Sanoat korxonalari asosiy vositalarining baholanishi(ma’ruza)

Raf = SF*100 / Av

¹ Аbdukаrimоv I.T. vа bоshqаlаr. Kоrхоnа iqtisоdiy sаlоhiyati tаhlili. – T.: Iqtisоdiyot vа huquq dunyosi, 2015,
– 256 b.
bunda:Raf – asosiy vositalar rentabelligi; SF – sof foyda.

2. 
   Asosiy vositalar daromadliligi
   

Av.d = D*100/Av

3. 
   Asosiy vositalar natijaviyligi(fond qaytimi). Asosiy vositalar mahsuldorligi tahlil qilinayotgan davrda (odatda, bir yilda) ishlab chiqarilgan (sotilgan) mahsulotning Av o‘rtacha yillik qiymatiga nisbati shaklida quyidagi formula orqali topiladi:
   

Avm= Q /Av

bunda:Avm – asosiy vositalar natijaviyligi;
Q – tahlil qilingan davrda ishlab chiqarilgan (sotilgan) mahsulot hajmi; Av – asosiy vositalar o‘rtacha yillik qiymati.
Bozor munosabatlari sharoitida sotilgan mahsulot hajmi xo‘jalik faoliyatini to‘la hajmda aks ettiradi. Foyda va rentabellik kabi korxonaning moliyaviy holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar ham ushbu ko‘rsatkichlarga bevosita bog‘liqdir. Shuning uchun Av. mahsuldorligini ishlab chiqarilgan mahsulot bo‘yicha emas sotilgan mahsulot hajmi bo‘yicha aniqlash to‘g‘ri bo‘ladi. Buning uchun quyidagi formula tavsiya etiladi:

Avm = S/Av

bunda:S – sotilgan mahsulot hajmi.
Asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishning turli xil ko‘rsatkichlari mavjud bo‘lib, ularni shartli ravishda ikki guruhga bo‘lish mumkin:
birinchi guruh - umumlashtiruvchi va qiymat ko‘rsatkichlari bo‘lib, ular asosiy vositalarning turli guruhlarini dinamika va statikada baholash, tahlil qilish, zahiralarni aniqlash va bashorat qilish imkonini yaratadi. Bunday ko‘rsatkichlarga fond qaytimi, fond sig‘imi, fond rentabelligi va boshqalarni kiritish mumkin.