“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

1-расм Корхоналарда логистик тизимининг соддалаштирилган чизмаси. 
Логистик сервис масалалари ҳал қилинмаган тақдирда, маҳсулотларни бозорда 
самарали сотишни амагга ошириб бўлмайди. Кўплаб транспорт узеллари учун 
мультимодал транспортировка жараёнларида иштирок этадиган ўхшаш транспорт турлари 
ўртасидаги муносабатларда номуттаносиблик кузатилади. 
Халқаро валюта фондининг изланишларига кўра логистика учун сарф - харажатлар 
корхоналар қамровида даромадининг 4% дан 30% гача бўлган суммани ташкил қилади, 
Европа корхоналарида ушбу кўрсаткич улар даромадининг 9% дан 11% гача бўлган 
суммани ташкил қилади.
2
Ишлаб чиқариш ва савдонинг глобаллашиш жараёнида логистика жуда мухим 
ахамият касб этади. Ва шунга боғлик равишда ҳар бир корхона учун логистиканинг 
ахамияти ошиб бормоқда, чунки корхона харажатларининг кўп қисмини аксарият 
1
Гайдаенко А.А, Гайдаенко О.В. Логистика. Учебник. - М.: КНОРУС, 2009. - 272 с
2
Стаханов В.Н. Промышленная логистика. -М.: Экономика, 2011, 96 с.
Харидор
Буюртмачи

---

“SANOAT VA XIZMAT KO‘RSATISH SOHALARINING RAQAMLI TRANSFORMATSIYASI: 
TENDENSIYALAR, BOSHQARUV, STRATEGIYALAR”
413
ҳолатларда транспорт харажатлар ташкил қилади. Агарда корхона ишлаб чиқариш 
харажатларини камайтириш учун арзонроқ ресурсларни чет элдан излаётган бўлса, унда 
логистик харажатларнинг улуши сезиларли даражада ошади. 
Корхонанинг логистикаси олдида турган максадлардан бири бу материаллар 
захирасини ушбу материалларни қисқа муддатларда сотиб олиш тўғрисидаги ахборотга 
алмаштиришдир. Шунга боғлиқ равишда захираларни бошқариш назарияси бир неча 
методни кўзда тутади: ABC, "Канбан", "Джит"
1
. 
АВС методи ҳақида батафсилроқ тўхталиб ўтамиз. Ушбу методга кўра 
омборхонада сақланадиган барча буюмлар учта гуруҳга бўлинади: 
a) А буюмлар. Нисбатан қимматбахо буюмлар (омборхонада сақланаётган буюмлар 
умумий нархининг тахминан 75-80% ташкил қилади), бироқ миқдор жиҳатидан 
омборхонада мавжуд бўлган буюмлар сонининг атиги 10-20 % ташкил қилади; 
b) В буюмлар. Ўртача нархдаги буюмлар (омборхонада сақланаётган буюмлар 
умумий нархининг тахминан 10-15% ташкил қилади), бироқ миқдор жиҳатидан 
омборхонада мавжуд бўлган буюмлар сонининг атиги 30-40 % ташкил килади; 
c) С буюмлар. Энг арзон буюмлар (омборхонада сакланаётган буюмлар умумий 
нархининг тахминан 5-10% ташкил килади), бироқмиқдоржиҳатидан омборхонада мавжуд 
бўлган буюмлар сонинг атиги 40-50 % ташкил килади; 
Қилинган таҳлил натижасида шу хулосага келиндики, омборхоналарда 
сақланаётган товарларнинг 20 % га захирага ажратилган маблағларнинг 80 % тўғри 
келади. Ушбу омборхоналарда товарларнинг арзимас бир сакланаётганида корхона 
капиталининг куп қисми ҳавога учиб кетишидан дарак беради, яъни маблағлар бекорга 
ҳавога сарф қилинади.
2
Корхоналар фаолиятига логистикани жорий қилиниши товарларни 
ўз вақтида буюртмачига етказилишини таъминлаш билан бир қаторда уни сифатли ва 
оптимал йўллар билан амалга оширилишини таъминлайди. Ҳамда ушбу соҳанинг 
ривожланиши мамлакат иқтисодиётига ҳам катта фойда келтиради. Ушбу соҳадаги 
муаммоларни ечимини топиш, уларни ўзгартириш ва янада яхшилашга қаратилган бир 
қатор чора тадбирларнинг бўлаётгани ҳам бежизга эмас.