Sanoat ishlab chiqarishining iqtisodiy va ijtimoiy samaradorligi tuzuvchi: N. Eshqobilova

Samaradorlikni butun iqtisodiyotdagi, uning tarmoqlari va sohalaridagi muammolarining dolzarbligi bir qator ilmiy-nazariy va amaliy masalalarni hal qilishni talab qiladi. Ushbu masalalar qatoriga, bizning fikrimizcha quyidagilarni kiritish mumkin:

• 
  Samaradorlikni butun iqtisodiyotdagi, uning tarmoqlari va sohalaridagi muammolarining dolzarbligi bir qator ilmiy-nazariy va amaliy masalalarni hal qilishni talab qiladi. Ushbu masalalar qatoriga, bizning fikrimizcha quyidagilarni kiritish mumkin:
  
  • 
    samaradorlikning mohiyati va tushunchasi;
    
  • 
    samaradorlik turlarining (ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy, ekologik, texnik- texnologik, jamiyat, hudud, korxona miqyosidagi kabilar) o‘zaro bog‘liqligi, farqlari, bir-biriga ta’sir qilish miqdorlarini aniqlash;
    
  • 
    samaradorlik mezonlarining mohiyati, tushunchasi, belgilarini asoslab berish;
    
  • 
    samaradorlik ko‘rsatkichlarini aniqlash, bir tizimli holatga keltirish;
    
  • 
    samaradorlik ko‘rsatkichlarini tanlangan ob’ekt doirasida tadqiqot qilish, ularning o‘zgarish tendensiyalarini aniqlash;
    
  • 
    samaradorlikni oshirishning yo‘llarini aniqlash va bashorat qilish kabilar.
    

Samara va samaradorlik

• 
  Samara – bu, ishlab chiqarilayotgan mahsulot (ish, xizmat), foyda va daromad hajmini oshirish, mahsulot tannarxini kamaytirish, sifatsiz mahsulot ishlab chiqarishni kamaytirish yoki umuman, yo‘q qilish bilan bog‘liq bo‘lgan korxona faoliyatining ijobiy natijalaridir. Bu yutuqlar natural shaklda ishlab chiqarish samarasini, pul shaklida esa iqtisodiy samarani tavsiflaydi.
  
• 
  Samaradorlik, avvalo, korxona faoliyatining sifat jihatlarini tavsiflovchi tushunchadir. U “samara” toifasidan kelib chiqadi hamda unga qaraganda murakkab va kompleks tavsifga ega.
  
• 
  Samaradorlik chora sifatida ko‘plab texnik, iqtisodiy, loyiha va xo‘jalik qarorlarini avvaldan belgilab beradi. Korxona o‘zining xo‘jalik, ilmiy-texnik va investitsion siyosatini belgilashda samaradorlikdan kelib chiqadi.