Sanoat ishlab chiqarishini tashkil etish

Sarfning hisobi va tahlili
Loyiha-menejer ishining mohiyati hozirgi va rejalashtirilgan solishtirishdan iborat. Solishtirishga ma’lumotni uchet va tahlil sarfi beradi. Bu sarflar quyidagicha tasniflanadi: Ogohlantiruvchi sarflari buyurtmachini boshlang’ich talabini qondirishga yo’naltirilgan mahsulotni nuqsonsiz ishlab chiqarish. Ularga quyidagi loyiha sifatga sarflangan sarflar kiritiladi: qayta o’qitish, loyiha buyum va boshqalar.
Ma’lumot sarflari buyurtmachini hohishini rivojlanishini kerakli yo’nalishga qaratish bilan bog’liq. Ularga labaratoriyali nazorat, inspeksiyali tekshirish, operatsiyali nazorat kiradi.
Ichki muammo bilan bog’liq bo’lgan nuqsonni to’g’irlashga sarf harajatlar jarayonga o’zgartirish kiritmoqni ishlab chiqish va omadsizlikka qaramasdan buyurtmachi uchun ishlab chiqarish. Bularga ishlov berish, nuqson mahsulotni qayta ishlash, remontlash sarf harajatlari kiradi;
Buyurtmachi talab qilgan kamchiliklarga qaratilgan sarf xarajatlar.
Ularga mahsulotni qaytarish, iste’molchi shikoyati, zaruriy chora-tadbirlar sarfi kiradi.
Sifat jarayonini boshqarish ma’lum bir darajada kompyuterlashgan. Hisoblash texnikasi vositasi yordamida quyidagi savollar o’z yechimini topadi.

• 
  mahsulotni sifatini ta’minlash bilan bog’liq bo’lgan sarf harajatlarni vaqti va turi bo’yicha taqsimlanishida;
  
• 
  mahsulotni sifatini ko’tarishi bilan bog’liq bo’lgan turini va narxini aniqlashda;
  
• 
  mahsulotni tannarx dinamikasini o’zgarishida;
  

iste’molchilar talabini mahsulot loyihasi.


2. Loyihaning sifat menejmentining dasturi. Me’yorlar va standartlar. Litsenzion faoliyatni amalga oshirish tartibi
ISO standartlar tarmog’i (usuli, sistema). Barcha ishlar Xalqaro standartlashtirish tashkilotlari (ISO)ga sifat ta’minlanishi bo’yicha asoslangan. Sifat boshqarish sistemasida (ISO) 9000 va unga ekvivalent bo’lgan seriya standartini qo’llashadi.
ISO 1947 yili Jenevada (Shvetsariya) shtab-kvartira bilan tashkil qilingan. Bu boshqarmaydigan tashkilot xalqaro standartlarga ishlov berish maqsadida va u orqali xalqaro operatsiyalarni yaxshilash va teng huquqli hamda balanslashgan xalqaro savdo tempini tezlashtirishdir. ISO tarkibiga 91 mamlakat kiradi, ular hisobiga sanoat ishlab chiqarishining 95% to’g’ri keladi. 1994 yil holatiga ko’ra ISO 9 ming standart ishlov berdi.
ISO ga sifat bo’yicha savollarni ISO 176 texnik qo’mita beradi. U standartlarni mahsulot sifati, uni yaxshilanishi va texnologiya bilan ta’minlanganlikni kiritilishini va qayta ishlashni koordinatlashtiradi.
ISO 176 texnik holatini kiritilishida ISO 9000 sifat sistemalari standartlar seriyasi joylashgan. ISO 9000-9004 standartlari dunyoda katta nufuzga ega, ular sifat sistemalarida eng muhim standartlar hisoblanadi. Bu standartlar dunyodagi rivojlangan mamlakatlar qabul qilgan va Yevropa iqtisodiy uyushmalarida muhim rol o’ynaydi.
EIU maqsadi bo’lib – dunyodagi yirik iste’mol bozoriga, ishlab chiqarish bilan shug’ullanayotgan firma va korxonalarga aylanishdir.
ISO 9001 va EN 29001 standartlar loyihalashtirish sifatini, ishlab chiqarish, qayta ishlash, xizmat ko’rsatish va quyidagi elementlardan tashkil topgan:

• 
  Rahbarlar javobgarligi;
  
• 
  Sifat tizimi;
  
• 
  Tahlil nazorati;
  
• 
  Loyihalashtirishni boshqarish;
  
• 
  Ma’lumotlarni boshqarish;
  
• 
  Sotib olinishlar (loyihani texnik material ta’minoti);
  
• 
  Buyurtmachi tomonidan qo’yilgan buyumlar;
  
• 
  Mahsulot yaratilish jarayonini boshqarish;
  
• 
  Nazorat va sinash;
  
• 
  Sinash, o’lchash va nazorat uchun jihoz;
  
• 
  Sinash va nazorat statusi;
  
• 
  Talabga muvofiq bo’lmagan bezash;
  
• 
  O’zgartirishlar kiritish;
  

-Saqlanishi, urilishi va yetkazilishi;

• 
  Sifat bo’yicha hujjatlashtirish;
  
• 
  Qayta o’qitish; - Xizmat ko’rsatish; -Statistik metodlar.
  

ISO va EN29002 ishlab chiqarish jarayonida sifat va montaj ishlarini ta’minlovchi standartlar. ISO9003 va EN29003 oxirgi mahsulotni sifatini va sinashni ta’minlovchi standartlar. Ko’pgina rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar ISO va EN ekvivalent standartlariga ega.

Mahsulotlarni sertifikatsiyalash

Chet el sertifikat protsedurasi maqsadi ishlab chiqarish va tayyorlash korxonalariga mahsulotiga muvofiq ma’lum bir turdagi monogrammali foydalanish uchun beriladi.
Sertifikatlashtirish tartibini Amerika neft instituti (AOI) misolida ko’rib chiqamiz.
AOI kleymasida foydalanishga ruxsat etiladigan litsenziyaga ega bo’lish uchun quyidagi talablar bajarilishi shart:
Ishlab chiqaruvchi litsenziya bo’lmaganda API boshlang’ich ma’lumotini so’raydi texnik talablarni qamrovchi litsenziyani olish va API monogrammadan foydalanish uchun.
AOI litsenziyani olishda zaruriy talablarni yetkazib beradi;
Ishlab chiqaruvchi AOI ga rasmiylashtirilgan hujjat paketini jo’natadi va zaruriy to’lovni amalga oshiradi.
AOI hamkorlari ishlab chiqaruvchi rahbariyat jo’natgan sifat dasturi xaqidagi ma’lumotni o’rganadilar va qabul qiladilar yoki rad etadilar.
AOI inspeksiyaga xayat tayinlaydi. Har bir xayat a’zolari AOI tomonidan oldindan attestatsiya qilingan bo’ladi.

• 
  Ishlab chiqaruvchi shaxsan AOI inspeksiya haftasi va xayat a’zolarining rahbarlarining familiyalari bilan xabarlantiriladi.
  
• 
  AOI xay’at a’zolari rahbarlariga sifat dasturi bo’yicha tasdiqlangan boshqarilmani topshiradi. Keyinchalik xay’at a’zolarini rahbari korxona inspeksiyasining rejasini tuzadi.
  
• 
  AOI xay’at a’zolari korxona xodimlari bilan grafik bo’yicha kelishilgan yoki API xatida belgilan bo’yicha muloqat o’tkazadilar.
  
• 
  Ishlab chiqaruvchi korxona inspeksiyasining maqsadi: sifat dasturi ishlayotganligini, shuningdek, AOI tasdiqlagan sifat dasturiga muvofiqliligini oldindan API tekshirishga berganlikni aniqlash hisoblanadi.
  
• 
  Tekshirish tugagandan so’ng xay’at ishlab chiqaruvchi xodimlar bilan o’zining oxirgi uchrashuvini o’tkazadi va ularga sifat tekshirishning hisobot nusxasini beradi.
  
• 
  Xay’at a’zolari AOI ga ijobiy ko’rsatkichlar ishlari o’tkazilganligi haqida xabar beradi.
  
• 
  AOI boshqarma sifat tekshiruv hisobotida ko’rsatilgan ijobiy ko’rsatkichlarga baho beradi.
  
• 
  Agarda AOI ga ishlab chiqaruvchi sifati qoniqtirsa imzo chekadi va u monogrammadan foydalanishga 3 yilgacha litsenziya tasdiqlanadi. Litsenziyada AOI korxonasiga tegishli sertifikat raqami ko’rsatiladi. Bu raqam monogramma yoniga tasdiqlangan buyumlarga bosiladi.
  
• 
  AOI tomonidan tekshiruv ogohlantirilmagan holda har yili o’tkaziladi, litsenziyaning kelishuvga asosan ikkinchi va uchinchi yilida o’tkaziladi.
  
• 
  AOI qo’shimcha inspeksiya o’tqazishi mumkin, agarda unga oldindan litsenziya bo’yicha sifatsiz mahsulotlarni ishlab chiqarayotganligidan xabar berilsa; 3 yillik muddat tugagach litsenziya o’z kuchini yo’qotadi.
  

Sertifikatlashtirishning asosi bo’lib aholini xavfsizligi va atrof muhitning saqlanishlari qadimiy yoki chet el standartlari hisoblanadi.
Tizimdagi qabul qilingan eng asosiy sxemalar Sertifikatlashtirishda quyidagilar hisoblanadi:

1. 
   mahsulot turi bo’yicha turli sinash o’tkazish va kelgusida uni Sertifikatlashtirishgan sifatini nazorati;
   
2. 
   oldindan ogohlantirilib tekshirish ishlab chiqarilayotgan mahsulotni yuqori sifatliligini va Sertifikatlashtirishgan mahsulotni sifatliligini ta’minlashdan iboratdir.
   

Sertifikatlashtirishni o’tkazish va tayyorlash ishlariga quyidagilar kiradi:

• 
  normativ texnik hujjatlarni Sertifikatlashtiriladigan mahsulotga muvofiq tanlash;
  
• 
  berilgan mahsulotni sertifikatlashtirish tartibi bo’yicha hujjatni o’rnatilishi, shuningdek, uni o’tkazish sxemasi tuziladi;
  
• 
  sertifikatlashtiriladigan mahsulotni oldindan ogohlantirilgan holda ishlab chiqarishni tekshirish;
  
• 
  sertifikatlashtirilayotgan mahsulotni tekshirish yoki sinash;
  
• 
  chet el va xalqaro organlarida mahsulot sertifikatlashtirish kelishuvini tuzish;
  
• 
  sertifikatlashtirilgan mahsulot sifatini va ishlab chiqarish holatini kuchaytirish;
  
• 
  sertifikatlashtirish natijasi xaqida ma’lumot;
  

Bu barcha ishlarni o’tkazilishi RFning boshqarilayotgan hujjatlariga muvofiq o’tkaziladi.

Sertifikatlashtirishni o’tkazish tartibi

Sertifikatlashtirishni sinalishi sinash laboratoriya markazlarida, akkreditlangan RFning belgilangan joylarida o’tkaziladi.
Sertifikatlashtirishdagi ketgan barcha harajatlarni tayyorlovchilar yoki mol yetkazib beruvchilar (importda) o’z hohishiga ko’ra qoplaydilar.
To’lov o’rnatilgan tartibda tarif bo’yicha yoki kelishuvga asosan ularning yo’qligida o’tkaziladi.