Sug‘d yozma manbalarida shahar Smarakand nomi bilan qayd etilgan.
Qadimgi Yunoniston tarixchilari esa Samarqandni Marokand nomi bilan yozib qoldirganlar.
Samarqandning gullab-yashnashi, dunyoning eng mashhur va go‘zal shaharlaridan biriga aylanishi buyuk bobomiz Amir Temur nomi bilan bog‘liqdir.
Samarqand Amir Temur saltanatining poytaxti sifatida jahonga mashhur bo‘ldi va «abadiy shaharlar» qatoriga qo‘shildi.
Buxoro shahri.
Buxoro ham O‘zbekistonning eng qadimiy va hamisha navqiron, mashhur shaharlari qatorida turadi. 1997-yilda Buxoro shahrining 2500 yilligi nishonlandi.
Bugungi kunda Buxoro shahrida yuzdan ortiq yirik tarixiy me’moray yodgorliklar saqlanib qolgan.
Buxoro arki (hukmdorlar qarorgohi), Ismoil Somoniy maqbarasi, Minorayi Kalon, Mir Arab va Ulug‘bek madrasalari kabilar ularning eng mashhurlaridir.
Xiva shahri.
Xiva hozirgi Xorazm viloyatidagi shahar. U yosh jihatdan Buxoro bilan tengdosh. 1997-yilda Xivaning ham 2500 yilligi nishonlandi. Shahar Sharqning durdonasi hisoblanadi.
Xiva Ichan qal’asi oldingi holati butunligicha saqlanib qolgan yagona shahar bo‘lganligi uchun 1967-yildayoq qo‘riqxona-shahar deb e’lon qilindi.
1990-yilda esa «Jahon madaniy merosi» ro‘yxatiga kiritildi.
Shahrisabz shahri.
Shahrisabz hozirgi kunda Qashqadaryo viloyatidagi Shahrisabz tumanining markazidir. Shahar o‘tmishda Kesh nomi bilan atalgan.
Amir Temur davlatiga kelgan Ispaniya qirolligi elchisi Klavixo o‘z esdaliklarida shaharda ko‘plab mahobatli binolar va masjidlar qurilganligini, ularning eng mashhuri Oqsaroy ekanligini qayd etgan.
Bu shaharga yaqin Xoja Ilg‘or qishlog‘ida buyuk bobomiz Amir Temur tug‘ilgan.
Shaharda buyuk bobomizning mahobatli haykali o‘rnatildi.
2002-yilda shaharning 2700 yilligi nishonlandi va Shahrisabz «Jahon madaniyati merosi» ro‘yxatiga kiritildi.
Qarshi shahri.
Shahar dastlab Naxshab, keyinchalik Navtaka va Nasaf nomlari bilan atalgan. XIV asrdan boshlab esa Qarshi deb atala boshlangan. «Qarshi» so‘zi saroy, qasr ma’nolarini bildiradi.
Qarshi shahri bugungi kunda Qashqadaryo viloyatining markazidir. O‘zbekiston mustaqilligi yillarida Qarshi shahrida ham kata bunyodkorlik ishlari amalga oshirildi. 2006-yilda shaharning 2700 yilligi nishonlandi.
Termiz shahri.
O‘zbekistonning yana bir qadimgi shahri Termizdir. Bu nom qadimgi baqtriya tilida «Narigi sohildagi manzil» degan ma’noni bildiradi.
Shahar O‘rta Osiyoning yirik hunarmandchilik va savdo markazi bo‘lgan.
O‘tmishdagi Buyuk ipak yo‘lining markazida joylashgan bu shahar turli xalqlarni va ularning madaniyatini o‘zaro bog‘lab turgan.
Dunyoga mashhur allomalar, muhaddis Imom at-Termiziy va sufiylik faylasufi Hakim at-Termiziylar ham shu zaminda tug‘ilshgan.
Termiz shahri bugungi kunda Surxondaryo viloyatining markazidir. 2002-yilda shaharning 2500 yilligi xalqaro miqyosda nishonlandi. Hakim at-Termiziy majmuasi Imom at-Termiziy masjidi