Самиғов н. А. Бино

Ғишт-тош териш ва монтаж қоришмалари

Бино ва иншоотларда ғишт-тош теришда ва заводда тайѐрланган йиғма темирбетон конструкцияларни монтаж қилишда цементли мураккаб қоришмалар турли маркаларда ишлатилади.
Ғишт-тош теришга мўлжалланган қоришмаларнинг ҳаракатчанлиги уларнинг ишлатилиш соҳаси ва ѐтқизиш усулига қараб қуйидагича бўлади: керамик ғишт, бетон, тош ва ғовак табиий тошлар териш учун 9-13 см, ковакли ғишт, керамик тошлар териш учун 7-8см, деворларни бетон блоклар ва панеллардан монтаж қилишда горизонтал чокларни тўлдириш учун 5-7 см, харсанг тош ва блокларни териш учун 4-6см, улар оралиқ бўшлиғини тўлдириш учун 13-15 см. Демак, зич материаллар терилса ҳаракатчанлиги юқори қоришмалар ишлатиш мақсадга мувофиқ бўлади. Қоришманинг ҳаракатчанлигини белгилашда териладиган материалларнинг намлигини ҳам ҳисобга олиш керак.
Қурилиш қоришмаларининг таркиблари мисол тариқасида 6.5-жадвалда келтирилган.


6.5-жадвал

Ғишт-тош териш ва монтаж қоришмаларининг таркиби (ҳажм бўйича)

Цемент маркаси	Қоришмалар учун таркиблар
	200	150	100	75	50
Цемент-оҳакли қоришмалар
500	1:0,2:3	1:0,3:4	1:0,5:5,5	1:0,8:7	-
400	1:0,1:2,5	1:0,2:3	1:0,4:4,5	1:0,5:5,5	1:0,9:8
300	-	1:0,1:2,5	1:0,2:3,4	1:0,3:4	1:0,6:6
200	-	-	-	1:0,1:2,5	1:0,3:4
Цементли қоришмалар
500	1:3	1:4	1:5,5	1:6	-
400	1:2,5	1:3	1:4,5	1:5,5	-
300	-	1:2,5	1:3	1:4	1:6
200	-	-	-	1:2,5	1:4

Қуруқ иссиқ иқлим шароитида қоришманинг сувсизланмаслигини таъминлаш зарур. Заводда тайѐрланган қоришма ташилаѐтганда ва қурилиш

майдонида вақтинча сақланганда сувнинг буғланишини олдини оладиган чора-тадбирлар амалга оширилиши мақсадга мувофиқ бўлади. Масалан, қоришмани ѐпиқ идишда сақлаш, тўкма ҳолатда бўлса ўрама материаллар билан беркитиш ва ш.к. усуллардир. Қоришма материал устига ѐйилганда тезда қуриб қолмаслиги учун уларни намлаш тавсия этилади.
Қиш мавсумида ғишт-тош териш ва монтаж қоришмалари иситилган ҳолда ишлатилиши тавсия этилади. Бунда тайѐрланган қоришма ѐки қоришма компонентлари (сув, цемент ѐки қум) буғ ѐки электротенлар ѐрдамида 60-80⁰С ҳароратгача иситилади.
Йирик уйсозлик панелларини монтаж қилишда цемент-қум пастаси (1:1 нисбатда портландцемент ва қум) ишлатилади. Цемент-қум пастаси 28 суткада 400 марка мустаҳкамликка эришади.
Қоришмалар ва пастанинг музлаш ҳароратини пасайтириш учун таркибига калций хлорид, натрий хлорид, натрий нитрати каби тузларнинг 5% ли сувдаги эритмаси ишлатилади.
Ҳозирги вақтда қурилиш қоришмаларини заводда қуруқ ҳолда тайѐрлаш, махсус қоришма ташувчи ва қорувчи автомашиналардан фойдаланиш русум бўлмоқда.

4.