Sanoat korxonasi rentabelligini oshirish

Andijon Mashinasozlik Instituti „Iqtisodiyot“ fakulteti „Iqtisodiyot“ yoʻnalishi III-kurs K-65-20 guruhi talabasi Yunusov Murodjonning „Sanoat iqtisodiyoti“ fanidan tayyorlagan taqdimoti

Sanoat korxonasi rentabelligini oshirish

Reja:

• Rentabellik haqida tushuncha.
• Rentabellikni hisoblash usullari.
• Sanoat korxonasida rentabellikni oshirish yoʻllari.

Rentabellik (nemis tilidan olingan bo’lib rentabel — daromadli, foydali manolarini anglatadi) — korxona yoki tadbirkorlikning samaradorligi va mikroiqtisodiy miqyosdagi iqtisodiy faoliyatning samaradorligini anglatadi. Rentabellik korxona yoki tadbirkorlik faoliyatining moliyaviy natijalarini baholashda qoʻllaniladigan asosiy koʻrsatkich. U korxonaning daromad olish darajisini ifodalaydi. Rentabellik foyda olib ishlashning qiyosiy, yaʼni sarf-xarajatlarga nisbatan aniqlanadigan koʻrsatkichi boʻlib foizlarda ifodalanadi.

Rentabellik (nemis tilidan olingan bo’lib rentabel — daromadli, foydali manolarini anglatadi) — korxona yoki tadbirkorlikning samaradorligi va mikroiqtisodiy miqyosdagi iqtisodiy faoliyatning samaradorligini anglatadi. Rentabellik korxona yoki tadbirkorlik faoliyatining moliyaviy natijalarini baholashda qoʻllaniladigan asosiy koʻrsatkich. U korxonaning daromad olish darajisini ifodalaydi. Rentabellik foyda olib ishlashning qiyosiy, yaʼni sarf-xarajatlarga nisbatan aniqlanadigan koʻrsatkichi boʻlib foizlarda ifodalanadi.

Rentabellik nazariyasida uning bir qancha turlari mavjud boʻlib, ularga jumlasiga quyidagilar kiradi:

Rentabellik nazariyasida uning bir qancha turlari mavjud boʻlib, ularga jumlasiga quyidagilar kiradi:

-sotish rentabelligi;

-asosiy faoliyat rentabelligi;

-xususiy kapital rentabelligi;

-asosiy kapital (fondlar) rentabelligi;

-permanent kapital rentabelligi;

-aylanma kapital rentabelligi;

-qarzga olingan kapital rentabelligi;

-real asosiy kapital rentabelligi;

-investirlashgan kapital samaradorligi.

Rentabellik darajasi koʻrsatkichining yuqori boʻlishi korxona (firma) ixtiyoridagi asosiy va aylanma fondlardan oqilona foydalanilayotganini va korxona (firma)ning ma’lum miqdorda foyda (daromad) olayotganligini koʻrsatadi.

Rentabellik darajasi koʻrsatkichining yuqori boʻlishi korxona (firma) ixtiyoridagi asosiy va aylanma fondlardan oqilona foydalanilayotganini va korxona (firma)ning ma’lum miqdorda foyda (daromad) olayotganligini koʻrsatadi.

Rentabellik darajasini koʻtarish uchun sanoatning barcha tarmoqlari va korxonalari sotilgan mahsulot hajmini oshirishga, uni ishlab chiqarish uchun sarflanayotgan xarajatlarni kamaytirishga, ishlab chiqarilgan mahsulot sifatini oshirishga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirishlari zarur.

Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida iqtisodiy oʻsishning intensiv omillarini kuchaytirish asosida Rentabellikni oshirishga, foydani maksimumlashtirishga zarur shartsharoitlar yaratiladi. Bozor talab qilgan xaridorgir tovarlarni ishlab chiqarish, ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, xom ashyo va materiallar sarfini qisqartirish, resurslarni tejab-tergab ishlatish asosida joriy xarajatlarni kamaytirish, mehnat unumdorligini muttasil oshirib borish, kapital tarkibini shakllantirish, mehnat motivatsiyasini kuchaytirish mehnat unumdorligini oshirishga, tejamkorlikni taʼminlashga intilishni paydo qilishi. Rentabellikni oʻstirishning asosiy omillaridir. Bu omillarni qoʻllash korxona darajasida samarali boshqarib borilishi zarur.

Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida iqtisodiy oʻsishning intensiv omillarini kuchaytirish asosida Rentabellikni oshirishga, foydani maksimumlashtirishga zarur shartsharoitlar yaratiladi. Bozor talab qilgan xaridorgir tovarlarni ishlab chiqarish, ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, xom ashyo va materiallar sarfini qisqartirish, resurslarni tejab-tergab ishlatish asosida joriy xarajatlarni kamaytirish, mehnat unumdorligini muttasil oshirib borish, kapital tarkibini shakllantirish, mehnat motivatsiyasini kuchaytirish mehnat unumdorligini oshirishga, tejamkorlikni taʼminlashga intilishni paydo qilishi. Rentabellikni oʻstirishning asosiy omillaridir. Bu omillarni qoʻllash korxona darajasida samarali boshqarib borilishi zarur.

Eʼtiboringiz uchun rahmat