Samarqand qishloq xo’jalik instituti qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash va mahsulotlarni qayta ishlash fakulteti «Umumiy texnika fanlari va hayot faoliyati xavfsizligi»

35 – rasm.
Diffuzion payvandlash 
sxemasi: 
1 – vakuum kamerasi; 2 – induktor; 3 – 
payvandlanuvchi metallar; 4 – shtok; 5 - 
richag
 
36-rasm.
Metallarni 
o‘zaro 
ishkalab plastik deformatsiyalab 
payvandlash sxemasi:
 
1 – qo‘zg‘almas metall; 2 – qisqich; 
3 – ishqalanish yuzalari; 4 – 
aylanuvchi metall 

---

40 
o‘qi bo‘ylab beriluvchi bosim kuchi 100 kN, payvandlash vaqti 2 sek. bo‘ladi MST – 
25 MST – 35 va boshqalar maxsus payvandlash mashinalari sanoatda ishlatilmoqda. 
 
Ultratovush yordamida payvandlash 
Bu usuldan yupqa metall listlarni ustma-ust payvandlashda foydalaniladi. Buning 
uchun payvandlanuvchi listlarning kontaktlanish joyiga ultratovush chastotasida (15—
100 kgs) mexanik tebranishlar beriladi (37-rasm). Elektromexanik tebratkichga to‘lkin 
uzatkich
3
kavsharlangan. To‘lqin uzatkich uchligi
4 
odatda asbobsozlikda 
ishlatiladigan pulatdan tayyorlanadi. U bilan tayanch 
elektrod
 5
orasiga payvandlanadigan listlar
 6 
qsilgan. 
Kontakt yuzasida mexanik tebranishlar hosil qilish uchun 
uzgaruvchan 
magnit 
maydon 
ta’sirida ulchamlari 
uzgaradigan nikelli temir (permaloy), kobaltli temir 
(permendyur) kotishchalaridan foydalaniladi. Buning 
uchun chulg‘am
2
yuqori chasgotali uzgaruvchan tok 
manbaiga ulanadn. Bunda materialda uzgaruvchan magnit 
maydon hosnl bo‘lib, materialning o‘lchami davriy 
o‘zgaradi. Tebratkich 0-0 o‘qi bo‘yyncha tebranadn (6.7-
rasmda to‘lqin uzatkich uzunlngi - λ va tebranish 
amplitudasi ε xarflari bilan ko‘rsatilgan) Ultratovush 
chastotasidagi tebranishlar ta’sirida kontakt sirtidagi oksid 
pardalarparchalanib, toza yuzalar ishqalanib qiziganda
birmuncha yumshaydi va kichik siqiluvchi kuch 
ta’sirida plastik deformatsnyalanib yuzalar qadar 
yaqinlashadiki bunda atomlararo bog‘lanish sodir buladi. Bu usuldan asbobsozlikda, 
samolyotsozlikda juda yupsa (0,001—1,0 mm gacha) plastik metallar va ularning 
qotishmalari payvandlashda keng foydalaniladi.