“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

“SANOAT VA XIZMAT KO‘RSATISH SOHALARINING RAQAMLI TRANSFORMATSIYASI: 
TENDENSIYALAR, BOSHQARUV, STRATEGIYALAR”
375
демографик ривожланишига асос бўлмоқда [1, C.83]. Ҳозирги вақтда Навоий вилоятида 
ҳар 1000 та эркакга 973,6 та аёл тўғри келади (2-расм). 
2-расм. Навоий вилоятида доимий аҳоли умумий сонида аёллар ва эркакларнинг 
нисбати (фоизда) 
Вилоят аҳоли сонининг ҳудудлар бўйича тақсимланишига эътибор қаратадиган 
бўлсак, энг кўп аҳоли сони Хатирчи туманига 20 фоиз, Навоий ва Зарафшон шаҳарларига 
22,5 фоиз, тўғри келади. Чўлли (Учқудуқ, Томди, Конимех) туманларига – 8,4 фоиз, 
Қизилтепа туманга-15,3 фоиз, ва Кармана, Навбаҳор, Нурота туманларига– 33,8 фоиз 
аҳоли ҳиссаси тўғри келади[3]. 
Вилоятда аҳоли сонидаги ўзгаришлар унинг бевосита ёш таркиби билан боғлиқ. 
Яъни, 2019 йил 1 январь ҳолатига аҳоли таркибида 30 ёшгача бўлган ёшлар улуши - 34,9 
фоизни, 16 ёшгача бўлган болалар улуши - 22,7 фоизни, 16-29 ёшдагилар улуши - 19,5 
фоизни ташкил этди. Шунингдек, статистик маълумотлар таҳлили сўнгги йилларда 0-15 
ёшдаги аҳоли мутлақ сонининг кўпаяётганлигини кўрсатмоқда. 2010-2016 йиллар 
давомида вилоятда аҳоли таркибида меҳнат ёшдан кичик бўлган аҳоли сони 2010 йилда 
8,9 фоизни, 2016 йилда эса 11,1 фоизни ташкил этган (4-расм). Мазкур ҳолат вилоятда 
туғилиш кўрсаткичининг бироз кўпайганлиги билан изоҳланади. 
Аҳоли ёш таркибида меҳнат ёшидаги (15-64) аҳоли гуруҳи салмоғи алоҳида 
аҳамиятга эгадир. Чунки ушбу гуруҳ асосий ишлаб чиқариш кучини ташкил этади ва 
иқтисодий ривожланишнинг омили бўлиб хизмат қилади. Меҳнат ёшидаги аҳоли 
гуриҳининг шакилланиши асосан аҳолининг такрор барпо бўлиши хусусиятларига 
боғлиқдир[1]. 
Вилоят аҳолисининг ҳозирги вақтдаги ўртача ёши 29,3 ёшни, шу жумладан, аёллар 
29,7 ёшни, эркаклар 28,9 ёшни ташкил этади. У халқаро демографик таснифга кўра, 
Ўзбекистонда ёш вилоятлар қаторига киритиш имконини беради (3-расм). 
Вилоят аҳолисининг кексайиш даражасини баҳоласак, вилоятда 60 ёшдаги ва ундан 
юқори ёшдагилар аҳолининг 7,2%ини ташкил этади ва вилоят аҳолиси демографик нуқтаи 
назардан ёш ҳисобланади. Хориж демографларининг таснифи бўйича эса 65 ёш ва ундан 
юқори ёшдагилар вилоят аҳолисининг 3,5 фоизини ташкил этади ва бу демографик қариш 
бўсағаси таснифига мос тушадию. 
49,5
49,5
49,3
49,3
49,2
49,2
49,3
49,3
49,4
49,3
50,5
50,5
50,7
50,7
50,8
50,8
50,7
50,7
50,6
50,7
0
20
40
60
80
100
2010 й.
2011 й.
2012 й.
2013 й.
2014 й.
2015 й.
2016 й.
2017 й.
2018 й.
2019 й.
Аёллар
Эркаклар

---