«sanoat marketingi» kafedrasi


A.Smit va D.Rikardo ta’limoti va xozirgi zamon



Download 0,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/63
Sana14.08.2021
Hajmi0,62 Mb.
#147978
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   63
Bog'liq
iqtisodiy bilimlar tarixi

4.A.Smit va D.Rikardo ta’limoti va xozirgi zamon. 

  A.Smit  va  D.Rikardo  angliya  klassik  iqtisodiyotining  eng  buyuk  va  eng 

sunggi  namoyondalari  edilar,  ularning  g‘oyalari  Sey,Sismondi  va  qisman 

Maltus  tomonidan  davom  ettirildi,  ammo  bu  g‘oyalarga  katta  biror  yangilik 

kiritilmadi.  A.Smit  va  D.Rikardo  asarlarida  klassik  iqtisodiy  maktab  eng 

yuksak ko‘tarildi va jaxon iqtisodiy tafakkuriga katta ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. 

  Klassik  iqtisodiy  maktab  uchun  shu  narsa  xarakterliki,  unda  mantikiy 

abstraksiya  uslubi  yordamida  iqtisodiy  vokealar  imkoni  boricha  katta 




     

23 


ob’ektivlik  va  xolislik  bilan  taxlil  etildi  va  mavjud  tizimni  ataylab  ongli 

maktash bilan shugullanilmadi. 

  Klassik  iqtisodiyotning  poydevori  qiymatning  mexnat  nazariyasi  asosida 

kurilgan.  Bu  ta’limot  daromatlarni  taksimlash  nazariyasiga  ham  asos  deb 

qaralgan.  Bu  maktab  birinchi  marta  usha  davrdagi  ilgor  burjua  jamiyatining 

sinfiy  tuzilishini  to‘g‘ri  yoritib  berdi,  kapitalistlar,  yer  egalari  va    yollanma 

ishchilarning  daromad manbalari ochib berildi (ish xaqi). Daromadlar o‘rtasida 

qarama-qarshilik yo‘q deb qaraldi.  

  A.Smit  o‘z  asarida  iqtisodiyot  fanini  xar  tomonlama  to‘la  taxlil  etib, 

xozirgi  davr  tili  bilan  aytganda  bozor  iqtisodiyoti  va  uning  amal  qilish 

tamoyillarini  to‘g‘ri  ko‘rsatib  berdi.  Ular  ta’limotining  mohiyati  kiskacha 

kuyidagilardan  iborat:  1.  Tanlov  va  tadbirkorlik  erkinligi;  2.  Baxolarning 

erkinligi (ya’ni baxoning bozorda talab va taklif asosida shakllanishi); 3. Erkin 

raqobat;  4.  Mulk  shakllarining  turli  -  tumanligi  va  ularning  qonun  oldida 

baravarligi (ya’ni davlat, jamoa, xususiy va boshqa mulklarning xayotiyligi); 5. 

Davlatning imkoni boricha iqtisodiyot masalalariga kam aralashuvi. 

  Klassik  (mumtoz)  maktab  vaqillari  inson  xoxishiga  bog‘liq  bo‘lmagan 

ob’ektiv iqtisodiy qonunlarning mavjudligini tan oladilar. Bu qonunda iqtisod 

tizimida tabiiy turgunlikni ta’minlashga, o‘z-o‘zini boshqarishga kodir ekanligi 

tan olinadi. Shu sababli davlatning iqtisodiyotga aralashuvi iloji boricha inkor 

etiladi va erkin savdo-sotik qullaniladi. "Ko‘rinmas qul" yordamida  iqtisodiyot  

avtomatik  ravishda  erkin  bozor  munosabatlari  doimo  rivojlanish  kobiliyatiga 

egadir (ammo bu fikr  J.M.Keyns tomonidan rad etiladi). 

  Birinchi  bor  erkin  bozor  iqtisodiy  taraqqiyot  asosi  sifatida  to‘g‘ri  ko‘rib 

chiqilgan. 

  Iqtisodiyotning  muxim  kategoriyalari  bo‘lgan  qiymat,  pul,  foyda,  baxo, 

ish xaqi,renta, kapital va boshqalarga asosan to‘la va to‘g‘ri ta’rif berilgan. 

  Yangi 


jamiyatning 

progressiv 

tomonlari 

bilan 


birga 

bozor 


iqtisodiyotining bekamu-ko‘st emasligi, uning jiddiy kamchiliklari borligi ham 

kayd etilgan. 



Xulosa 

XVIII  asr  oxiri  –  XIX  asr  boshlarida  klassik  iqtisodiy  maktab  to‘la 

shakllandi,  bu  ingliz  olimlari  A.Smit  va  D.Rikardolar  tomonidan  amalga 

oshirildi.  Bu  tasodifiy  vokea  bo‘lmay,  shu  davrda  angliyada  ob’ektiv  shart-

sharoitlar mavjud edi: burjua inqilobi, manufakturadan fabrikaga o‘tilishi, agrar 

isloxot, kapitalning dastlabki jamgarilishi, sinfiy va mulkiy differensiatsiya va 

boshqalar. 

  Birinchi  bor  erkin  bozor  iqtisodiyoti  taraqqiyotining  asosiy  tamoyillari 

aniklab  berildi.  Mexnat  taksimoti  iqtisodiy  taraqqiyot  asosi  sifatida  to‘g‘ri 

ko‘rib chiqilgan. 




     

24 


  Iqtisodiyotning  muxim  kategoriyalari  bo‘lgan  qiymat,  pul,  baxo,  foyda, 

ish xaqi, renta, kapital va boshqalarga  asosan to‘la va to‘g‘ri ta’rif berilgan. 

  Yangi 

jamiyatning 

progressiv 

tomonlari 

bilan 

birga 


bozor 

iqtisodiyotining  bekamu-kust  emasligi,  uning  bir  qancha  jiddiy  kamchiliklari 

borligi ham kayd etilgan. 

     


 

 


Download 0,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish