|
Tadqiqotobyekti“TEXNOLOG-METALIZ”
ma’sulyati
cheklanganjamiyat
marketing faoliyati;
Tadqiqotpredmeti:
-“TEXNOLOG-
METALIZ”
ma’suliyati
cheklanganjamiyatdamarketingfaoliyatinitashkiletishbilanbog‘liqbo‘lganiqtisodiy
munosabatlarnitadqiqqilishdaniboratdir.
Bitiruvmalakaviyishituzilishikirish, 3 bob, xulosa ,foydalanganadbiyotlar, rasm,
jadvallardaniborat.
7
1BOB.IQTISODIYOTNIMODERENIZATSIYALASHSHAROITIDASANO
ATKORXONALARIDAMARKETINGFAOLIYATINITASHKILETISHNI
NGNAZARIYASOSLARI
1.1
SANOAT KORXONALARIDA MARKETING FAOLIYATINI TASHKIL ETISH
ASOSLARI
Marketingelementlariningpaydobo‘lishiXVIIasrningo‘rtalarigaboribtaqalad
i.
Budavrgachatovarlarninaturalayirboshlashniturlishakllaripaydobo‘ladi,
keyinchalikmarketingfaoliyatinibirinchielementlari,
ya’nireklama,
narx,
sotishkabilarnirivojlanishikuzatildi.1902
yildanboshlabAQSHningMichigan,
KaliforniyavaIllinoysuniversitetlaridamarketingfanikiritilib,
bumuammolarbo‘yichamaruzalaro‘qitilaboshlandi.
Keyinchalikmarketingassotsiatsiyalaritashkiltopdi.Marketingtu
shunchasibozorsohasiniharqandayfaoliyatibilanbog‘liqdir,
shuboismarketingso‘zinitarjimasivakelibchiqishikeltiriladi
(ing.
Market
–
bozoring – faol, faoliyat, harakatma’nosinianglatadi).Marketingbunafaqat biznes
falsafasi,
fikrlashtarsivaiqtisodiytafakkuryo‘nalishi,
ammoayrimfirma,
kompaniya, tarmoqvabutuniqtisodiyotbo‘yichaamaliyotfaoliyatihamdir.
AQSHvaboshqaxorijiydavlatlariqtisodiyadabiyotlaridamarketingta’rifiniko‘
pturlarimavjuddir.
Engkengtarqalganmarketingta’rifi,
buAmerikamarketingassotsiatsiyasitomonidanberilganbo‘lib,
uningmazmuniquyidagichadir, ya’ni “Marketing shundayjarayondaniboratki,
uningyordamidao‘ylangang‘oyarejalashtiriladivaamalgaoshiriladi,
narxlartashkiletiladi, g‘oyalar, tovarlarvaxizmatko‘rsatishlarharakativasotishni,
ayrimshaxslarvatashkilotlarnimaqsadlariayirboshlashyordamidaqondiriladi
”.Marketinggaolimlarturlichata’rifberganlar.I.K.Belyaevskiy shundaydegan:
8
“Marketing
–
bubozornio‘rganishvatartibgasolish,
boshqarishtizimidir”.
JanJakLambenesamarketingga
shundayta’rifberadi:
“Marketingtashkilotlarvakishilarnihohishvaextiyojinitovarlarvaxizmatlarnierkinra
qobatliayirboshlashnita’minlashyo‘liorqaliqondirishgayo‘naltirilganijtimoiyjarayo
ndir”,
“Marketing
–
bubirvaqtningo‘zidabiznesfalsafasivafaoljarayondir”.Ushbuta’riflardan
shuniaytishmumkinki,
marketing
–
bubozornio‘rganish,
uorqaliiste’molchilargata’siretishdaniboratdir.
Talabbilantaklifningo‘zarota’siri – bualohidashaxslaryokiguruxninghohish-
extiyojlariniuzluksizqondirishjarayonibo‘libhisoblanadi. Bujarayono‘znavbatida
shundayijtimoiy-iqtisodiykategoriyalarnio‘zarota’sirigaasoslanadi,
ya’niulargamuxtojlik,extiyoj (hohish), talab, haridqilish (ayirboshlash, bitim)
vaaniq
tovar
vaxizmatlarniiste’moli
(ishlatilishi)
kiradi.
Butu
shunchalarmarketingtushunchasi, moxiyatinianiqlashgaimkonberadi.
Muxtojlik – kishinibironbirnarsaniyetishmasliginixisetishidir.
Extiyoj
–
indevidshaxsningmadaniydarajasigaasosanmaxsusshaklgamuxtojlikdir.
Talab
–
buharidquvvatigaegabo‘lganextiyoj.
Talab
–
mavjud,
potensialhamdahohishtalabgabo‘linadi.
Tovar
–
buextiyojniyokimuxtojlikniqondiraoladiganhamdabozorgae’tibornitortish,
sotibolish,
ishlatishyokiiste’molqilishmaqsadidataklifetilganbarchanarsalardir.
Marketingnimoxiyatitovarniishlabchiqarishvaxizmatko‘rsatishalbattaiste’molchig
a, talab, ishlabchiqarishimkoniyatlarinimo‘ljallashdaniborat.
Hozirgidavrdajahonadabiyotidamarketinggaberilganikkimingdanortiqta’rif
bor.Mutaxassislaro‘rtasidamarketingningtakrorishlabchiqarishjarayonidaishtiroki
masalasidayagonafikryuritishgan.Hozirko‘pginachetellikmarketologlarzamonaviy
marketingtu
shunchasiishbilarmonlikkakiradiganfaoliyatnio‘zichigaolmog‘ikerakdebhisoblayd
9
ilar.Boshqalariesabundayizoxlarnitanqidqilibayriboshlashninghammausullariham
marketingtusigaegaemasliginivamarketingprinsiplarinihammavaziyatlargahamtad
biqqilibta’kidlaydilar.Marketinggata’rifberishdabundayxilma-xillikningsababibor.
Birinchidan,
marketingkonsepsiyasimazmunikapitalistikishlabchiqarishusulirivojlanishibilano‘
zgaribkeldivauningmoxiyatiniaksettirdi,
ikkinchidan,
boshqarishtizimidamarketingdanfoydalanishmaqsadlari,
xususiyatlari,
miqyosigaqarab,
undagitashkiliyqismlarningahamiyativaboshqaruvtizimidagiahamiyatio‘zgaribbor
adi.
Bundantashqari,
mutaxassislarmarketingnibiznesxizmativafalsafasitarzidabaxolaydilar.
Xizmatsifatidamarketingishlabchiqarish,
savdo,
reklama,
texnikaxizmatiko‘rsatishvaboshqasoxadagitadbirlarmajmuidaniborat.
Falsafasifatidaesamarketing
–
bujamiyatishlabchiqarishmunosabatlarigadaxldorijtimoiy-
iqtisodiykonsepsiyadir.Umumanolgandamarketinggaquyidagichata’rifberishimiz
mumkin:
Marketing
–
extiyojvamuxtojlikniayriboshlashorqaliqondirishgaqaratilganinsonfaoliyatiningtur
idir.
Marketingvujudgakelishiningasosiysabablaridanbiribuishlabchiqarishxajminingor
tibborishi,
yangitarmoqlarningvujudgakelishi,
Tovar
turlariningko‘payishivatadbirkorlaro‘rtasidamahsulotnisotishmuammosiningvujud
gakelishidir.Marketingasosidabozornihartaraflamao‘rganishyo‘nalishlariningasosi
ylaridanquyidagilarniko‘rsatibo‘tishzarur:
*
talabnio‘rganish;
*
bozortarkibinianiqlash;
*
tovarnio‘rganish;
10
*
raqobatsharoitlarinitadqiqqilish;
*
sotishshaklivauslublarinitahliletish.
Marketingevolyusiyasiilmsifatida
1900
yillarpaydobo‘laboshlagano‘shadavrdatovarhaqidao‘rganish,
taqsimlashgamo‘ljalolish,
sotishvaeksportnazariyasoslaribo‘lgan.
Kuzatish,
haridnivasotishnitahlilqilish,extimollarnihisoblash,
iste’molpanelibularesauslubiyatlariniko‘rsatadi.
Qo‘llashsohasiommaviytovarishlabchiqarish,
qishloqxo‘jaligitarmog‘i,
keyinchalikesaevolyutsiyarivojlanibborib
1990
yildanshudavrgachatadbirkorlikqurolivafunksiyasisifatimarketinghaqidao‘rganish
,
bozortarmoqlarinazariyasi,
kommunikatsiyavao‘zarota’sirnazariyasi,
ijtimoiyvaekologiksamaragamo‘ljalolishnazariyasirivojlandi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
