Sanoat korxonalarining invistitsion samaradorligini oshirish chora-tadbirlari

Sanoat korxonalarining investitsion samaradorligini oshirish chora-tadbirlari

RAHMATULLAYEV ABRORJON

Meliboyev Jamshidbek

Ismoilov Sardorbek

Foziljonov Rustamjon

REJA:

• 1. Investitsiya tushunchasi va mohiyati
• 2. Kapital qo’yilmalar va kapital qo’yilmalarning iqtisodiy samaradorligi ko’rsatkichlari
• 3. Kelajakdagi daromadlarni baholash va sarmoyaviy qarorlar qabul qilish

Investitsiya (lot. investio — oʻrash) — iqtisodiyotni rivojlantirish maqsadida oʻz mamlakatida yoki chet ellarda turli tarmoklarga, ijtimoiyiqtisodiy dasturlarga, innovatsiya, tadbirkorlik loyihalariga uzok, muddatli kapital kiritish (qoʻyish). Pulning vaqt (zamon)ga bogʻliq qiymati nazariyasiga koʻra, I. kelajakda naf olish maqsadida mablagʻlar qoʻyishdir. I. kapitalni muayyan muddatga bogʻlashni yoki band qilishni bildiradi. Bundan asosiy maqsad kapital qiymatini saklab qolish yoki boʻlmasa kapital qiymatini vaqtda oʻstirib borishdir. Iqtisodiy mazmuni jihatdan I. turli faoliyatlarga safarbar etilgan moddiy, nomoddiy boyliklar va ularga boʻlgan huquqlarni aks ettiradi. I. sifatida pul, qimmatli qogʻozlar (aksiya, obligatsiya, sertifikat, veksel), yer, bino, inshoot kabi boyliklar, intellektual mulk boʻlgan ilmiy kashfiyotlar, ixtirolar va b. ishlatiladi. I. loyihalariga mablagʻ qoʻyuvchilar — investorlar davlat, kompaniya, korxona, chet ellik fuqarolar, aholi va b. boʻlishi mumkin.
Uning quyidagi turlari mavjud: davlat I.si — davlat byudjeti va moliya manbalari hisobidan kiritiladi; chet el I.si — xorijiy davlatlar, banklar, kompaniyalar, tad-birkorlar tomonidan kiritiladi; xususiy I. — xususiy, korporativ xoʻjalik va tashkilotlar, fukarolar mablagʻlari, shu jumladan, shaxsiy va jalb qilingan mablagʻlar hisobidan qoʻyiladi. I. qoʻyilish shakliga qarab moliyaviy (portfel) va real (ishlab chiqarish) I.ga boʻlinadi.
Har qanday faoliyatning ishlashi uchun asos ishlab chiqarishni qoplash va kengaytirish uchun zarur bo'lgan mablag'larning mavjudligi hisoblanadi.
Investitsiyalar - bu har xil turdagi moliyaviy resurslarga investitsiyalar iqtisodiy faoliyat keyinchalik daromad olish, ijtimoiy samarani ta'minlash, kapitalni saqlash va ko'paytirish maqsadida.
Investitsiya faoliyati - bu investitsiyalar va ularni amalga oshirish bo'yicha amaliy harakatlar majmuidir. Investitsion faoliyat sub'ektlari yuridik va shaxslar, turli investitsion, sug'urta va pensiya jamg'armalari.
Investitsiya faoliyati ob'ektlari quyidagilardir: aylanma va asosiy vositalar, qimmatli qog'ozlar, pul mablag'lari, ilmiy-texnikaviy mahsulotlar, mulk huquqi, intellektual mulk huquqlari.
Investitsiya manbalari - bozorda safarbar qilingan o'z mablag'lari qimmatli qog'ozlar.
Investitsiyalarning innovatsion jarayondagi roli ochib beriladi, bu quyidagilardan iborat: innovatsion-investitsiya tizimidagi innovatsiyalarga nisbatan investitsiyalar, demak, innovatsion-investitsiya faoliyatida asosiy element hisoblanadi. Innovatsion va investitsiya faoliyatining o'zi xavflidir, chunki investitsiyalar innovatsion jarayonning barcha natijalari noaniqlik sharoitida amalga oshiriladi. Uning mavjudligi motivatsiya va kapital qo'yilmalarga bo'lgan ehtiyoj bilan bog'liq. Innovatsion faoliyatga investitsiya qilish tizimi investitsiya sohasining innovatsion sohaga ta'sirining funktsional yo'nalishlarida o'z aksini topadi;