Sana: Sinf: 10 №6 Darsning mavzusi: Gorizontal otilgan jism harakati

T inch holatda turgan yoki nisbatan to‘g‘ri chiziqli tekis harakatlanayotgan sanoq sistemalari inersial sanoq sistemalari deyiladi.
Yuqorida ta’kidlanganidek, to‘g‘ri chiziqli tekis harakatlanayotgan sistemalarda Nyuton qonunlari o‘rinli bo‘ladi. Agar sanoq sistemasi egri chiziqli yoki tezlanish bilan harakatlanayotgan bo‘lsa-chi? Bunday sistemalar noinersial sanoq sistemalari deyiladi.
Qanday qilib noinersial sanoq sistemalarida Nyuton qonunlaridan foydalanish mumkin? Undan foydalanish uchun tezlanish hosil bo‘lish sababini eslaylik. Tezlanish hosil bo‘lish sababi – bu kuch. Demak, Nyutonning ikkinchi qonunidan foydalanish uchun
jismga boshqa jismlar tomonidan ta’sir qilayotgan kuchlar bilan birgalikda inersiya kuchini kiritamiz. Inersiya kuchi jismga boshqa jismlar tomonidan
emas, balki sanoq sistemasi tezlanish bilan harakatlanishi tufayli ta’sir qiladi.
Yangi mavzuni mustahkamlash.
1. Inersial sanoq sistemalari deganda nimani tushunamiz?
2. Inersial sanoq sistemalarida qanday fi zik kattaliklar bir xil bo‘ladi?
3. Nyutonning uchinchi qonuni inersial sanoq sistemalari uchun o‘rinlimi?
Uyga vazifa: Mavzuni o’qib kelish, 2-mashqning 1-2-masalalarni yechish.