%), kuyundi changlari (200g/sm
3
), 
qaynovchi qatlamda kuydirilganda kuyundi changlari asosan temir oksidi; ozroq 
temir sulfidi, mis sulfidi, As
2
O
3
mishyak oksidi SeO
2
selen oksidlarini ushlaydi. 
Bo`lar kattalizatorda “zaxarlari” bo`lib, kattalizatorni tez yaroqsiz holga keltiradi. 
Shuning uchun ham SO
2
barcha qo`shimchalardan tozalanishi kerak. 
Kuyundi gazlari eng avval siklonlarda tozalanadi (siklon apparati jadvaliga 
qaralsin), so`ngra gaz issiqligidan bug` hosil qilish uchun (gaz issiqligi 400
0
C 
bo`ladi), bug` qozonlariga yuboriladi va haroratsi ancha pasaygach, quruq 

---

9
elektrofiltrlar orqali o`tkaziladi. Bu apparatlarning hammasi zavodning pech 
bo`limida joylashgan bo`ladi. Kuyundi gazlarning tarkibidagi qo`shimchalar siklon 
apparatidan o`tgach 20 g/m
3
qoladi. Qolgan changlar juda mayda bo`lib, ular 
elektrofiltrdan o`tgach 0,1 g/m
3
qoladi xolos. 
SO
2
ni chang zarrachalaridan hamda As
2
O
3
, SeO
2
lardan batamom tozalash 
maqsadida, (ayniqsa As
2
O3, SeO
2
lar kattalizatorni qaytmas qilib zaharlaydi) gaz 
(SO
2
) yuvuvchi minoralarda maxsus tozalanadi. Unda gaz ho`llanadi va 30-50
0
C 
tempraturagacha sovutiladi. Natijada gazda tuman, yani juda mayda suv tomchilari 
hosil bo`lib, kondensatsiyalanib ajralib chiqadi. Bu tomchilarda SO
3
va As
2
O
3
lar 
erigan bo`ladi. Shunday yo`l bilan kattalizator zaharlaridan gaz batamom 
tozalangach quritgich minoralarda 93-95%-li sulfat kislotada quritiladi. So`ngra toza 
va quruq gaz kompressori yordamida kontakt bo`limiga yuboriladi.