Sanoat ishlab chiqarishini tashkil etish

Mustaqil o’zlashtirish va nazorat uchun savollar:

1. 
   Kapital tarkibining nazariy asoslari nimalardan iborat?
   
2. 
   Kapital qiymatini baholashning zarurligi nimada?
   
3. 
   Loyihaning kapital byudjetini ishlab chiqish va bu bo’yicha qarorlar qabul qilishni yoritib bering.
   
4. 
   Loyihani investitsiyalash imkoniyatlari va kapitalni muqobil ishlatish variantlarini tushuntirib bering.
   
5. 
   Loyiha qiymatini boshqarishning asosiy tamoyillarida nimalar ko’zda tutilgan?
   
6. 
   Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish manbalari tarkibini tushuntirib bering.
   
7. 
   Investitsiya loyihalari kapital qiymatini boshqarishda qanday choralar olib boriladi?
   

Investitsiya loyihasi qiymatini nazorat qilishning qanday usullari mavjud?
7-MAVZU. LOYIHANING ISHLAB CHIQARISH REJASI
Reja:
1. Loyihani amalga oshirishning asosiy bosqichlari. Qurilishning smeta qiymati va investitsion loyihaning umumiy xarajatlar tarkibi
2. Sanoat ishlab chiqarishini tashkil qilish va texnologiyalarini tanlash
3. Mahsulot va resurslarga bo’lgan talabni aniqlash
4. Xaridlar va savdolarni o’tkazish. Savdolar qatnashchilari, ularni funksiyalari, jarayoni, shartnomalar va majburiyatlar

1. 
   Loyihani amalga oshirishning asosiy bosqichlari. Qurilishning smeta qiymati va investitsion loyihaning umumiy xarajatlar tarkibi
   

Kapital qo’yilmalarni qaytarish asosida byudjet ajratmalari hisobidan ajratishda qarz mablag’larini qaytarish mexanizmi O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, mablag’ bilan ta’minlovchi bank muassasasi va buyurtmachi o’rtasida tuzilgan shartnoma bilan tartibga solib boriladi. Ob’ekt qurilishiga shartnoma tanlov savdolari natijalari bo’yicha belgilangan qurilishning butun davriga yangi qurilishga, ishlab turgan korxonalarni kengaytirish, rekonstruktsiya qilish va texnika bilan qayta jihozlashga tuziladi. Shartnoma O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, “Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuni hamda kapital qurilish sohasidagi boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlar talablariga muvofiq tuziladi.
Markazlashtirilgan manbalar hisobiga ob’ektlar qurilishiga shartnomalar tuzish huquqiga ega bo’lgan tashkilot buyurtmachi hisoblanadi. Markazlashtirilgan manbalar hisobiga ob’ektlar qurilishiga shartnoma bo’yicha pudratchilar tanlov savdolari shartlariga va tuzilgan shartnomaga muvofiq ishlar bajarilishini ta’minlashga qodir bo’lgan yuridik shaxslar bo’lishlari mumkin. Zarurat bo’lganda qo’shma faoliyat to’g’risidagi shartnomaga muvofiq ish ko’ruvchi yuridik shaxs maqomiga ega bo’lmagan yuridik shaxslarning birlashmasi qurish shartnomasi bo’yicha pudratchilar bo’lishi mumkin. Buyurtmachi va pudratchi, bosh pudratchi va subpudratchilar, loyiha tashkilotlari va asbob-uskunalar, qurilish materiallari va konstruktsiyalarini yetkazib beruvchilar o’rtasidagi munosabatlar vositachi tashkilotlar va boshqa oraliq bo’g’inlarning ishtirokisiz faqat shartnoma asosida quriladi. Bunda ham moddiy-texnika resurslarini o’zaro bergan holda, ham ular berilmagan holda subpudrat tashkilotlar tomonidan ishlarning bajarilishi bitta ob’ekt qurilishi doirasida vositachining ishi hamda moddiy-texnika resurslarini tashqariga realizatsiya qilish, deb hisoblanmaydi.
Pudrat shartnomasi tanlov savdolari natijalari bo’yicha aniqlangan shartnomaviy joriy narx bo’yicha belgilangan tartibda tanlov savdolari natijalari tasdiqlangandan keyin o’n kun muddatda tuziladi. Tanlov savdolari shartlariga muvofiq qurilish muddati bir kalendar yil doirasidan tashqariga chiqadigan ob’ektlar bo’yicha ikkinchi va keyingi yillarga ishlarning qoldiq hajmi qiymati belgilangan tartibda aniqlashtiriladi. Qoldiq qiymatning aniqlashtirilishi asosiy bosh shartnomaga ilova qilinadigan qo’shimcha bitim bilan rasmiylashtiriladi. Shartnomaga ishlar hajmining ko’payishi yoki loyihaning o’zgartirilishi bilan bog’liq o’zgartirishlar kiritilishiga yo’l qo’yilmaydi, qonun hujjatlarda belgilangan hollar bundan mustasno.
Shartnoma bekor qilingan taqdirda barcha xarajatlar va zararlar qonun hujjatlarida yoki shartnomada belgilangan tartibda qoplanadi. Shartnoma tuzishda buyurtmachi va pudratchi alohida shartlar bilan qonun hujjatlariga muvofiq unda boshqa majburiyatlarni ham nazarda tutishga haqlidir. Subpudratchilar va yetkazib beruvchilar (ishlab chiqaruvchilar) ni tanlash bosh pudratchi tomonidan tanlov savdolari natijalari bo’yicha tuzilgan bosh shartnoma bo’yicha majburiyatlar saqlanib qolishi sharti bilan mustaqil amalga oshiriladi. Ob’ektlar qurilishiga shartnoma bo’yicha majburiyatlarning bajarilishi qonun hujjatlariga muvofiq kafillik, kafolat shaklida va boshqa shakllarda ta’minlanadi. Ob’ekt qurilishi shartnomasida aks ettiriladigan o’zaro hisob-kitob shartlari qonun hujjatlari talablariga muvofiq belgilanadi.