Sanoat texnologiyasi

10.3. Yorug’lik sochilishining qo’llanilishi


Tabiatda molekulyar sochilish ham vujudga keladi. Bunday vaqtda molekulalarning tartibsiz harakati natijasida molekulyar zichlikning fluktuatsiyasi hosil bo’ladi, ya’ni muhitning ma’lum bir nuqtalarida zichlikning oshishi, ma’lum bir nuqatlarda esa kamayishi kuzatiladi. Buning natijasida sochilgan nurlarning rangi ko’kimtir rangda bo’ladi. Shu nazariyaga asoslangan holda atmosferadagi havo va dengiz suvlaridan sochilgan nurlar ko’kimtir rangda ekanligi tushuntiriladi.

Mustahkamlash uchun savollar.


1. Nurlarning sochilishi bilan interferensiya orasida qanday bog’lanish mavjud?
2. Reley qonunlarini izohlang.
3. Tabiati turlicha bo’lgan atmosfera va dengiz suvlarining rangi havo rang ko’rinishida bo’lishida sabab nima?
Mavzuga doir test savollari
Qanday muhitlarda yorug’likning sochilishi kuzatilmaydi?
Tiniq muhitlarda
Anizotrop muhitlarda
Shaffof muhitlarda
Yorug’lik barcha muhitlarda sochiladi


Yorug’likning sochilishida o’rinli bo’lgan Reley qonunlari qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan?
_{I = Iо е} ^{- cd}
_{I const} ⁴ _{, I Imax (1 cos}² _{) ,
8
RT =σT}⁴_, ^{= 5,67 10} _{2 4}
B т
^{м K
b/T} _{, b = 2,898 · 10}³ _{m · K}

Sochilgan nurlar to’la qutblangan bo’lishi uchun qanday shart bajarilishi kerak?
sochilgan nurlarning yo’nalishi o’tuvchi yorug’liklar yo’nalishi / 2 ga teng bo’lishi kerak
sochilgan nurlarning yo’nalishi qaytuvchi yorug’liklar yo’nalishi / 4 ga teng bo’lishi kerak
nur sochilgan muhitning absolyut sindirish ko’rsatkichi 0 ga teng bo’lishi lozim muhit anizotrop bo’lishi kerak


Havo bilan suv butunlay boshqacha kimyoviy tuzilishga ega. Lekin ochiq ocmonning rangi dengiz rangiga o‘xshaydi. Nega bunday?
Havo ham, suv ham asosan rangsiz molekulalardan iborat. Ammo molekulalarning tartibsiz xaotik harakati natijasida muhitning ma’lum qismlarida molekulalar konsentratsiyasi yuqori, ba’zi joylarda siyrak bo‘ladi. Buning natijasida yorug‘likning molekulyar sochilishi va sochilgan nur havorangda bo‘lishi kuzatiladi.
Osmon va dengizni tashkil etgan molekulalar rangi ko‘kimtir bo‘ladi.
Ochiq osmon va dengiz rangining o‘xshashligi ularning kimyoviy tuzilishiga bog‘liq emas.
Osmon va dengiz ko‘kimtir rangni qaytaradi