Sanoat texnologiyasi

FRANGOFFER DIFRAKSIYASI
6.1. Difraksion panjara


Difraksion panjara - bu davriy ravishda tirqish va to’siqlardan iborat tiniq optik qurilma hisoblanadi. Tirqish kenligi b va to’siq kenligi a bo’lsa, difraksion panjaraning davri d = a + b bo’ladi. Bu vaqtda panjaradagi tirqishlar soni:

.
l
d
bu yerda: l – panjaraning eni. Bu tizimga parallel yorug’liklar tushganda Fraungoffer difraksiyasi vujudga kelib, nurlar tushish yo’nalishiga nisbatan φ burchakka og’adilar. Bu nurlar linza yordamida to’planganda, linzaning fokal tekisligida o’zaro bir-birini almashtiruvchi oq va qora tasmalar hosil bo’ladi (6.1-rasm).
Bu vaqtda difraksion manzara bir nechta maksimumlardan iborat bo’ladi. Difraksiya vaqtida φ burchak-ning ma’lum qiymatlarida ikkala tirqishning mos nuqtalaridan kelayotgan nurlar bir xil fazada bo’ladi. Bu nurlarning interferensiyalanishi natijasida intensivlikning asosiy maksimumi kuzatiladi.

^{d sin 2k} , k = 0, 1, 2, 3 …. (6.1)

2
Kuzatish burchagi φ ning ma’ lum qiymatlarida nurlar qarama-qarshi fazada bo’lib yo’llar farqi yarim to’lqin uzunligiga juft karrali bo’ladi, bu holda nurlarning interferensiyalasnishi natijasida yorug’lik intensivligining so’nishi kuzatiladi va qo’shimcha minimumlik sharti bajariladi.

d sin 2k

₂ ^(6.3)
Kuzatish burchagining ma’lum qiymatlari:

^{d sin (2 k 1)} _(6.4)

2
kuzatiladi va bu shart qo’shimcha maksimumlar sharti hisoblanadi.