ичимлик реклама қилингач, одамлар ёпирилиб келишди. Жон Пембертон ва
унинг ҳамкори Френк Робинсон томонидан «Coca-cola» деб номланган бу
ичимлик рекламаси матнида қуйидаги иборалар қайд этилган эди:
Сифатли ичимлик.
Алкоголсиз, хуштаъм ва машҳур ичимликлар мамлакати.
Чанқоқ вақт билмайди.
Америкача ҳаёт тарзининг умумий рамзи.
Ёз мобайнидаги мўъжиза.
1899 йили Чатануга шаҳрида (Тенниси штатида) шиша идишларга
қуядиган биринчи завод очилади. 1900 йили Атлантада иккинчи завод ишга
тушади. Кейинги 30 йил мабойнида ишловчи заводлар сони 2 тадан 100 тага
ўсади. 95% заводларга маҳаллий тадбиркорлар эгалик қилар ва
тасарруф
этарди.
1916 йили «Coca-cola»нинг машҳур шиша идиши пайдо бўлади.
Шишанинг ўзи ҳам савдо белгиси сифатида рўйхатдан ўтказилади. Мана шу
фактдан кўриниб турибдики, реклама моҳиятан – ўзига хос ахборот,
информация дейиш мумкин. Одатда ҳақ тўланадиган маҳсулот ва хизматлар
ёки реклама берувчининг ғоялари ҳақида маълумотларни турли реклама
воситалари ёрдамида тарқатади.
Замонавий реклама отаси деб номланган Альберт Ласкар: «Реклама –
бу матбуот ҳолатидаги савдо»– деган эди (Замонавий қилиб айтганда ОАВ)
Уильям Бове ва Кортлэнд Аренснинг 1995 йилда Тольяттидаги «Довгань»
нашриётида чоп этилган «Современная реклама» («Замонавий реклама»)
китобида бу ҳақда кўп қимматли фикрлар баён этилган.
Бове ва Аренснинг мазкур китобида замонавий
реклама назариясига
оид муҳим маълумотлар олишимиз мумкин. (Мантда Бове\Аренс фикридан
иқтибос келтирганда қисқача – «Б\А бўйича» деб таърифлаймиз).
Шундай қилиб, Б\А бўйича: «Реклама бу таниқли реклама берувчилар
томонидан турли реклама воситалари ёрдамида одатда ҳақ тўланадиган ва
одатда маҳсулотлар, хизматлар ёки ғоялар ҳақида ишонтириш ҳаракатларига
эга бўлган ахборотни (информацияни) бевосита ва билвосита тарқатишдир».
Реклама асосан тўловлар орқали амалга оширилади.
Реклама – савдо двигатели. Савдо – бу меҳнат воситаларини
айирбошлашдир. Бутун тарихи давомида рекламанинг вазифаси ўзгармади. У
ҳали-ҳануз ахборот беради ва ишонтиради.
Кўпчилик тарихчилар рекламанинг
ахборот ташувчи восита
сифатидаги муқаддимаси қадимги цивилизацияларда бошланган, деб
ҳисоблашади. Сопол, ёғоч ёки тошдаги ёзувлар, кўчалардаги пешлавҳалар
рекламанинг илк шакллари эди. Чунки кишилар ўқиш, ёзишни билмас,
реклама бевосита кўринишда амалга ошириларди, Масалан: пойафзал
устахонасида бирор бир оёқ кийими осиб қўйиларди.
Эътибор берсангиз,
бундай «ибтидоий усул»лар ҳали-ҳануз айрим жойларда (дўкон, устахона,
шахобчаларда) кўзга ташланади. Қадимда буюмларга маълумотларнинг
турли белгилари қўйилган. Кулолчилик буюмларига ҳаттотлар рекламага
хизмат қилувчи шаклларни кўчирган. Бу ҳол
такомиллашиб, ҳозирги кунда
реклама муайян соҳага айланиб кетди.
Do'stlaringiz bilan baham: