Саноат биноларининг юқоридан ёритиш ва шамоллатиш конструкциялари

8-ma’ruza. Portlandsement turlari, xossalari, pussolon portlandsement.

• Portlandtsement koʼp vaqt ochiq havoda saqlansa, uning markasi kun sayin pasayib boradi, chunki havoda namlik sementdagi minerallar bilan qisman birikadi. Buning uchun sement klinkerini tuyish jarayonida uning 0,1-0,25% miqdorida mahsus gidrofob moddalar qoʼshiladi.
• Klinkerni tuyish jarayonida gidrofob moddalar sement zarrachasi yuzasini namlanmaydigan parda bilan qoplaydi. Shuning uchun uni uzoq vaqt havoda saqlash mumkin. Bu vaqt ichida uning mustaxkamligi boshqa sementlar kabi kamayib ketmaydi. Gidrofob sementdan qorishma tayyorlanganda, qorish (aralashtirish) vaqtini 1-2 minut uzaytirish kerak, chunki sement zarrachalari sirtidagi gidrofob parda qum va shagalning ishkalanishidan buzilib, suv bilan erkin ravishda birikishi lozim. Shuning uchun gidrofob sement uzoq saqlansa ham oʼzining plastiklik xossasini yoʼqotmaydi.
• Gidrofob portlandtsementdan buyum tayerlaganda uning zichligi yuqori boʼladi, suv oʼtkazuvchanligi kamayadi, sovuqqa chidamliligi esa 800-1000 siklga ortadi (oddiy portlandtsement betonning sovuqqa chidamlilik markasi SCh-200-300). Gidrofob portlandtsement ham oddiy portlandtsement kabi markalarda chiqariladi.

8-ma’ruza. Portlandsement turlari, xossalari, pussolon portlandsement.

• Sulfatga chidamli portlandtsement.
• Bunday sementlarning sulfatli suvlar taʼsiriga chidamliligi yuqori boʼladi. Shunday sement hosil boʼlishi uchun klinker tarkibidagi sulfatli moddalar (masalan CaSO4) bilan kimyoviy reaksiyaga kirishadigan minerallar miqdorini kamaytirish zarur. Portlandtsement korroziyasining uchinchi turiga muvofiq-«sement batsillalari» suvdagi kaltsiy sulfat bilan klinkerdan uch kaltsiyli alyuminat (3CaO∙Al2O3) ning oʼzaro taʼsir etishidan hosil boʼladi. Sulfatlar taʼsiriga turgʼun boʼlgan sement klinkerida uch kaltsiyli alyuminat miqdori 5% dan oshmasligi lozim, oddiy sementda esa uning miqdori baʼzan 15% ga yetadi.
• Toʼrt kaltsiyli alyumoferritning gidrolizi natijasida ham uch kaltsiyli gidroalyuminat hosil boʼlishi mumkin. Shunga koʼra sulfatlar taʼsiriga turgʼun boʼlgan portlandtsementda alyuminatli tarkibiy qismlarning hammasi 22% dan koʼp boʼlmoqligi lozim:
• (3CaO∙Al2O3+ 4CaO∙Al2O3∙Fe2O3).