Davlat texnika universititeti olmaliq filiali

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS 

TA’LIM VAZIRLIGI ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT 

DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITITETI OLMALIQ FILIALI 

‘’Matematika va tabiiy-ilmiy fanlar’’ kafedrasi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                Umumiy va noorganik kimya fanidan 

Mavzu: Metallar korroziyasi va uning oldini olish usullari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                    Guruh: 1as20 Metallurgiya 

                                                    Bajardi: Abduxalilova U. 

                                                    Qabul qildi: Jumayev M. 

 

 

---

Metallar korroziyasi va uning oldini olish usullari

 

 

Reja 

 

1.

 

Metallar korroziyasi to`g`risida umumiy tushunchalar. 

2.

 

Korroziyaning asosiy turlari. 

3.

 

Metallar korroziyasini oldini olish turlari. 

4.

 

Qattiq qotishmalar. 

Hozirgi kunda metallar eng muhim konstruktsion material bo`lib, turli sharoitda 

(havoda, suvda, yer ostida) ishlaydi. Metallarning ishlash sharoitida ularni 

yemiruvchi ko`pgina moddalar bo`ladi. Bunday sharpoitda metallar qisman yoki 

butunlay yemirilishi, ya'ni korroziyaga uchrashi mumkin. Metallarning korroziya 

tufayli bo`ladigan isrofgarchiligi yiliga bir necha mln. tonnani tashkil etadi. 

Binobarin, metallar korroziyasi xalq xo`jaligiga kata ziyon yetkazadi. Shuning 

uchun, ularni korroziyadan asrash davlat ahamiftiga ega bo`lgan muhim masaladir. 

Metallar korroziyasining oldini olish uchun esa, avvalo, korroziya jarayonining 

mohiyatini, uning turli sharoitda qanday borishini bilish zarur. 

Ma'lumki, metallarning juda ko`pchiligi tabiatda kimyoviy birikmalar tarkibiga 

kirgan holda bo`ladi va ularning bu holati eng barqaror holat hisoblanadi. 

Metallurgiya jarayonlarida metallar anna shu birikmalaridan ajratib olinadi va 

bunda metallarning barqaror holati buziladi, ammo metallar qulay sharoit kelganda 

barqaror holatini tiklaydi, ya'ni kislorod va boshqa elementlar bilan birikadi. 

Korroziyaning sodir bo`lish jarayoni ana shundan iborat. 

Metallarning tashqi muhit bilan fizik – kimyoviy o`zaro ta'siri oqibatida 

yemirilishi 

metallar korroziyasi 

deb ataladi. 

Metallar korroziyalanganda ularning fizikaviy va mexanikaviy xossalari pasaayib 

ketadi. Korroziya hodisasi mashinalarning ishqalanuvchi qismlari orasidagi 

ishqalanishni kuchaytiradi, asbob va apparatlarning elektrik xossalarini pasaytiradi. 

Metallarning korroziyalanish tezligigina emas, balki ularning sirtida 

korroziyalanganjoylarning qanday taqsimlanishi ham nihoyatda muqimdir. Agar 

metalning butun sirti bir qadar tekis korroziyalangan bo`lsa, bunday korroziya

 

tekis 

korroziya 

deb ataladi. Agar metall sirtining ko`p qismi korroziyalanmay, ayrim 

joylarigina korroziyalansa, bunday korroziya 

mahalliy korroziya 

deyiladi. 

Korroziya qanchalik notekis bo`lsa, u shunchalik xavflidir. Po`lat va ba'zi metallar 

chuchuk va sho`r suvda, tuproqda, ba'zi oksidlovchi muhitda, ko`pincha, mahalliy 

korroziyalanadi. Metall donalari (kristallitlari) chegarasi yemirilsa, bunday 

korroziya 

kristallitlararo korroziya 

deb ataladi. Korroziyaning bu turi nihoyatda 

xavflidir, chunki bunday korroziyalangan metalning mexanikaviy xossalari kuchli 

darajada pasaygan bo`lishiga qaramay, uning tashqi ko`rinishi deyarli 

---

o`zgarmaydi. Metallga agressiv muhit va mexanikaviy (statikaviy va dinamikaviy) 

kuchlanishlar bir vaqtda vaqtda ta'sir etsa bu metallda 

korrozion darzlar 

hosil 

bo`ladi. 

Metallarning korroziyalanish jarayoni xarakteriga ko`ra, barcha korroziya 

hodisalarini ikkita kata guruhga bo`lish mumkin: 

1.

 

 

Kimyoviy korroziya 

2.

 

 

Elektrokimyoviy korroziya.