Sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish

Moliyalashtirilgan
Kapital qo’yilmalar	8000
Olingan daromad	295

Daromad va xarajatlar bashoratlari	1 chorak			2 chorak			3 chorak			4 chorak
	Byudjet	Haqiqat	Byudjet		Haqiqat	Byudjet		Haqiqat	Haqiqat		Byudjet
Gardens-to-Go kompaniyasi
Asosiy vositalar
Er va inshootlar
Zavod va uskunalar
Mebel va texnologiya
Mashinalar
Jami asosiy vositalar
Joriy aktivlar
Aktsiya va to’lanmagan qurilish
Debitorlar
Bank va naqd pul
Omonatlar
Jami joriy yil aktivlari
Joriy passivlar
Kreditorlar
Bank to’lovlari
Soliqlar
Kredit to’lovlari
Jami joriy passivlar
Sof joriy passivlar
Uzoq muddatli qarzlar
Sof aylanma mablag’lar
Moliyalashtirilgan
Kapital qo’yilmalar
Olingan daromad

6-topshiriq: Biznes-reja

Tabriklaymiz... Siz qattiq mehnat qildingiz. Endi Siz oddiygina qilib, to’ldirgan barcha jadvallaringizni olib biznes-rejangizga kiritishingiz mumkin. Ammo bularni amalga oshirishdan avval ...

Siz biznesingizning huquqiy tomonini belgilab olishingiz zarur.
Albatta, Siz biznesingizni to’liq ro’yxatdan o’tkazib barcha kerakli litsenziyalar, soliq bo’yicha ma’lumotlarni, muhr va shtamplarni olishingiz kerak.

Siz shuningdek quyidagilar to’g’risida fikr yuritishingiz kerak:

• 
  uskuna;
  
• 
  ta’sir qiluvchi omillar;
  
• 
  sug’urta;
  
• 
  bank xizmatlari;
  
• 
  tadbirkorlikning formalari;
  

SHuningdek, boshqa turli tomonlarni aniqlang. Buning uchun quyidagilarni ma’lum vaqt davomida aniqlang.

• 
  kompaniyaning nomi;
  
• 
  logotipi;
  
• 
  amalga oshiradigan faoliyat maqsadlari;
  
• 
  biznesingizni qanday tasavvur qilasiz?
  
• 
  biznesning umumiy ko’rinishi;
  
• 
  kompaniya to’g’risidagi ma’lumotlar varag’i;
  
• 
  maqsadga erishish usuli;
  
• 
  shaxsiy bino va uskunalar;
  
• 
  amaldagi shartnomalar;
  
• 
  huquqiy struktura;
  
• 
  manzili;
  
• 
  kengaytirish rejasi;
  
• 
  izlanish va rivojlantirish;
  
• 
  boshqalarnikidan farq qiluvchi mahsulot va xizmatlar;
  
• 
  kelajakda ishlab chiqariladigan mahsulot va xizmatlar;
  
• 
  sifatni aniqlash jarayoni;
  
• 
  xarid qilish rejasi;
  
• 
  axborot texnologiyalar rejasi;
  
• 
  mavjud uskuna, texnologiyalarni nazorat qilish;
  
• 
  faoliyat jadvali;
  
• 
  boshqarish guruhi;
  
• 
  talab etilayotgan boshqaruvchilik qobiliyati;
  
• 
  kompaniyaning tashkil qilish rejasi;
  
• 
  mulkchilik shakli;
  
• 
  maqsadli bozor;
  
• 
  targ’ibot amalga oshirish rejasi;
  
• 
  reklamani amalga oshirish rejasi;
  
• 
  narxlash siyosati;
  
• 
  sotuvlar rejasi;
  
• 
  kafolat berish siyosati;
  
• 
  moliyaviy natijalar bo’yicha jadval;
  
• 
  hozirgi moliyaviy natijalar;
  
• 
  kapitallashtirish rejasi;
  
• 
  daromadni rejalashtirish;
  
• 
  tavakkalchilik;
  
• 
  shartnoma va lizing bitimlari;
  
• 
  kreditlar bo’yicha xulosalar;
  
• 
  soliq bo’yicha to’lovlar;
  
• 
  tavsiyanomalar;
  
• 
  boshqaruv haqida qisqacha tasavvur;
  
• 
  boshqalar.
  

Biznes-reja tuzish uchun tavsiya
Biznes-rejaning ko’rinishi


Mundarija

Rejani amalga oshirishning qisqacha bayoni (2 varaq)

I. Biznesni kontseptsiyasi

1. 
   maxsulot va xizmatlar, xaridorlar, daromad, yetkazib berish
   
2. 
   biznesni maqsadlari
   
3. 
   o’xshashi yo’q tomonlari va xususiyati
   
4. 
   dastlabki xaridorlar
   
5. 
   atrof-muhitga ta’siri
   

II. Boshqaruv komandasi


III. Bozorni o’rganish

1. 
   ishlab chiqarish sohasining ko’rinishi
   
2. 
   rejalashtirilayotgan bozor
   
3. 
   raqobatbardoshlilik
   
4. 
   narx belgilash
   

IV. Mahsulot va xizmatlar tahlili

1. 
   mahsulot va xizmatlarning texnik jihatlari
   
2. 
   rivojlantirish darajasi va bunga bog’liq bo’lgan xarajat
   
3. 
   xaridorlarga yetkazish yo’llari va rejasi
   

V. Tashkil qilish rejasi

1. 
   huquqiy tuzilishi
   
2. 
   tashkil qilish jadvali
   

VI. Marketing rejalari

1. 
   maqsad
   
2. 
   marketingni amalga oshirish dasturlari
   
3. 
   o’rta muddatli rejalar
   
4. 
   marketingni amalga oshirish byudjeti
   

VII. Moliyaviy rejalar

1. 
   muhim jihatlarining qisqacha bayoni
   
2. 
   talab etiladigan mablag’
   
3. 
   ehtiyojlarni baholash
   
4. 
   moliyaviy natijalar bo’yicha takliflar
   
5. 
   moliyaviy natijalarni jadvali
   
6. 
   kapital sarf-xarajatlar
   

VIII. Rivojlanish rejasi

1. 
   rivojlantirish strategiyasi
   
2. 
   resurslar
   
3. 
   infratuzilmalarni o’zgarishi
   

SHaxsiy o’rganishlar.
O’zingizga savol berib ko’ring

. . . CHunki bankiringiz ham bu savollarni Sizga berishi mumkin.

Mahsulot / xizmatlar

1. 
   Mahsulot va xizmatlaringizni boshqalarnikiga o’xshamaydigan va
   foydali taraflari nimada?
   
2. 
   Mahsulot va xizmatlaringizni rivojlantirish uchun qanday vazifalarni amalga oshirish mumkin va bu uchun qancha vaqt sarf
   qilinadi?
   
3. 
   Intellektual mulk huquqlari bo’yicha asoslar bormi?
   
4. 
   Mahsulot va xizmatlaringiz boshqalarnikidan qanday farq qiladi?
   

Ishlab chiqarish

1. 
   Ishlab chiqarishning rivojlanishi, o’zgarishlari, umr ko’rish muddati qancha?
   
2. 
   Ishlab chiqarish jarayonida qanday to’siqlar mavjud? Agar bo’lsa,
   ular nimalardan iborat?
   
3. 
   Texnologiya va uskunalarning ko’rinishi qanday, izlanishiga va rivojlantirishga qancha xarajat qilinmoqda?
   
4. 
   Ishlab chiqarishda o’rtacha daromad olish darajasi qancha?
   
5. 
   Mahsulotlaringizni sotuvlari, raqobatchilaringiz, qayta ishlovchilar bilan suhbatlashganmisiz?
   

Bozor va xaridor

1. 
   Maqsadli bozorning demografik ko’rsatkichlari qanday?
   
2. 
   Xaridorlaringiz kim?
   
3. 
   Xaridorlar bilan suhbatlashganmisiz?
   
4. 
   Raqobatchilaringiz kimlar va siz ulardan qay jihatlaringiz bilan farq qilasiz?
   
5. 
   Qay yo’sinda xaridorlarga o’z mahsulot va xizmatlaringizni yetkazasiz? Xizmat ko’rsatayotgan xaridorlar kimlardan tashkil topgan?
   

Moliya

1. 
   O’z ishingizni boshlash uchun talab etiladigan boshlang’ich sarmoya?
   
2. 
   Ishchi kapitalga bo’lgan ehtiyoj qancha?
   
3. 
   Ishlab chiqarish jarayonida aniq belgilangan xarajatlaringiz qancha?
   
4. 
   Ijobiy darajadagi naqd pul oqimiga erishish uchun qancha vaqt ketadi?
   
5. 
   Biznesingizni samaradorlik darajasi qanday?
   

1 mashk
Bugungi kunda korxonalarning foydalanmagan zaxiralari katta. Usha zaxiralarning asosi kelgusida mahalla guzarlarida kushimcha kichik biznes sub’ektlariga infratuzilmani yaratib berishdir. Ular jumlasiga:

1. 
   Respublikamizning barcha mahalla guzarlarini zamonaviy aloqa vositalari bilan bo\lanishiga erishish.
   
2. 
   Respublikaning barcha mahalla guzarlari orasida transport aloqasini muntazam xarakatini yulga qo’yish.
   
3. 
   Fukarolar yi\ini uramida, tuman markazlarida xozirgi zamon talablariga javob beradigan mexmonxonalar tashkil etish.
   
4. 
   Kichik biznes sub’ektlari maxsulotlarini qayta ishlash va saklash shaxobchalarini mahalla guzarlarida tashkil etish.
   
5. 
   Mahalla guzarlarida kichik biznes sub’ektlari maxsulotlarini iste’molchilarga tanishtirish uchun zarur bulgan kurgazmalar zalini tashkil etish.
   
6. 
   Mahalla guzarlarida kichik biznes sub’ektlariga xizmat kursatuvchi reklama agentlarini tashkil etish.
   
7. 
   Mahalla guzarlarida kichik biznes sub’ektlariga axborot xizmati, xuquqiy maslaxatlar beruvchi xususiy firmalarni shakllantirish zarurdir.
   

2 mashk

Infratuzilmani mahalla guzarlarida shakllantirilishi okibatida qo’yidagi muammolar uz yechimini topadi:

1. 
   Kichik biznes sub’ektlarining maxsulot ishlab chikarish va sotish ishlarini yaxshilaydi.
   
2. 
   Xamkorlar orasidagi munosabatlarni mustaxkamlaydi.
   
3. 
   Kichik biznes xodimlarini bozor xaqida tez va ishonchli ma’lumotlar olish imkonini beradi.
   
4. 
   Kichik biznes sub’ektlari xodimlari kasb malaka maxorati va madaniyati ortishiga olib keladi.
   
5. 
   Mahalla guzarlari salohiyati ortishini ta’minlaydi.
   
6. 
   Ijtimoiy-iktisodiy muammolarni hal etilishiga olib keladi.
   

SHunday ekan ushbu masalaga kelgusida alohida e’tibor karatmog’imiz lozim.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining II-chakirik XIII- sessiyasiga «Fukarolarni uz-uzini boshqarish tu\risida»gi qonunning yangi taxriri kiritilishi xam bejiz emas.  Mahsulot sotishdan kelgan pul tushumi 18 mln. sum, moddiy xarajatlar 10 mln. sum, ish haqi sarfi 4 mln. sum, rag’batlantirish fondidan berilgan mablag’ esa 1 mln. sumga teng. Foyda va ishlab chiqarishning rentabelligi aniqlansin.

3 mashk.  Sanoat korxonasi 2006 yilda 1 milliard so’mlik mahsulot ishlab chiqargan. 2007 yilda esa, mahsulot ishlab chikarish  110 foizga, 2008yilda- 120 foizga oshgan. Ushbu korxonada 2006 yilda 400 kishi ishlagan. Kelgusi yillarda esa ishchilar soni o’zgarmagan.

Maxsulot ishlab chikarish dinamikasini aniqlang va mehnat unumdorligini ko’payshini hisoblab chiqing.
3.  Ishlab chiqarish korxonasi bir yilda 45,7 mln. sum foyda olgan. Asosiy fondlarning hisobot yilning 1 yanvariga bo’lgan qoldiq qiymati 0,37 mln. sumni tashkil etdi. Aylanma mablag’lar 0,65 mln. sumni tashkil etdi. Foyda solig’i 35 foizga teng. Korxona fond rentabelligi aniqlansin.
4.  Tarmoqning asosiy fondlarini boshlang’ich qiymati  68 mlrd. sumni tashkil etgan. Asosiy fondlarning qoldiq qiymati 56 mlrd. sumga teng bo’lgan. Aylanma fondlarining o’rtacha yillik qiymati esa 10 mlrd. sumni tashkil etgan. Jami foyda 5 mlrd. so’mdan iborat. Tarmoqda ishlab chiqarishning fondorentabelligi aniqlansin.
5.  Oziq-ovqat sanoatida 500 mlrd. so’mlik mahsulot ishlab chiqarilgan. Undan sotishdan tushgan tushum 50 mlrd. sumni tashkil etadi. Mahsulotni sotish xarajatlarini aniqlang.
6.  Quyidagi ma’lumotlar asosida ishlab chiqarish samaradorligini aniqlang. Asosiy fondlar - 865 ming sum, aylanma mablag’ - 685 ming sum, olingan daromad esa 900 ming sum.
7.  Dastlabki ma’lumotlar:
Pechning rejali ish vakti fondi - 300 ishchi-kecha va kunduzi.
Pechka asosan 270 kecha-kunduz ishlagan.
Pechdan foydalanish koeffitsenti aniqlansin.
8.  Hisobot yilning oxiriga kelib  tarmoqning foydasi 1,7 mlrd. sumni tashkil etdi. Asosiy va aylanma fondlarning qiymati 3,8 mlrdsumga teng bo’lgan.
Ushbu tarmoqda ishlab chiqarishining fondorentabelligi aniqlansin.
9.  Tikuv fabrikasining sof foydasi 5 mlrd. sumni tashkil etgan. Asosiy fondlarning o’rtacha yillik qiymati 20 mlrd. sumni, aylanma fondlarning o’rtacha yillik qiymati 5 mlrd. sumni tashkil etgan.
Korxonaning fond samaradorligi ko’rsatkichi aniqlansin.
10.  Aktsionerlik uyushmasining korxonalarida ishlab chiqarilgan mahsulotlar sotilgandan so’ng ularning hisob schetiga 4 mlrd. 640 mln. sum mablag’ kelib tushdi. Ular sotilgan mahsulotlarni tayyorlash uchun 4 mlrd. 200 mln.  sum xarajat kilgan edilar. Undan tashkari transport ishlari uchun 1 mln. 200 ming sum sarfladilar. Sotishdan ko’rilgan moliyaviy natija aniqlansin.
11.  «Uzximfarm» ochiq turdagi aktsionerlik uyushmasining korxonalarida ishlab chiqarilgan mahsulotlar sotilgandan so’ng ularning hisob schetiga 4 mlrd. 640 mln. sum mablag’ kelib tushdi. Ular sotilgan mahsulotlarni tayyorlash uchun 4 mlrd. 400 mln. sum xarajat kilgan edilar. Undan tashkari transport ishlari uchun 1 mln. 200 ming sum sarfladilar. Sotishdan ko’rilgan moliyaviy natija aniqlansin.  Korxonada tayyorlangan yillik maxsulotning umumiy soni - 100 ming tonna. Mexanizatsiyalashgan usul bilan tayyorlangan maxsulot soni - 70 ming tonna.
Ishlab chiqarishni mexanizatsiyalash koeffitsientini aniqlash kerak.
12.  Uyushmada 2008 yilda 300 ishchi ishladi va 4 mlrd so’mlik mahsulot ishlab chiqarilgan. 2009 yilda esa 6 mlrd. so’mlik mahsulot tayyorlash mo’ljallanmoqda. Ishchilar soni o’zgarmaydi. Mehnat unumdorligining o’sish sur’ati aniqlansin.
13.  Quyidagi ma’lumotlar asosida ishlab chiqarish samaradorligini aniqlang. Asosiy fondlar - 380 ming sum, aylanma mablag’ – 180 ming sum, olingan daromad esa 110 ming sum
14.  Non zavodini ta’mirlashning eng qulay usuli topilsin.
Km-kapital mablag’;  T  tannarx
Km1 - 750 mln. sum  T1 - 1800 mln. sum
Km2 - 820 mln. sum   T2 - 1900 mln. sum
Km3 - 650 mln. sum  T3 - 2000 mln. sum
Km4 - 760 mln. sum  T4 - 2100 mln. sum
En  0,15
15.  Tarmoqda 2006 yilda 1 milliard so’mlik mahsulot ishlab chiqarilgan. 2007 yilda esa, mahsulot ishlab chikarish  118 foizga, 2008 yilda 122 foizga oshgan. SHu yillarda tarmoqda 200 ming kishi ishlagan.
Maxsulot ishlab chikarish dinamikasini aniqlang va mehnat unumdorligining ko’payshini hisoblab chiqing.
Savol № 1Maxsulot tannarxi-

1. 
   Krxonada tannarxni belgilash
   
2. 
   Ishlab chikarish yeormasini tashkil etish
   
3. 
   Maxsulot ishlab chikarish tannarxini taxlil kilish
   
4. 
   Maxsulotni sotishni rejalashtirish
   
5. 
   * korxonaning maxsulot tayyorlash jarayonida sarflangan xom ashyo materiallar ishlab chikarish vositalari tulangan ish xaqi, shuningdek, maxsultni ishlab chikarish va sotish bilan boglik bulgan xizmatlar uchun tulov va xarajatlarning pul orkali ifodalanishidir.
   

Savol № 2 TSex tannarxi-

1. 
   Korxnada ishlab chikarish tannarxi
   
2. 
   * bu ma’lum bir tsexda maxsulotni tayyorlashda sarflangan xarajatlar yigindisi.
   
3. 
   Korxonani ishlab chikarish davridagi xarajatlari
   
4. 
   Maxsulot tannarixi
   
5. 
   Ishlab chikarish tannarxi
   

Savol № 3 Ishlab chikarish tannarxi-

1. 
   Ish vakti normasi
   
2. 
   Mexnat unumdorligini oshirish yullari
   
3. 
   Mexnatga kulay sharoit yaratish
   
4. 
   Ish vaktidan unumli foydalanishni tashkil etish
   
5. 
   *maxsulotni ishlab chikarishda korxona buyicha sarflangan xarajatlar yigindisi
   

Savol №24 Biznes reja tuzishning maksadi.

1. 
   *Bozor extiyojlari mavjud resurslar imkoniyatlaridan kelib chikib, korxona va firmalar faoliyatini joriy va kelgusi davrga rejalashtirish.
   
2. 
   Yukori foyda olish.
   
3. 
   Barcha turdagi manbalardan samarali foydalanish
   
4. 
   Loyixa samaradorligini asoslash.
   
5. 
   Loyixa samaradorligini taxlil kilish
   

Savol №25. Biznes reja bu shunday xujjatki unda:

1. 
   Korxonaning ыz ishini kanday boshlashi ыz aksini topadi.
   
2. 
   kanday ishlab chikarishni samarali yurgizishi ыz aksini topadi.
   
3. 
   Tovarning bozorga olib chiqish ыz aksini topadi.
   
4. 
   Xatarni kanday kamaytirishni ыz aksini topadi.
   
5. 
   *1,2,3 punktdagi javoblar tы\ri
   

Savol №26. Biznes rejani kim tuzadi.

1. 
   Menejer tuzishi mumkin.
   
2. 
   Tadbirkor tuzishi mumkin.
   
3. 
   Konsalting tashkilotlari tuzishi mumkin.
   
4. 
   Korxona raxbari tuzishi mumkin.
   
5. 
   *Korxona raxbari, menejerlar, tadbirkorlar va biznes bilan shu\ullanuvchi shaxslar.
   

Savol №27. Biznes rejani tuzishda raxbarning roli?

Javob.

1. 
   Korxona raxbari shaxsiy ishtiroki shart, ishchi guruxga raxbarlik kilish mumkin.
   
2. 
   *Korxona raxbarining shaxsiy ishtiroki shart emas.
   
3. 
   Biznes soxasidagi sheriklar katnashishi shart.
   
4. 
   Biznes soxasidagi rakobatchilar katnashishi shart.
   
5. 
   Iktisodchi raxbar katnashadi
   

Savol№-28. qo’yidagilardan kaysi biri halkaro tashkilot emas?

Javoblar:

1. 
   ISO, OPEK.
   
2. 
   GATT, MEK.
   
3. 
   *"UzDavStandart" , GosStandart.
   
4. 
   «Alisher Navoiy interneyshnl»
   
5. 
   «JM - O’zbekistan»
   

Savol – 29. Rakobatbardoshlik omillrini to’\ri aniklang?

1. 
   Tovar, baxo, sotish yo’llari.
   
2. 
   *Tovar, baxo, sotish yo’llari va tovarlarni bozorda xarakati.
   
3. 
   Reklama.
   
4. 
   Tovar sifati.
   
5. 
   Baxo.
   

Savol-30.Tovarning bozordagi xayotiy yo’lining o’sish boskichida rakobatchilar soni kay tarzda bo’ladi?

Javob:

1. 
   *Ko’p bo’ladi.
   
2. 
   Doimiy o’sib boruvchi bo’ladi.
   
3. 
   Kamayib boruvchi bo’ladi.
   
4. 
   Ko’p bo’lmaydi.
   
5. 
   Muntazam bыladi
   

Savol-31. Tovarning bozordagi xayotiy yo’lini bozorga kirish boskichida rakobatchilar soni kay tarzda bo’ladi?

Javob:

1. 
   Ko’p bo’ladi.
   
2. 
   Doimiy o’sib boruvchi bo’ladi.
   
3. 
   Kamayib boruvchi bo’ladi.
   
4. 
   *Ko’p bo’lmaydi.
   
5. 
   Muntazam bыladi
   

Savol-32. Tovarning bozordagi xayotiy yo’lini bozordan chiqish boskichida rakobatchilar soni kay tarzda bo’ladi?

Javob:

1. 
   *Ko’p bo’ladi.
   
2. 
   Doimiy o’sib boruvchi bo’ladi.
   
3. 
   Kamayib boruvchi bo’ladi.
   
4. 
   Ko’p bo’lmaydi.
   
5. 
   Muntazam bыladi
   

Savol–33. Tovarning bozordagi xayotiy yo’lini bozorga kirish boskichida ishlab chikaruvchilarning strategiyasida kaysi shartlar bajarilishi zarur?

Javob:

1. 
   *Bozorni kengaytirish ustivor yo’nalishi bo’lishi kerak.
   
2. 
   Bozorga chuqur kirib borish ustivor yo’nalishi bo’lish kerak.
   
3. 
   Bozorda o’z ulushini saklab kolish uchun kurash ustivor yo’nalishi bo’lish kerak.
   
4. 
   Ishlab chikarish rentabelligini oshirish ustivor yo’nalishi bo’lish kerak.
   
5. 
   3 va 4 punktdagi javoblar tы\ri
   

Savol–34. Tovarning bozordagi xayotiy yo’lini yetuklik boskichida ishlab chikaruvchilarning strategiyasi kanday bo’ladi?

Javob:

1. 
   Bozorni kengaytirish ustivor yo’nalishi bo’lishi kerak.
   
2. 
   *Ishlab chikarish rentabelligini oshirish ustivor yo’nalishi bo’lish kerak.
   
3. 
   Bozorga chuqur kirib borish ustivor yo’nalishi bo’lish kerak.
   
4. 
   Bozorda o’z ulushini saklab kolish uchun kurash ustivor yo’nalishi bo’lish kerak.
   
5. 
   3 va 4 punktdagi javoblar tы\ri
   

Savol №35. Narxsiz rakobat.

Javob:

1. 
   Tovarlarga yukori narx belgilanadi:
   
2. 
   Tovarlarga past narx belgilanadi:
   
3. 
   *Tovar zamonaviy dizayni, yukori sifati, servis xizmati, ishlab chikaruvchi korxonaning imidji asosiy omillariga aylanadi:
   
4. 
   Tovarlarga muntazam narx belgilanadi.
   
5. 
   Tovarlarga bir xil narx belgilanadi
   

Savol № 36. Girrom rakobat.

Javob:

1. 
   Tovarlarga yukori narx belgilanadi:
   
2. 
   Tovarlarga past narx belgilanadi:
   
3. 
   *Sanoat josusligi, elementlaridan foydalanib, sifati past, qalbaki tovarlar ishlab chikariladi:
   
4. 
   Fakat yukori sifatli tovarlar ishlab chikariladi.
   
5. 
   Tovarlarga muntazam narx belgilanadi
   

Variant №2

Savol №1. Maxsulot rentabellik darajasi.

Javoblar:

1. 
   *Yalpi foydani tovar maxsuloti tannarxiga nisbati.
   
2. 
   Sof foydani aktivlar ыrtacha yillik kiymatiga nisbati.
   
3. 
   Yalpi foydani maxsulot sotishdan tushumga nisbati.
   
4. 
   Sof foydani muomaladagi aktsiya miqdoriga nisbati.
   

Ye) Tannarxni foydaga nisbati

Savol №2 Bozor infrastrukturasi.

Javoblar:

1. 
   *Bozor iktisodiyoti uchun xizmat ko’rsatuvchi xar-xil sohalar tushuniladi.
   
2. 
   Bozordagi talab va taklifni mikdordan va tarkiban bir-biriga muvofik kelishib tushuniladi.
   
3. 
   Bozor muvozanatining mavjudligi yoki buzulganligi tushuniladi.
   
4. 
   Bozordagi talab va taklifni mikdordan va tarkiban bir-biriga nomuvofik kelishib tushuniladi.
   
5. 
   Bozor infrastrukturasi konyunktura bilan bir xil.
   

Savol №3 Maxsulot narxiga kaysi omillar ta’sir etadi.

Javoblar.

1. 
   Yangi texnika-texnologiya
   
2. 
   Rakiblar kыzlagan maksadlaridan ыtib ketish
   
3. 
   Maxsulotga ketadigan xom-ashyo miqdori
   
4. 
   *Xarajatlar, talab, rakiblarni narx belgilashdan kыzlagan maksadlari, narxlarni boshqarish bыyicha xukumat tadbirlari
   

Ye) Rakiblar maxsulotini sifat jixatidan ustunligi

Savol №4 Menejer kim?

1. 
   *Menejer – bu, yollanma professional boshqaruvchidir.
   
2. 
   Menejer – bu, yollanma tadbirkordir.
   
3. 
   Menejer – bu, yollanma biznesmendir.
   
4. 
   Menejer – bu, injener boshqaruvchidir.
   
5. 
   Menejer – bu, iktisodchi boshqaruvchidir.
   

Savol №51Tadbirkor kim?

1. 
   *Tadbirkor – bu, ыziga ma’lum tavakkalchilikni olib yangi (maxsulot, xizmat kыrsatish yoki intellektual) ishni amalga oshirib foyda oladigan shaxsdir.
   
2. 
   Tadbirkor – bu, foyda olish maksadida tavakkalchilik kiladigan biznesmendir.
   
3. 
   Tadbirkor – bu, daromad olish uchun xarakat kiladigan menejerdir.
   
4. 
   Tadbirkor – bu, foyda olish uchun faoliyat kыrsatadigan shaxsdir.
   
5. 
   Tadbirkor – bu, foyda olish uchun faoliyat kыrsatadigan savdogardir.
   

Savol №6 Biznesmen kim?

1. 
   *Biznesmen – bu, mavjud qonunlar doirasida faoliyat kыrsatib, ыziga ma’lum tavakkalchilikni olib xar kanday yыl bilan foyda oladigan shaxsdir.
   
2. 
   Biznesmen – bu, ыziga ma’lum tavakkalchilikni olib, ishlab chikarishni tashkil etadigan shaxsdir.
   
3. 
   Biznesmen – bu, mavjud qonunlar doirasida faoliyat kыrsatib, xizmat kыrsatish sohalarida foyda oladigan shaxsdir.
   
4. 
   Biznesmen – bu, mavjud qonunlar doirasida faoliyat kыrsatib, tijorat vositasida foyda oladigan shaxsdir.
   
5. 
   Biznesmen – bu, mavjud qonunlar doirasida faoliyat kыrsatib, vositachilik asosida foyda oladigan shaxsdir.
   

Savol №7 Struktura nima?

1. 
   *Struktura – bu, tizimning tarkibiy kismlari va ular orasidagi munosabatlardir. *
   
2. 
   Struktura – bu, boshqaruv po\onalari va ular orasidagi munosabatlardir.
   
3. 
   Struktura – bu, struktura birliklari orasidagi munosabatlardir.
   
4. 
   Struktura – bu, boshqaruvchi va boshqariluvchilar orasidagi munosabatlardir.
   
5. 
   Struktura – bu, xodimlar orasidagi chizikli munosabatlardir.
   

Savol №8Raxbarlik uslublari.

1. 
   *Raxbarlik uslublari – bu, liberal, avtokratik, demoqratik uslublaridir.
   
2. 
   Raxbarlik uslublari – bu, liberal, tadbirkorlik, demoqratik uslublaridir.
   
3. 
   Raxbarlik uslublari – bu, liberal, biznesmenlik, demoqratik uslublaridir.
   
4. 
   Raxbarlik uslublari – bu, liberal, xorizmatik, demoqratik uslublaridir.
   
5. 
   Raxbarlik uslublari – bu, liberal, demoqratik, byuroqratik uslublaridir.
   

№