Sana: 201 y. Mavzu: natural sonlarni bo’lish. Bo’linmaning asosiy xossasi darsning maqsadi

S
18
ana: «___» _____________ 201__ y.
Mavzu: QOLDIQLI BO’LISH
Darsning maqsadi: Qoldiqli bo’lish haqida ma’lumot berish. Misollar bilan tushuntirish.
Darsning borishi:

1. 
   Darsning mazmuni.
   
2. 
   Misollar yechish.
   
3. 
   Uyga vazifa (___-___).
   

Darsning mazmuni:

Qoldiqli bo’lish



a va b – natural sonlar bo’lsin. a ni b ga bo’lganda to’liqsiz bo’linma c va qoldiq d bo’lsa, ya’ni a : b = c (d qoldiq) bo’lsa, u holda, a = b ∙ c + d, d < b bo’ladi


Bo’lishda qoldiq bo’luvchidan doimo kichik bo’lishi lozim.

260. Naimaning 180 so’m puli bor. U 7 ta qalam xarid qildi. Sotuvchi unga 5 so’m qaytardi. Bitta qalamning bahosini toping.

261. 5 – «A» va 5 – «B» sinflardan jami 75 ta bola o’qiydi. Jismoniy tarbiya muallimi ularga: «Har qatorda 4 tadan bo’lib saflaning!», - deb buyruq berdi. Bolalar necha qator bo’lib saflanishadi? Oxirgi (to’liqsiz) qatorda nechta bola bo’ladi?

262. Bahrom 7 ta qalam sotib oldi. Bir dona 25 so’m turadi. Sotuvchi unga 5 so’m qaytim berdi. Bahrom sotuvchiga necha so’m pul bergan edi?

263. Ombordan 73 t kartoshkani 5 t yuk ko’tara oladigan mashinada do’konlarga tashilmoqchi. Bu mashina jami necha marta qatnashi kerak bo’ladi? Qancha kartoshka ortib qoladi?

264. Qahramonning 350 so’m puli bor edi. U bir nechta daftar xarid qildi. Sotuvchi unga 30 so’m qaytim berdi. Agar bitta daftarning narxi 40 so’m bo’lsa, u nechta daftar xarid qilgan?

265. Bo’linuvchi 3815 ga, bo’luvchi 21 ga, qoldiq esa 14 ga teng. To’liqsiz bo’linmani toping.

266. Bo’linuvchi 4931 ga, to’liqsiz bo’linma 46 ga, qoldiq esa 101 ga teng. Bo’luvchini toping.

267. 12 qavatli uyning har bir qavatida 4 tadan xonadon bor. 33-xonadon nechanchi qavatda joylashgan? 31-xonadon-chi?

268. Natural sonlarni 2 ga; 3 ga; 5 ga; 8 ga; 10 ga; 100 ga; 1000 ga bo’lganda qanday qoldiqlar chiqishi mumkin?

270. Tenglamani yeching:

1) 1700 : 80 = x (qoldiq 20); 3) 142 : 10 = 14 (qoldiq x);

2) 1718 : 100 = 17 (qoldiq x); 4) 2105 : 100 = x (qoldiq 5).

272. Natural a sonni b songa bo’lganda to’liqsiz bo’linma c ga va qoldiq d ga teng bo’ldi. Agar bo’linuvchi va bo’luvchi 4 marta orttirilsa, d qanday o’zgaradi? Misollarda tushuntiring.

273. Uznunligi 7 m bo’lgan simdan har birining uzunligi 65 sm bo’lgan bo’laklarni kesib olishmoqchi. Jami nechta bo’lak hosil bo’ladi? Qancha uzunlikdagi sim ortib qoladi?

274. Mohiraning 280 so’m puli bor. U 70 so’mga muzqaymoq sotib oldi. Qolgan puliga daftar sotib olmoqchi. Agar bitta daftar 40 so’m bo’lsa, u eng ko’pi bilan necha dona daftar sotib olishi mumkin? Unga qancha qaytim berilishi kerak?