|
I guruh : o 'rta asr shaharlari vujudga kelishi xususiyatlarini so‘zlab bering.
II guruh : Xitoy shaharlari haqida nimalarni eslab qoldingiz?
III guruh : Yaponiya va Eron shaharlari haqida gapirib bering.
V .Darsni yakunlash: dars mavzusiga yakuniy xulosa qilish ,yuzaga kelgan savollarga javob berish ,faol qatnashgan o`quvchilar bilimini baholash
VI .Uyga vazifa : o`tilgan mavzu savollariga tayorlanish________________________________
O`TIB. Dir.o`rinbosari__________
Sana ____________________________________Sinf __________________________
Mavzu : O‘RTÀ ÀSRLÀRDÀ XRISTIÀNLIK
Dars maqsadi : -O`quvchilarga O‘RTÀ ÀSRLÀRDÀ XRISTIÀNLIK tarixi haqida bilim berish
Tarbiyaviy maqsad: - o`quvchilarga tarixiy taraqqiyot tajribalaridan zarur saboqlar olib yashash lozimligini uqtirish;
Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni dunyoqarashini, nutqini,fikrlash qobilyatini, shakllantirish.
Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativlik
O`z fikrini og`zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzu:dan kelib chiqib savollarni mantiqan to`g`ri qo`ya olish va javob berish;
Fanga oid kompetensiyalar:
Tarixiy voqeilikni tushunishvauni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi.
tarixiy davrlar va -yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi; mazkur davrni o„rganish orqali o„quvchilar tarix fanining o„rganilayot- gan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini biladi;
Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro`y bergan voqealar haqida ma‟lumot bera oladi
Dars turi :yangi bilim va tushunchalarni shakllantiruvchi
Dars metodi : Interfaol metodlar , guruhlarda ishlash o`zingizni sinang
Dars jihozi : darslik ,xarita , tarqatma materiallar ___________________________________
Darsning borishi:
I .Tashkiliy qism : salomlashish,davomatni aniqlash ,sinfni darsga tayorlash ,kun tarixi aytiladi
II.O`tilgan mavzuni takrorlash : Xitoy shaharlari haqida nimalarni eslab qoldingiz?
3. Yaponiya va Eron shaharlari haqida gapirib bering.
4. S h ah a rla rd a h u n a rm a n d c h ilik n in g qaysi tu rla ri yuksak rivojlangan9
5. Siz Sharq mamlakatlari bozorlari va savdosi haqida nimalarni bilib oldingiz?
6. Yurtimiz h u n a rm a n d la ri o ‘rta asrla rda q an d ay soliqla r to ‘laganligini bilasizmi?
III. Yangi mavzu bayoni : Bizga qadimgi dunyo tarixidan ma’lumki, xnstianlik dini Yaqin Sharqda I asrda vujudga keladi. Xristianlikning asosini halol hayot kechirish hamda toat-ibodat orqali inson va xudo orasida uyg‘unlikka, muloqatga erishishga ishonch tashkil etadi. Xristian dini IV asrdan german qabilalari orasida ham tarqala boshlaydi. Franklar qiroli Xlodvig xristianlikni V asrning oxirida qabul qiladi. Keyingi asrda yangi dinga vestgotlar, Pireneya yarim orolining tub aholisi ham o ‘tadi. Angliva va Irlandiya monastirlaridan yetishib chiqqan serg‘ayrat rohiblar VI—VIII asrlarda Yevropaning eng chekka
joylariga ham borib aholini xristianlikka o ‘tkazganlar. Skandinaviya aholisi (shvedlar, norveglar, finlar) bu diniy ta ’limotni IX asrdan qabul qiladi. Vengerlar IX asrda, polyaklar X asrda xristianlikka o'tsalar, Kiyev Rusi va Bolgariya X asr oxirlarida xristianlikning pravoslav mazhabini Vizantiyadan qabul qilgan. Eng oxirida Yevropaning shimoliy-sharqidagi polab slavyanlari (XII asrdai, pruss va litva qabilalari (XIII—XIV asrlarda) ch o ‘qintirilgan. Cherkov và uning ta’limîtigà qàrshi kishilàr yeretiklàr (yunînchà, «dàhriylàr») dåb nîmlàngàn. Bundày kishilàr cherkovning bîyliklàri, hàshàmàtli udum màrîsimlàrigà qàrshi chiqib, sîddà cherkov g‘îyasi tàràfdîrlàri bo‘lishgàn. Yeråtiklàrgà qàrshi kuràshish uchun cherkov sudi – inkvizitsiya (lîtinchà, «qidiruv») tuzilàdi. Õristiàn cherkovi dushmànlàrini izlàb tîpish và jàzîlàsh bilàn shug‘ullàngàn inkvizitsiya pàpà Grigoriy IX (1227–1241) dàvridà o‘z qudràtining cho‘qqisigà erishgan. Inkvizitsiya faoliyati Ispàniyadà, àyniqsà, kång tus îladi. Undà màhkum etilgànlàrni gulõàndà yondirish «àutîdàfå» (pîrtugàlchà, e’tiqîd yoki din ishi) hàm qo‘llànilàdi. Rim imperiyasining 395-yili G 'a rb iy va Sharqiy Rimga boiinishi cherkovni ham ajralishiga olib keldi. Frank qiro li k o ‘magida 756-yili Italiyada Rim papalari davlati — Papa viloyati tashkil to p ad i. Vizantiya cherkovi esa avvaldan davlatga bo'ysunuvchi, Konstantinopol patnarxi boshqaradigan diniy tashkilotga aylanadi. Sharqiy Yevropada bolgarlarni cho'qintirishdagi raqobat 1054-yili xristian cherkovini rasman: g‘arbiy katolik ( “jahon”) va Sharqiy pravoslav ( “sof din”, “chin e ’tiqod”) cherkovlariga bo‘linishiga olib keldi. XI asr o'rtalaridan rim-katolik va yunon-pravoslav cherkovlari mustaqil faoliyat olib bormoqda.
IV. Mustahkamlash: Fidbek
V .Darsni yakunlash: dars mavzusiga yakuniy xulosa qilish ,yuzaga kelgan savollarga javob berish ,faol qatnashgan o`quvchilar bilimini baholash
VI .Uyga vazifa : o`tilgan mavzu savollariga tayorlanish________________________________
O`TIB. Dir.o`rinbosari__________
Sana ____________________________________Sinf __________________________
Mavzu : SÀLIB YURISHLÀRI
Dars maqsadi : -O`quvchilarga SÀLIB YURISHLÀRI tarixi haqida bilim berish
Tarbiyaviy maqsad: - o`quvchilarga tarixiy taraqqiyot tajribalaridan zarur saboqlar olib yashash lozimligini uqtirish;
Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni dunyoqarashini, nutqini,fikrlash qobilyatini, shakllantirish.
Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativlik
O`z fikrini og`zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzu:dan kelib chiqib savollarni mantiqan to`g`ri qo`ya olish va javob berish;
Fanga oid kompetensiyalar:
Tarixiy voqeilikni tushunishvauni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi.
tarixiy davrlar va -yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi; mazkur davrni o„rganish orqali o„quvchilar tarix fanining o„rganilayot- gan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini biladi;
Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro`y bergan voqealar haqida ma‟lumot bera oladi
Dars turi :yangi bilim va tushunchalarni shakllantiruvchi
Dars metodi : Interfaol metodlar , guruhlarda ishlash o`zingizni sinang
Dars jihozi : darslik ,xarita , tarqatma materiallar ___________________________________
Darsning borishi:
I .Tashkiliy qism : salomlashish,davomatni aniqlash ,sinfni darsga tayorlash ,kun tarixi aytiladi
II.O`tilgan mavzuni takrorlash :
III. Yangi mavzu bayoni : Salib yurishlari — G ‘arbiy Yevropa feodallarining Yaqin Sharqdigi bosqinchilik va talonchilik urushlari edi. Bu yurishlar 1096— 1270-yillar oralig‘ida bo‘lib o‘tgan. Salib yurishlari katolik cherkovi tomonidan sakkiz marta tashkil qilingan. Sharqdagi yerlarni egallash
orqali cherkov o ‘zining ta'sirini kuchaytirishni maqsad qilgan. Sharqda XI asr oxirida vujudga kelgan sharoit salib yurishlari uchun qulay bo'lgan. Kichik Osiyo yarim orolini saljuqiy turklar deyarli to iiq
qo'lga kiritgan. Bu hududdan. G'arb mamlakatlari ziyoratchilari, Falastinning muqaddas joylariga, rivoyatlarga ko‘ra, Iso payg'ambar dafn etilgan Quddusga boradigan yo'llar o'tardi. Quddus esa deyarli besh asrdan buyon musulmonlar qo'lida edi. Mahalliy hukmdorlar va aholining ziyoratchilarga munosabati yomon bo'lmasa-da, XI asr oxiridan boshlangan musulmon hukmdorlarining o 'z aro urushlari xristianlarni ziyoratlarini tobora xavfli tadbiiga aylantira borardi. Vizantiya impeiatori Rim papasi bilan kelishmasa-da, xristianlar dushmanlari bilan kurashish uchun jangchilar yuborishini so'rab G'arbga murojaat qiiadi. Papa Urban II 1095-yili Fransiyaning janubidagi Klermon
shahrida cherkov yig'ini soboiga to'plangan minglab ruhoniylar, ritsarlar va oddiy xalq vakillari h u zu rid a n u tq so 'z lay d i. U Quddusdagi “payg'ambar qabrini” musulmonlardan ozod etishga chaqiradi. Papa yurishda ishtirok etganlarga, ularning gunohlaridan kechirilishini, halok bolganlar ruhini jannatga — “arshi-aioga” tushishini va’da qiladi. Urban II “muqaddas yer”ning boyliklari va hosildor ekanligini ham eslatib o'tadi. Faliistinda “sut va asal daryo bo'lib oqishi, Quddus yenung kindigi, jannatmakon hosildor yerli o lka" ekanligini ta'kidlaydi. Bu holatdagi ritsarlar o'zlanga shon-shuhrat va boylik istab vo'lga chiqqanlar. Sharqqa gersoglar, graflar va hatto ayrim qirollar hamda imperatorlar ham jo'naydilar. Ular o'zlariga yangi hududlar va fuqarolami bo'ysundirishni maqsad qilganlar. Q^laversa, salib vurishlanda ishtirok ularga Yevropada hurmat-e’tobomi oshirardi.
Qo'shin bilan savdogarlar ham yo'lga chiqqanlar. ular Sharq mollari bilan savdo qilish orqali tez b o \ib ketishni orzu qilganlar. Salib vunshi istirokchilari faqat foydani o ’ylagan di*sa xato bo'ladi. Moddiv manfaat ularda “payg'ambar qabri”ni musulmonlardan xalos etish muqaddas ekanligiga ishonch bilan mujassamlashgan.
IV. Mustahkamlash: Fidbek
V .Darsni yakunlash: dars mavzusiga yakuniy xulosa qilish ,yuzaga kelgan savollarga javob berish ,faol qatnashgan o`quvchilar bilimini baholash
VI .Uyga vazifa : o`tilgan mavzu savollariga tayorlanish________________________________
O`TIB. Dir.o`rinbosari__________
Sana ____________________________________Sinf __________________________
Mavzu : DASTLABKI SALIB YURISHLARI
Dars maqsadi : -O`quvchilarga DASTLABKI SALIB YURISHLARI tarixi haqida bilim berish
Tarbiyaviy maqsad: - o`quvchilarga tarixiy taraqqiyot tajribalaridan zarur saboqlar olib yashash lozimligini uqtirish;
Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni dunyoqarashini, nutqini,fikrlash qobilyatini, shakllantirish.
Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativlik
O`z fikrini og`zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzu:dan kelib chiqib savollarni mantiqan to`g`ri qo`ya olish va javob berish;
Fanga oid kompetensiyalar:
Tarixiy voqeilikni tushunishvauni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi.
tarixiy davrlar va -yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi; mazkur davrni o„rganish orqali o„quvchilar tarix fanining o„rganilayot- gan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini biladi;
Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro`y bergan voqealar haqida ma‟lumot bera oladi
Dars turi :yangi bilim va tushunchalarni shakllantiruvchi
Dars metodi : Interfaol metodlar , guruhlarda ishlash o`zingizni sinang
Dars jihozi : darslik ,xarita , tarqatma materiallar ___________________________________
Darsning borishi:
I .Tashkiliy qism : salomlashish,davomatni aniqlash ,sinfni darsga tayorlash ,kun tarixi aytiladi
II.O`tilgan mavzuni takrorlash : Test bilan ishlash
III. Yangi mavzu bayoni : Birinchi sàlib yurishlàrigà Fransiya,Itàliya và Gårmàniyaning turli vilîyatlàridàn kelgan ritsàrlàr to‘plàngàn. Ulàr yaõshi qurîllàngàn, zàrur îzuqà và pul bilàn ta’minlàngàn edilàr. Vizàntiya pîytàõti Kînstàntinîpîldà
1096-yilning kuzidàn to‘plànà bîshlàgàn ritsàrlàrga impåràtîr Àleksey I vàssàllik qàsàmyodini qàbul qildirgan. Ya’ni Yaqin Sharqda tuzilajak xristian davlatlari Vizantiyaga siyosiy qaram bo‘lishi lozim edi.Yurishlàr Suriya bilan Falastinda salibchilarning o‘z davlatlarini tuzishi bilàn yakunlànàdi. Ularning ichida Quddus qirolligi salibchilarning asosiy davlati edi. Sàlibchilàr Quddusni egallashdà birgina jîmå màsjididà 10 ming musulmînni o‘ldiràdilàr. Yahudiylàr o‘z sinàgîgàsi (ibîdàtõînà)dà yondirib yubîrilàdi. Qirg‘in pàytidà ko‘plàb àyollàr và bîlàlàr hàm hàlîk bo‘làdi. Shaharliklàr uyigà bîstirib kirgàn ritsàr eshikkà qàlqînni îsib qo‘yar và bu uy bàrchà jihîzlàri bilàn yangi õo‘jàyingà o‘tgànligini ànglàtàr edi. Musulmon hukmdorlari Sharq va Janub tomondan salibchilarni siqib kelmoqda edi. Ularga qarshi kurashish uchun Yevropa feodallari ikkinchi salib yurishini uyushtirdilar. Ikkinchi salib yurishi XII asr o‘rtalarida bo‘lgan. Fransiya qiroli o‘z qo‘shini bilan ishtirok etgan bu yurishlar muvaffaqiyatsiz tugagan. Musulmonlar tez orada kuchli davlat tuzadi. Misr sultoni Sàlohiddin Àyubiy 1187-yilda sàlibchilàrdàn Quddusni tîrtib îlàdi. Bu vîqåà Yevropadà 3-sàlib yurishlàri (1189–1192) tàshkil qilinishigà îlib kålàdi. Àmmî gårmàn impåràtîri, Fransiya qirîli và Àngliya qirîli ishtirokidagi bu yurishlàr hàm muvàffàqiyatsiz tugaydi.
.
Gospitalyer Tampliyer Tevton ritsari
IV. Mustahkamlash: Atama va sanalar bilan ishlash:
Àleksey I , Quddus qirolligi, gospitalyerlar ordeni, ioanniylar ordeni, tampliyerlar, Tevton, Sàlîhiddin Àyubiy, 1189–1192 yillar
V. Darsni yakunlash : dars mavzusiga yakuniy xulosa qilish ,yuzaga kelgan savollarga javob berish ,faol qatnashgan o`quvchilar bilimini baholash
VI .Uyga vazifa : o`tilgan mavzu savollariga tayorlanish________________________________
O`TIB. Dir.o`rinbosari__________
Sana ____________________________________Sinf __________________________
Mavzu : 21-§. KEYINGI SALIB YURISHLARI
Dars maqsadi : -O`quvchilarga KEYINGI SALIB YURISHLARItarixi haqida bilim berish
Tarbiyaviy maqsad: - o`quvchilarga tarixiy taraqqiyot tajribalaridan zarur saboqlar olib yashash lozimligini uqtirish;
Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni dunyoqarashini, nutqini,fikrlash qobilyatini, shakllantirish.
Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativlik
O`z fikrini og`zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzu:dan kelib chiqib savollarni mantiqan to`g`ri qo`ya olish va javob berish;
Fanga oid kompetensiyalar:
Tarixiy voqeilikni tushunishvauni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi.
tarixiy davrlar va -yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi; mazkur davrni o„rganish orqali o„quvchilar tarix fanining o„rganilayot- gan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini biladi;
Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro`y bergan voqealar haqida ma‟lumot bera oladi
Dars turi :yangi bilim va tushunchalarni shakllantiruvchi
Dars metodi : Interfaol metodlar , guruhlarda ishlash o`zingizni sinang
Dars jihozi : darslik ,xarita , tarqatma materiallar ___________________________________
Darsning borishi:
I .Tashkiliy qism : salomlashish,davomatni aniqlash ,sinfni darsga tayorlash ,kun tarixi aytiladi
II.O`tilgan mavzuni takrorlash : test bilan ishlash ,ma`lumot berish
III. Yangi mavzu bayoni : To‘rtinchi sàlib yurishlàri (1202–1204). XII àsr oxiridà pàpà Innîkåntiy III yangi sàlib yurishlàrini tàshkil etishgà kirishàdi. To‘rtinchi salib yurishi qatnashchilari hisoblangan ritsarlar qo‘shini Konstantinopol devorlari ostiga kelib tushadi va 1204-yilda shaharga hujum boshlaydi. Yigirma minglik qo‘shin yarim million aholisi bo‘lgan shaharni egallashga muvaffaq bo‘ladi. Konstantinopol asos solinganidan buyon ilk bor dushman o‘ljasiga aylanadi. Lotin imperiyasi (1204–1261). Lotinlar (vizantiyaliklar salibchilarni shunday nomlaganlar) Vizantiya xarobalarida Lotin imperiyasi deb atalgan davlat tuziladi. Lotinlar (salibchi ritsarlar) bosib olingan hududlarda o‘z tartiblarini o‘rnata boshlaydilar. Bu davlatda ham G‘arbiy Yevropadagi kabi ritsarlar qasrlari qad ko‘taradi. Konstantinopol patriarxi taxtini katolik ruhoniysi egallaydi, dehqonlar ritsarlarga shaxsiy qaramlikka tushadilar. Vizantiyani zabt etgan ritsarlarning ko‘pchiligi tez orada vataniga qaytib ketadi. Lotin imperiyasida qolgan ritsarlar hokimiyatni faqat o‘zlarining temir intizomi va uyushganligi bilan ushlab turadi. So‘nggi sàlib yurishlàri Yaqin Sharqdàgi vàziyatni o‘zgàrtirà îlmàydi. Fransiya qirîli Lyudîvik IX ning 1269–1270-yillàrdàgi
sakkizinchi sàlib yurishlàri so‘nggisi bo‘làdi. Ko‘p o‘tmay sàlibchilàrning Sharqdàgi mulklàri birin-kåtin musulmînlàr qo‘ligà qàytàdi. Sàlib yurishlàri to‘xtatilishining àsîsiy sàbàbi XIII àsrning
oxiridàn G‘àrbiy Yevropa màmlàkàtlàridà bîshlàngàn o‘zgàrishlàr bo‘ladi. Ishlàb chiqàrish kuchlari o‘sàdi. O‘rmonlàr kesilib, ekinzîrlàrgà àylàntirilà bîshlàydi. Qishloq àholisining yersiz bir qismi toborà yuksàlàyotgàn shaharlàrgà qåtàdi. Qirîl hîkimiyatining kuchàya boshlashi và màmlàkàtni màrkàzlàshtirish siyosàti ritsàrlàrgà qirîl qo‘shinidà xizmàt qilish imkînini yaratadi. Sàvdogàrlàr
tinch yo‘l bilàn sàvdo-sotiq qîlib borishning àfzàlligigà yanà bir bîr ishonch hosil qiladilàr
IV. Mustahkamlash: Sizningcha, 4-salib yurishining avvalgilardan farqi nimada?
2. Nima sababdan salibchilar Vizantiyada tuzgan Lotin imperiyasi uzoq yashamadi?
3. So‘nggi salib yurishlari va umuman, bu urushlarning o‘z maqsadiga yeta olmagani sabablarini
ayting.
4. Salib yurishlari Yevropa va Osiyo uchun qanday natija hamda oqibatlarga olib kelgan?
V. Darsni yakunlash : dars mavzusiga yakuniy xulosa qilish ,yuzaga kelgan savollarga javob berish ,faol qatnashgan o`quvchilar bilimini baholash
VI .Uyga vazifa : o`tilgan mavzu savollariga tayorlanish________________________________
O`TIB. Dir.o`rinbosari__________
|
Sana ____________________________________Sinf __________________________
Mavzu : 2 Nazorat ishi
Dars maqsadi : -O`quvchilarning o`tilgan mavzular asosida bilimlarini mustakamlash,egallagan bilim ,ko`nikma va malakalrini aniqlash,
Dars turi :bilimlarni nazorat qiluvchi
Darsning borishi:
I .Tashkiliy qism : salomlashish,davomatni aniqlash ,sinfni darsga tayorlash
Nazoratning borishi :test
1. Arab xalifaligidan birinchi mustaqil amirlik qayerda tashkil topdi?
A) Marvda B) Ozarbayjonda C) Movarounnahrda D) Ispaniyada
2. Arab xalifaligini kim tugatgan?
A) Jaloladdin Manguberdi B) Xuloku C) Chingizxon D) Muhammad Xorazmshoh
3. Qachon «Bayt ul~hikma» ~ donishmandlik uyi tashkil etilgan? A) XI asr boshlarida B) IX asr boshlarida (60 bet) C) XII asrda D) X asr boshlarida
4. Al-Humro saroyi qayerda bunyod etilgan? A) Damashqda B) Buxoroda C) Grenadada D) Qohirada
5. Nechanchi asrlarda Guptalar imperiyasi gullab-yashnaydi? A) IV asrning boshlarida B) IV asrning oxiri V asr boshlarida C) VI asrning oxiri VII asr boshlarida D) V asrning oxiri VI asr boshlarida
6. Hindistonda qaysi imperiya davrida mulkchilik munosabatlari shakllana boshladi?
A) Arab xalifaligi B) Kushonlar imperiyasi C) Ahamoniylar imperiyasi D) Guptalar imperiyasi
7. Hindistonda in’om etilgan yer maydoni nima deb ataladi? A) Feod B) Grass C) Mu D) Patta
8. Qaysi so`z «bo`lak» yoki «qultum» degan ma’noni anglatadi? A) Mu B) Grass C) Patta D) Feod
9. Qadimgi Xitoyda Xan quldorlik imperiyasi qachon inqirozga uchradi?
A) V asrda B) III asrda C) IV asrda D) II asrda
10. Qadimgi Xitoyda Xan quldorlik imperiyasi inqirozga uchrab, uning o`rniga nechta mustaqil davlat vujudga kelgan? A) 5 ta B) 2 ta C) 4 ta D) 3 ta
11. Xitoyda 907~960 yillarda qaysi sulola hukmronlik qilgan? A) Suy B) Sun C) U Day D) Tan
12. Nechanchi asrlarda Xitoyda tog`~kon sanoati, chinni va sopol buyumlar ishlab chiqarish yuksaladi? A) VIII-IX asrlarda B) V-VI asrlarda C) IX-X asrlarda D) VII-VIII asrlarda
13. Xitoydagi eng yirik bozor qaysi shaharda bo`lgan? A) Kayfin B) Pekin C) Yanchjou D) Xanchoshou
14.Yevropada nechanchi asrlarda ishlab chiqarish yuksaladi?
A) VIII-IX asrlarda B) IX-X asrlarda C) X-XI asrlarda D) V-VI asrlarda
15. Yevropada ishlab chiqarish yuksalib, u eng avvalo nimada kuzatiladi?
A) Kemasozlikda B) Chorvachilikda C) Hunarmandchilikda D) Harbiy sohada
16. Yevropadagi qaysi shaharlar monastirlar yonida paydo bo`lgan?
A) Padeborn, Bremen, Sveybryukken, Bryugge B) Myunster, Strasburg, Gamburg
C) Myunster, Sen-Gallen, Sen-Dene D) Strasburg, Gamburg, Augsburg
17. O'rta asrlarda qaysi davlatda qirol farmoniga binoan asosiy yo`llarga tosh yotqizila boshlagan? A) A A)Ispaniyada B) Italiyada C) Germaniyada D) Fransiyada
18. Venetsiyalik savdogar Pololar oilasi vakillari qachon mo`g`ullar xonining Osiyoning ichkarisidagi qarorgohiga etib boradi? A) XIII asrda B) XIV asrda C) VI asrda D) XI asrda
19.Londondagi birinchi yopiq bozor bu - ? A) Burse B) Shampan C) Tuluza D) Blekuelxoll
20. Dastlabki banklar nechanchi asrlarda paydo bo`ladi?
A) XII-XIII asrlarda B) V-VI asrlarda C) XIV-XV asrlarda D) X-XI asrlarda
21.XI-XV asrlar Yevropada nimaning rivojlanishi bozor, banklar, birjalarni vujudga keltirdi?
A) Dehqonchilik va hunarmandchilik B) Chorvachilik va hunarmandchilik
C) Hunarmandchilik va savdo D) Chorvachilik, hunarmandchilik va harbiy soha
22..O'rta asrlarda qaysi shahar po`latidan yasalgan qurol-aslahalar Sharq va G`arbda bir xilda shuhrat qozongan? A) Samarqanda B) Qohira C) Damashq D) Bag`dod 16. O'rta asrlarda
23.Qaysi ordenni Quddusdagi avliyo Ioann Ierusalimskiy nomli «g`aribxona»da xizmat qilayotgan rohib birodarlar tashkil etishadi?
A) Gospitalerlar ordeni B) Tamplierlar ordeni C) Tevton ordeni D) Quddus ordeni
24.XIV asr boshlarida qaysi orden boylik tufayli ta’qiqlangan edi? A) Tevton ordeni B) Quddus ordeni C) Gospitalerlar ordeni D) Tamplierlar ordeni
|
25. Salibchilar qaysi Vizantiya imperatoriga toj-u taxtni qaytarmoqchi edilar? A) Sulton Mehmetga B) Salohiddin Ayyubiyga C) Isaak II Angelga D) Konstantinga
Uyga vazifa : O`tilgan mavzularni mustahkamlash.
Sana ____________________________________Sinf __________________________
Mavzu : 22-§. FRANSIYADÀ MÀRKÀZLÀSHGAN DAVLATNING TASHKIL TOPISHI
Dars maqsadi : -O`quvchilarga FRANSIYADÀ MÀRKÀZLÀSHGAN DAVLATNING TASHKIL TOPISHI tarixi haqida bilim berish
Tarbiyaviy maqsad: - o`quvchilarga tarixiy taraqqiyot tajribalaridan zarur saboqlar olib yashash lozimligini uqtirish;
Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni dunyoqarashini, nutqini,fikrlash qobilyatini, shakllantirish.
Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativlik
O`z fikrini og`zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzu:dan kelib chiqib savollarni mantiqan to`g`ri qo`ya olish va javob berish;
Fanga oid kompetensiyalar:
Tarixiy voqeilikni tushunishvauni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi.
tarixiy davrlar va -yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi; mazkur davrni o„rganish orqali o„quvchilar tarix fanining o„rganilayot- gan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini biladi;
Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro`y bergan voqealar haqida ma‟lumot bera oladi
Dars turi :yangi bilim va tushunchalarni shakllantiruvchi
Dars metodi : Interfaol metodlar , guruhlarda ishlash o`zingizni sinang
Dars jihozi : darslik ,xarita , tarqatma materiallar ___________________________________
Darsning borishi:
I .Tashkiliy qism : salomlashish,davomatni aniqlash ,sinfni darsga tayorlash ,kun tarixi aytiladi
II.O`tilgan mavzuni takrorlash : 1. XII asr oxirida qaysi papa yangi salib yurishlarini tashkil etishga kirishadi? Innokentiy III
2. Salibchilar qasi shahar bilan dengiz orqali qo`shinni kemalarda Falastinga olib o`tishga kelishib, 85 ming marka pul to`lashni zimmalariga oladilar? Venetsiya
3. To`rtinchi salib yurishining sababi? Venetsiyaning savdodagi asosiy raqibi Vizantiyaga qarshi urush edi 4. Salibchilar qaysi Vizantiya imperatoriga toj-u taxtni qaytarmoqchi edilar? Isaak II Angelga . 5.Salibchilar qachon Vizantiya imperiyasi poytaxti Konstantinopolni egallaydilar? 1204 yilda
6. Salibchilar qayerda Lotin imperiyasini tuzadilar? A) Vizantiyada B)) Kichik Osiyoda
8. Lotin imperiyasi nechanchi yillarda mavjud bo`lgan?
III. Yangi mavzu bayoni : Qirol Lyudovik VI XII asr boshlaridan o‘z domenida tartib o‘rnatishga harakat qila boshlaydi. Qirol o‘zboshimcha baronlar qal’alarini buzib, ularni bo‘ysundiradi. U Burj va Sans shaharlarini o‘z yer-mulkiga qo‘shib oladi. Lyudovik VI ning omadi yurishib o‘g‘lini Akvitaniya gersogining yagona merosxo‘riga uylantirishi qirollik yerlarini yanada kengaytiradi. Vilîyatlàr îràsidà måhnàt tàqsimîti boshlanib, Normàndiya – temir, tuz ishlàb chiqàrish, ît và qîràmîl yetishtirishgà; Shàmpàn và Burgundiya – vinîchilik, zig‘ir tîlàsidan surp to‘qishga; Flandriya jundàn matolàr ishlab chiqarishga iõtisîslàshib boradi. Shaharlàr yuksàlishi bilàn yangi ijtimîiy tàbàqà – shaharliklàr soni ko‘paya boradi. Shaharliklàr tàbàqàsi esà fåîdàllàr o‘zbîshimchàligini che klàydigàn kuchli qirîl hîkimiyati tàràfdori edi. Qirolni, shuningdek, mayda va o‘rta feodallar ham qo‘llagan. Ular kuchli qirol hokimiyati o‘zlarini graflar, gersoglar tazyiqidan xalos etishiga umid bog‘laganlar. Ushbu vaziyatda markazlashtirish jarayoniga faqat yirik diniy va dunyoviy feodallargina qarshi bo‘lishgan. «Ingliz tojining màrvàridi» hisîblàngàn Nîrmàndiya XIII asr boshlarida qaytarib îlinàdi. Tez oràdà qirol mulklàrigà màmlàkàt jànubidàgi Tuluzà gràfligi hàm qàytàrilàdi. Nàtijàdà qirîl Fransiyadàgi eng kuchli fåîdàlgà àylànàdi. Qirîl mulklàrining kångàyishi umumdàvlàt boshqàruv tàshkil etlàdi: Qirol kengàshi, Oliy sud và Mîliya bîshqàrmàsining tuzilishi bilàn yakunlànadi. Lyudîvik IX qirîl yerlàridàgi fåîdàl urushlàrini taqiqlàydi. Shu tariqa Fransiya markazlashgan davlatga aylandi. Qirol hokimiyati mamlakatning butun hududini o‘ziga bo‘ysundirdi.
IV. Mustahkamlash: Qaysi tadbir dåhqînning yergà munîsàbàtini
ijobiy tomonga o‘zgàrtiràdi?
2. Mamlakat markazlashtirilishidan manfaatdor toifalarni ko‘rsating.
3. Viloyatlar o‘rtasidagi mehnat taqsimoti va ixtisoslashish nimalarni taqozo etgan
V. Darsni yakunlash : dars mavzusiga yakuniy xulosa qilish ,yuzaga kelgan savollarga javob berish ,faol qatnashgan o`quvchilar bilimini baholash
VI .Uyga vazifa : o`tilgan mavzu savollariga tayorlanish________________________________
O`TIB. Dir.o`rinbosari__________
Sana ____________________________________Sinf __________________________
Mavzu : 23-§. GENERAL SHTATLAR
Dars maqsadi : -O`quvchilarga GENERAL SHTATLAR tarixi haqida bilim berish
Tarbiyaviy maqsad: - o`quvchilarga tarixiy taraqqiyot tajribalaridan zarur saboqlar olib yashash lozimligini uqtirish;
Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni dunyoqarashini, nutqini,fikrlash qobilyatini, shakllantirish.
Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativlik
O`z fikrini og`zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzu:dan kelib chiqib savollarni mantiqan to`g`ri qo`ya olish va javob berish;
Fanga oid kompetensiyalar:
Tarixiy voqeilikni tushunishvauni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi.
tarixiy davrlar va -yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi; mazkur davrni o„rganish orqali o„quvchilar tarix fanining o„rganilayot- gan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini biladi;
Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro`y bergan voqealar haqida ma‟lumot bera oladi
Dars turi :yangi bilim va tushunchalarni shakllantiruvchi
Dars metodi : Interfaol metodlar , guruhlarda ishlash o`zingizni sinang
Dars jihozi : darslik ,xarita , tarqatma materiallar ___________________________________
Darsning borishi:
I .Tashkiliy qism : salomlashish,davomatni aniqlash ,sinfni darsga tayorlash ,kun tarixi aytiladi
II.O`tilgan mavzuni takrorlash : 1. Fransiyada qaysi gersoglarning har biri qirolga nisbatan ko`proq hudud va aholiga ega edilar? 2. Fransiyada qaysi grafliklar kuch-qudrat bobida qiroldan kam bo`lishmagan? 3. Qirol, gersog, graf va baronlarning qaram dehqonlar mehnati bilan ishlanadigan yer-mulklari qanday atalgan? 4. Fransiyada qirol hokimiyatining kuchayishi qaysi qirolning o`z mulklaridagi vassallarini itoat ettirishidan boshlangan? 5. 1108-1137 yillarda Fransiya qiroli kim bo`lgan? 6. Fransiyada qirol hokimiyatining kuchayishi … qirolning o`z mulklaridagi vassallarini itoat ettirishidan boshlanadi? 7. Lyudovik VI Fransiyaning qaysi shaharlarini o`z domeniga qo`shib oladi 8. Fransiyaning qaysi qiroli o`zboshimcha baronlarning qal’alarini buzib, ularni o`ziga bo`ysundiradi?
III. Yangi mavzu bayoni : Fransiyani markazlashtirishni davom ettirgan Filiðp IV (1285–1314) o‘z qirolligining boshlarida Shampan grafligi, Lion shahri va viloyatini qirol domeniga qo‘shib oladi. Uning keyingi harakatlari mamlakatning shimolidagi yirik savdo-hunarmandchilik shaharlarini birlashtirgan
Flandriyani egallashga qaratiladi. Rim papasi Bonifatsiy VIII (1294–1303) ruhoniylarga Fransiya
qiroliga soliq to‘lashni man etishdan tashqari, Filiðp IV dan Flandriyaga qarshi urushni to‘xtatishini talab qiladi. Fransiya qirolining Papa xohish-irodasiga bo‘ysunmaganligiga javoban Bonifatsiy VIII Filiðp IV ning cherkovdan xoliligini tantanali e’lon qilish uchun tayyorgarlikka kirishadi. Bunga javoban Fransiya qiroli
1302-yilda uch toifa vakillari: ruhoniylar, dvoryanlar va shaharliklarni chaqirib, ularga papa bilan mojaroni
muhokama qilishni taklif etadi. Fransiyada birinchi va ikkinchi toifalar soliq to‘lamagan, uchinchi toifadan asosan boy shaharliklar chaqirilgan. Uning davrida papa qarorgohi Rimdan Fransiyaning
janubi – Avinon shahriga ko‘chib o‘tishiga qaror qilinadi. Avinon fransuz qiroli mulkiga kirmasa-da, albatta, uning bu yerdagi ta’siri katta edi. Papalarning Rimga qaytishi uchun qariyb 70 yil kerak bo‘ldi. Bu yillar (1309–1377) Rim cherkovi tarixida «papalarning Avinon tutquni» nomini oladi. Filiðp IV boshlagan «tampliyerlar ishi» ham Yevropada katta shov-shuvga sabab bo‘ladi. 1307-yilda ordenning ko‘pchilik a’zolari
va buyuk magistri qamoqqa olinadi. Ordenning bitmas-tuganmas boyliklari haqidagi mish-mishlar ularning boshiga balo bo‘ladi. «Avinon papa»sidan rozilik olib, tampliyerlarning mol-mulklari musodara qilina boshlanadi .
Do'stlaringiz bilan baham: |
