Sana: 2019-yil 7-sinf «B»,

Sana: ________________. 2019-yil 7-sinf «B», «V»

16- mavzu: Havo massalari. Siklon va antisiklonlar. Nazorat ishi. I ( NI - II )

Darsning talimiy maqsadi: O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi iqlimi haqida tushuncha berish, havo massalari, Siklon va antisiklonlar haqida bilim berish.

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi: Dunyoning tabiiy xaritasi, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, globus, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

O`rta Osiyo iqlimining shakllanishida arktika, mo`tadil va tropik havo massalari juda faol ishtirok etadi.

O`lka tabiatining qurg`oqchil bo`lishi kontinental tropik havo massasining aynan shu hududda shakllanishi va uzoq muddat turib qolishiga sabab bo`ladi. O`rta Osiyo iqlimining ob–havo turlari, havoning harorati, namligi va tiniqlik hossalari ana shu havo massalariga bog`liq.

Turli xususiyatlarga ega bo`lgan havo massalari bir-birlari bilan tutashgan joylarda oraliq zona, ya’ni havo fronti hosil bo`ladi. Havo frontida ikkala havo massasi o`zaro ta’sir ko`rsatadi. Havo frontlari juda katta yerlarni qamrab oladi. Ularning ba’zilari markazida havo bosimi past bo`lib, atrofga tomon ortib boradi va havo atrofdan markazga tomon soat strelkasi harakatiga teskari yo`nalishda harakat qiladi. Bunday havo girdoblari siklonlar deyiladi. Aksincha, front zonasida atmosfera bosimi markazdan atrofga tomon kamayib boradigan, shamollar soat strelkasi harakati yo`nalishida esadigan havo girdoblari antisiklonlar deyiladi.

Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. 
   Iqlim va ob-navo nima?
   
2. 
   Havo massasi nima?
   
3. 
   Havo fronti nima?
   

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )

O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: _______________. 2019-yil 7-sinf «B», «V»

17 - mavzu: O`rta Osiyo iqlimining tavsifi.

Darsning maqsadi: O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi iqlimi haqida bilim berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi: Dunyoning tabiiy xaritasi, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, globus, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

Yilning salqin faslida Sharqiy Sibir va Markaziy Osiyo hududida atmosferada yuqori bosimli Osiyo antisikloni vujudga keladi. Uning juda katta g`arbiy tarmog`i Qozog`istonning markaziy va shimoliy qismlarini egallaydi.

Siklonlar natijasida O`rta Osiyo hududiga kirib kelgan iliq havo massalari sharqqa tomon harakat qilganda ular ketidan g`arbda mo`tadil mintaqa havosi kirib keladi. Uzoq davom etadigan yomg`irlar ba’zan qorga aylanadi.

Qish oylarida g`arbiy havo oqimi kuchli bo`lsa, ob-havo nisbatan iliq va sernam bo`ladi, aksincha sovuq shamollar esganda, ob-havo juda beqaror, ko`pincha o`ta sovuq va yog`inli bo`ladi.

O`rta Osiyo hududida yoz oylarida havo bosimi pasayadi, ya’ni termik depressiya vujudga keladi.
Havo bosimining pasayib ketishi shimoldan, g`arbdan va shimoli-g`arbdan O`rta Osiya hududiga havo oqimlarining kuchayishiga sabab bo`ladi. Tekisliklarda qum bo`ronlari avj oladi. Qish oylariga nisbatan yozda o`lkamizga salqin havo oqimi ikki hissa ko`p kirib kelsa ham, uning mahalliy ob-havoga ta’siri unchalik sezilmaydi.

Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. Xaritalar yordamida qanday tadqiqot ishlarini bajarish mumkin?

2. Atlasning turli mavzuli xaritalaridan foydalanib, Qizilqumga tabiiy geografik va iqtisodiy geografik tavsif bering.

3. 0’rta Osiyo hududida yozda va qishda qanday havo massalari bo’ladi?

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )

O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ________________. 2019-yil 7-sinf «B», «V»

18 - mavzu: O`rta Osiyodagi tog`larining iqlimi.

Darsning maqsadi: O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi iqlimi haqida tushuncha berish, O`rta Osiyo tog`larining iqlimi haqida bilim berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi: Dunyoning tabiiy xaritasi, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, globus, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

O`rta Osiyo iqlimiga xos bo`lgan eng muhim sifatlar, jumladan, quyoshli kunlarning ko`pligi, iqlimning issiqligi, kontinentallik va qurg`oqchilik kabi xususiyatlar o`lkaning asosiy qismini egallagan tekisliklarda, ayniqsa, yaqqol ko`rinadi.

O`rta Osiyoning sharqi, janubi-sharqi va janubida joylashgan tog`larda ularning balandligi, yonbag`irlarning joylashuvi, tog` vodiylarining tor va kengligi, tog`ning chekka yoki ichki qismida joylashganligi kabi xususiyatlar ta’sirida iqlimiy sharoit tekisliklardagiga nisbatan farq qiladigan bir qator xususiyatlarga ega.

Tog`lar janubiy va g`arbiy havo oqimlarini to`sib, ularni yonbag`ilar bo`ylab yuqoriga ko`tarilishga majbur etadi. Ko`tarilayotgan soviydi, nisbiy namligi oshib, bulut ko`payadi, yog`ingarchilik bo`ladi.

Tog`larda qish davri uzoq, yoz qisqaroq bo`ladi. Baland tog`larda qor ko`p yog`ib , uzoq vaqt saqlanadi. Lekin tog`li rayonlarning hammasida ham tekisliklarga xos bo`lgan asosiy iqlimiy hususiyatlar saqlanib qoladi.
Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1.Tog’li hududlar iqlimi tekislik iqlimidan nimalariga ko’ra farq qiladi?

2. 7- sinf atlasining 10- va 11- betlaridagi havo harorati va yillik yog’in miqdori xaritalarini ko’rib chiqing. Tog lar va tekisliklarda yanvar hamda iyul oylarida harorat qanday boiishini va yog’in miqdori qanday taqsimlanganini gapirib be ring.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )

O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ____________________ 7-sinf«B», «V»

19- Mavzu: O`rta Osiyodagi iqlimiy tafovutlar.

Darsning maqsadi: O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi iqlimi haqida tushuncha berishda davom etish, iqlimiy tafovutlar haqida bilim berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi:Dunyoning tabiiy va iqlim xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

O`rta Osiyo iqlimida ko`zga yaqqol tashlanadigan asosiy xususiyatlar – iqlimning keskin kontinentalligi, quyoshli kunlarning ko`p bo`lishi, yoz oylarida haroratning nihoyatda yuqoriligi, issiqlik resurslariga boyligi va, nihoyat hududning juda qurg`oqchilligidir. Ana shu umumiy iqlimiy xususiyatlar bilan birga, O`rta Osiyoning shimoliy va janubiy qismlari iqlimning bir qator muhim ko`rsatkichlari bo`yicha bir-biridan ancha farq qiladi.

O`rta Osiyo hududi ikkita iqlimiy kichik o`lkaga ajratiladi:

1. Qozog`iston iqlimi.

2. Turon iqlimi.

Qozog`iston iqlimi bilan Turon iqlimi o`rtasidagi asosiy tafovutlar, eng avvalo, atmosferadagi harakatlar xususiyatlari ta’sirida vujudga kelgan.

O`lkaning shimoliy qismidagi Qozog`iston iqlimiga qishda Markaziy Osiyo antisiklonining ta’siri katta bo`ladi, natijada havoning harorati juda past bo`lib qish uzoq davom etadi.
Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. O’rta Osiyo iqlimida ko’zga yaqqol tashlanadigan asosiy xususiyatlarni ayting. 2. O’rta Osiyo hududini nechta iqlimiy kichik o’lkaga ajratadi? 3. Qozog’iston va Turon iqlimiy kichik o’lkalarining chegarasi qayerlardan o’tadi?

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )

O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ____________________ 7-sinf «B», «V»

20- Mavzu: O`rta Osiyo suvlari. Umumiy tushunchalar.

Darsning maqsadi:O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi haqida tushuncha berishda davom etish, O`rta Osiyo suvlari haqida umumiy tushuncha berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi:Dunyoning tabiiy xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

O`rta Osiyoda oqar suvlar juda notekis taqsimlangan. O`lka maydonining salkam 70 % ga yaqin qismini egallagan tekisliklarda suv, daryolar juda oz. Aksincha, tog` va tog`oldi hududlarida juda keng daryo tarmog`i mavjud.

O`rta Osiyo iqlimiga nazar tashlasak, quyidagi manzarani ko`ramiz: Orolbo`yi, Betpaqdala, Mo`yinqum, Amudaryo etaklari, Ustyurt, Qizilqum cho`lida yil davomida bor yo`g`i 100 mm atrofida yog`in sochin tushadi. O`rta Osiyoning 75-80 % qismida yog`in-sochin ana shunday tushadi.

Tog`larda yog`in tekisliklarga nisbatan ancha ko`p yog`adi, havo haroratining past bo`lishi esa bug`lanishni kamaytiradi.

Tog`larning qish uzoq davom etadigan va yoz salqin keladigan o`rta va baland qisimlarida katta qor dalalari va yirik muzliklar vujudga kelgan, chuqur soyliklarda tog` ko`llari paydo bo`lgan. Shuning uchun ham tog`larda daryolar ko`p.
Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. O’lka maydonining salkam necha foizga yaqin qismini tekisliklar egallagan? 2. Daryolar tog’larda ko’pmi yoki tekisliklara. Sababini tushuntiring? 3. O'rta Osiyoda oqar suvlarning notekis taqsimlanishiga sabab nima?

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )

O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ____________________ 7-sinf «B», «V»

21- Mavzu: O`rta Osiyo daryolari.

Darsning maqsadi:O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi ichki suvlari haqida tushuncha berishda davom etish, O`rta Osiyo daryolari haqida umumiy tushuncha berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi:Dunyoning tabiiy xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, Konseptual xarita, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa


O ‘rta Osiyoda 12 mingga yaqin daryo bor. Ular o’lkada juda notekis joylashgan. 10 mingdan ortiq daryo tog’larga to’g’ri keladi. Faqat yirik daryolargina cho’llarni kesib o’tgan. Daryolar yomg’ir, qor, muzlik, yerosti suvlaridan to’yinadi.

O’rta Osiyo daryolari to’yinishiga, ya'ni qayerdan suv olishiga qarab 4 guruhga bo’linadi.

1. Muzlik va qor suvlaridan to’yinadigan daryolar (Amudaryo, Zarafshon, So’x, Isfayramsoy, Chu, Hi, Lepsa, Oqsuv). Bu daryolar Tyanshan, Pomir-Oloy tizmalaridagi muzlik va doi-miy qorlardan suv oladi, ular yozda sersuv bo’ladi.

2. Qor va muzliklarning erishidan to’yinadigan daryolar (Sirdaryo, Surxondaryo, Chirchiq, Qoradaryo). Bu daryolarning suvi, asosan, iyun, iyul oylarida ko’payadi.

3. Doimiy va mavsumiy qorlarning erishidan to’yinadigan daryolar (Ohangaron, Qashqadaryo). Bu daryolarning suv oladigan manbalari past tog’larda bo’lib, suvi bahorda ko’payib, ba'-zan toshadi, yozda esa sayozlanib qoladi.

4. Mavsumiy qor va yomg’ir suvlaridan to’yinadigan daryolar (Murg’ob, Tajan, Atrek, G’uzordaryo, Sheroboddaryo, Sarisuv, Nura, To’rg’ay daryolari, Farg’ona vodiysi va Nurota tog’lari etagidagi adirlarda oquvchi daryolar, soylar).

Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa ) 1. O’rta Osiyoda necha mingga yaqin daryo bor? 2. O'rta Osiyo daryolari to'yinishiga, ya'ni, qaerdan suv olishiga qarab necha guruhga bo'linadi? Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa ) O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.