Sanoat. Uning milliy iqtisodiyot rivojidagi roli va o’rni

Atir-upa maxsulotlari «Lola» firmasi (Toshkent), dori-darmonlar «Uzkimyofarm» birlashmasi (Toshkent kimyo-farmasevtika zavodi) va «Uzfarmsanoat» davlat aksiyadorlik konserni korxonalarida ishlab chikarilmokda.
Tarmokdagi bir necha korxonalarda guzapoyadan mebel va kurilishi sanoatida keng kullaniladigan yogoch tolali taxtalar (orgalet) ishlab chikarish uzlashtirildi.
Istikbolda kimyo sanoatini rivojlantirish fosforit, syellyuloza, kaustik va kalsiy sodasi, kaliy ugitlari, usimliklarni kimyoviy ximoyalash vositalari, toluol, polimerlar kabi eng muxim xomashyo turlari buyicha respublikamizning mustakillikka erishishini ta’minlash, maxalliy xomashyodan maxsulotlar ishlab chikarish texnologiyasini yaratish, chet mamlakatlardan olinayotan kimyo maxsulotlarining kup kismini, ya’ni asosiy turlarini respublikada ishlab chikarishni tashkil etish, ishlab chikarish chikindilarini kayta ishlash, ishlab chikarishni avtomatlashtirish, xorijiy texnologiyalardan foydalanish, ekologik muammolarni xal etish, kimyo sanoatining eksport imkoniyatlarini kengaytirish yunalishlarida ish olib borilmokda. Kimyo sanoati korxonalarida Xitoy, AkSh, Yaponiya, Germaniya, Italiya korxonalari bilan fan-texnika, savdo-sotik soxalarida uzaro xamkorlik yulga kuyilgan, xorijiy sheriklar ishtirokida kushma korxonalar tashkil etilmokda. Kimyo sanoati korxonalarini davlat tasarrufidan chikarish va ularni asosan xissadorlik jamiyatlariga aylantirish ishlari amalga oshirilmokda.
Respublika mustakillikka erishgunga kadar kimyo sanoati korxonalari xam bevosita sobik ittifok Kimyo sanoati vazirligi tomonidan boshkarilgan. Uzbekistondagi kimyo korxonalari negizida 1991 yilda davlvt koserni tashkil etildi. 1994 yildan konsern «Uzkimyosanoat» uyushmasiga aylantirildi.
Uyushma tarkibida 22 ta ishlab chikarish korxonasi va birlashma, 8 kushma, 3 ilmiy-tadkikot, 1 loyixa instituti, tashki savdo firmasi va kator tashkilotlar bor.
Navoiy shaxridagi «Navoiyazot» ishlab chikarish birlashmasi malakatimiz kimyo sanoatidagi yirik korxonalardan biri xisoblanadi. Bugungi kunda jamoada 260 xil maxsulot ishlab chikarilmokda. 2000 yilda korxona 6300 tonna nitron tolasi, 470 tonna metanol, 1000 tonna uksus kislotasi va 900 ming tonna ammiak silitrasi ishlab chikargan. Korxona maxsuotlari 20 dan ortik mamlakatlarga, jumladan, Vengriya, Pokiston, Irok, Turkiya, Xindiston, Afgoniston, Rossiya, Belorus, kozogiston, kirgiziston va Turkmanistonga junatilmokda.
«Navoiyelektrkimyo» zavodi xissadorlik jamiyati mamlakatimizdagi eng yirik korxonalardan biri xisoblanadi. Bu korxona usimliklarni ximoya kilishning kimyoviy vositalarini ishlab chikarishga ixtisoslashgan. Unda «Trilan», «Fozalon», «Kotoran» katoriga «Guzal», «Sipermatin», «Ustine», «Bugdordir», «Neoron», «Danibol», «Sumpalfs» singari chet el preparatlaridan kolishmaydigan undan ortik maxsulotlar ishlab chikarish yulga kuyilgan.