Sanoat texnologiyasi

Qutblangan yorug’lik. Yorug’lik vektori tebranish yo’nalishining
tekis taqsimoti biror usul bilan o’zgartirilgan yorug’lik qutblangan yorug’lik deyiladi.

Aytaylik, qandaydir tashqi ta’sir natijasida E vektor tebranishining
biror yo’nalishi boshqa yo’nalishlarga nisbatan ustunroq bo’ladi. U holda bunday yoroug’lik qisman qutblangan yorug’lik hisoblanadi.

E vektorning tebranishi faqat birtta yo’nalishda ro’y beradigan nurlarga yasssi qutblangan yorug’lik deyiladi.


8.2. Malyus qonuni
Turmalin plastinkasi bilan bo’ladigan tajribani davom ettiramiz. Birinchi turmalin plastinkasidan o’tgan yorug’lik yo’lga ikkinchi turmalin plastinkasini joylashtiramiz. Bu vaqtda tajriba ko’rsatadiki, turmalin plastinkalari parallel bo’lganda, ulardan o’tgan yorug’lik maksimal bo’ladi (8.2-(a)-rasm).

MALYUS ET’YEN LUI (1775-1812). Fransuz fizigi. Asosiy ilmiy yo’nalishi optika. 1808- yilda yorug’likning qaytish
q
vaqtidagi aniqlagan.
utblanishni Nurning
ikkilanib sinishlik nazari- yasini bergan. 1811-yilda yorug’likning sinishi vaqti- dagi qutblanishini aniqla- gan. 1811–yillarda kristal- larning optik o’qini aniqlash imkoniyatini bergan. Qator polirezeson qurilmalarni yasagan.
Plastinkalar tekisliklari o’zaro perpendikulyar bo’lganda, ulardan o’tgan yorug’lik intensivligi minimal qiymatga ega bo’ladi (8.2- (b)-rasm).
Tajribadagi birinchi turmalin plastinkasiga polyarizator, ikkinchisiga esa analizator deyiladi.



8.2-rasm. Analizator va polyarizatordan yorug’likning o’tishi. a- tekisliklar parallel, b-tekisliklar perpendikulyar
Malyus qonuniga asosan, analizator va polyarizatordan o’tgan yorug’lik nurlari intensivligi polyarizatorga tushgan yorug’lik intensivligiga to’g’ri proposional bo’lib, quyidagicha topiladi.
y
E_П Е₀ сos a
oki cos²

8.3-rasm. “Malyus qonuni” animatsiyasidan fragment
Bu tenglamadan analizator va polyarizatordan o’tgan yorug’lik intensivligi quyidagicha topiladi:
I I₀ cos ²
bu yerda: α – polyarizator va analizator tekisliklari orasidagi burchak.