Саноат катализи нефтни қайта ишлаш технологиясида асосий гидрогенизация жараёнлари

НЕФТНИ ҚАЙТА ИШЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИДА АСОСИЙ ГИДРОГЕНИЗАЦИЯ ЖАРАЁНЛАРИ
САНОАТ КАТАЛИЗИ
Олтингугуртли бирикмаларни каталитик гидрогенолизи
Нефт маҳсулотлари таркибидаги олтингугуртли бирикмаларни гидрогенолизи ва катализаторларни фаоллигини йўқотиши гидротозалаш жараёнининг асосий муаммоларидан биридир. Нефт маҳсулотларида олтингугурт ҳар хил бирикма ҳолда учрайди: меркаптан, сулфид, дисулфид, теофен ва бошқалар. Айрим нефтда олтингугурт ҳолда учрайди. Олтингугуртли бирикмаларни водород билан катализатор иштирокида таъсирлашуви натижасида углеводород ва водород сулфид ҳосил бўлади.Алюмокобальтмолибден катализатори иштирокида сулфидларни гидрогенолиини ўрганиш саноат аҳамиятига эга бўлиб, оралиқ маҳсулот сифатида меркаптанлар ҳосил бўлиши аниқланган.
1930 йилда Элгин, Уайлдер ва Тейлор меркаптанлар ва сулфидлар тиофенга қараганда юмшоқ шароитда углеводород ва сероводородга парчаланиши аниқланган.Молдавский ва Кумари тиофен ва сулфидларни каталитик гидридлаш орқали ҳар хил тузилишдаги олтингугуртли бирикмаларни гидридлаш шароитидаги боғларни мустаҳкамлигини, унинг тузилишига боғлиқлигини ўрганганлар ва қуйидаги қаторни берганлар:
1) олтингугуртли бирикмаларни мустаҳкамлиги ошиши қуйидаги қаторда кўрсатилган;
меркаптан  дисулфид  тиоэфир  тиофен
2) углеводород радикалини олтингугурт билан бирикмасининг мустаҳкамлиги қуйидагига ўзгаради:

• С5Н11  - С3Н7 - СН3 СН2СН – СН2 - СН2 – С6Н6

НЕФТНИ ҚАЙТА ИШЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИДА АСОСИЙ ГИДРОГЕНИЗАЦИЯ ЖАРАЁНЛАРИ
САНОАТ КАТАЛИЗИ
Нефт таркибида циклик олтингугуртли бирикмалар тиофен кўринишда бўлиб, тиофен бошқа бирикмаларга нисбатан ўта мустаҳкам ва уни катализатор юзасидан чиқариш бошқа бирикмаларга нисбатан қийин бўлганлиги учун кўпчилик илмий ишлар тиофенни гидрогенализни ўрганишга бағишланган.Тиофенни каталитик гидридлаш жараёнини Б.А. Молдавский ва Н. Прокапчук ўрганиб, реакция натижасида ҳосил бўлган оралиқ моддаларни ажратиб олиб, қуйидаги схемани бердилар: