66
Сиқилишга,
кгс/см
2
МПа
75
50
100
75
125
100
150
125
200
150
250
200
300
250
Эгилишга,
кгс/см
2
МПа
18
9
22
11
25
12
28
14
34
17
36
19
40
21
Ғиштнинг маркаси гидравлик прессда текширилган ғишт намуналарининг
сиқилишдаги ҳамда эгилишдаги мустаҳкамлик чегараларига асосланиб аниқланади.
а)
СИҚИЛИШГА
БЎЛГАН
МУСТАҲКАМЛИК
ЧЕГАРАСИНИ
АНИҚЛАШ.
Материалнинг сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси деганда, шу материалдан
тайѐрланган намунанинг емирилишига сабаб бўладиган кучга мос бўлган зўриқиш
тушунилади.
Асбоб ва ускуналар.
Арра, чизғич, цемент қориштиргич, гидравлик пресс.
Ишлаш тартиби.
Синаш учун танланган ғиштлар диск аррали станокда қоқ
ўртасидан арраланади, арралаб икки тенг қисмга бўлинади. Шу яримтали ғиштлар
маркаси 400 дан паст бўлмаган портландцементдан тайѐрланган қоришма ѐрдамида
устма-уст ѐпиштирилади, бунда қоришма қатламининг қалинлиги 5 мм дан кам
бўлмаслиги, яримтали ғиштларнинг арра теккан юзалари қарама-қарши тарафга
қаратилган бўлиши лозим. Яримтали ғиштлардан ҳосил қилинган намуна шаклан кубга
ўхшаши керак (б-расм). Тайѐрланган намуналарни лабораторияда нам шароитда 3-4
сутка сақлаб, қоришма таркиби тошдек қотгандан кейингина уларнинг сиқилишдаги
мустаҳкамлигини текшириш керак. Сиқилишдаги мустаҳкамлик чегарасини аниқлаш
чоғида намунани гидравлик пресснинг пастки таянчига шундай ўрнатиш керакки, унинг
геометрик маркази таянч маркази тўғрисида жойлашсин. Шундан кейин пресснинг
юқориги таянчи намуна устига тушириб қўйилади ва пресс насоси ишга туширилиб,
намуна то емирилгунча сиқилади. Пресснинг назорат мили емирувчи кучни кўрсатиб
туради.
№
Ўлчамлари, см
Намуна
юзаси,см
2
Бузувчи
куч, кгс
Сиқилишга мустахкамлик
чегараси, кгс/см
2
(МПа)
узунлиги
эни
1
2
Ҳисоблаш формуласи:
S
P
R
с
2 та намунанинг ўртача қиймати .......
б) ЭГИЛИШГА БЎЛГАН МУСТАҲКАМЛИК ЧЕГАРАСИНИ АНИҚЛАШ.
Асбоб ва ускуналар.
Гидравлик пресс, цемент қоришма, 3 та таянч
.
Ишлаш тартиби.
Эгилишдаги мустаҳкамлик чегараси бутун ғиштни гидравлик
прессда синаб кўриб аниқланади. Бунинг учун ғишт пресснинг бир-биридан 200 мм
масофада жойлашган икки таянчга сербар юзаси билан ѐтказилади (расм). Таянчлар 10-
15 мм радиус билан думалоқланган бўлиши керак. Ғиштнинг қоқ ўртасига худди шундай
думалоқ таянч орқали куч қўйилади. Ғишт таянчларда тўғри жойлашиши ва уларга
ѐпишиб туриши лозим, бунинг учун ғиштнинг учта жойига, яъни таянчларга таяниб
турадиган жойига ва тепадан куч билан босиб турадиган жойига цемент қоришмадан
эни 20-30 мм бўлган тасмалар ѐтқизиш керак. Агар ғишт ѐрилиб кетган бўлса, қоришма
тасмаларни шундай жойлаштириш керакки, синаш пайтида энг катта ѐриқ остки
томонда бўлсин. Намуналар, то қоришма қатлами тошдек қотгунча 3-4 сутка
лабораторияда сақланиши лозим. Синаш олдидан ғиштнинг кўндаланг кесимини унинг
Ғиштдан қилинган
намуналарнинг сиқилишдаги
мустаҳкамлигини аниқлашда
кўриниши
Гидравлик пресс схемаси
1тс =9,81 10
3
Н-10кН
1 кгс/см
2
=9,80655 10
4
Па 0,1
МПа
а) б)
67
таянчлар орасидаги ўрта жойидан 1 мм гача аниқликда ўлчаш керак. Ғиштлар 10 т
гидравлик прессда синалади.
№ Ўлчамлари, см
Таянчлар
орасидаги масофа
Бузувчи
куч, кгс
Эгилишга мустаҳкамлик
чегараси кгс/см
2
(МПа)
эни
қалинлиги
1
2
3
Ўртача (3та намунадан).....
Ҳисоблаш формуласи:
;
2
3
2
bh
Pl
R
эг
Расм. Эгилишга синаш учун тайѐрланган намунанинг кўриниши.
Do'stlaringiz bilan baham: