|
Individual himoya vositalarini qo’llash
Aholini shaxsiy himoya vositalari organizm ichiga, teri ustiga va
kiyimga radioaktiv, zaharlovchi moddalarni va bakterial vositalarni
tushishidan himoya qiladi. Himoya vositalari: nafas olish va terini himoya
qilish vositalariga bo’linadi. Nafas olish organlarini himoya qilish
vositalariga filtrlovchi va izolyasiya qiluvchi protivogazlar, respiratorlar,
shuningdek changa qarshi gazmol niqob (PTM 1) va paxta-dokali
bog’ichlar kiradi.
Nafas olish organlarini yakka himoyalash vositalarini tasnifi rasm-
2.17 da keltirilgan.
84
Terini himoya qilish vositalariga maxsus izolyasiya qiluvchi kiyim,
himoya filtrlovchi kiyim kiradi.
Dushmanning bostirib kirish xavfi tug’ilganda barcha aholi shaxsiy
himoya vositalari bilan ta’minlanishi kerak. Tuzilmalarni shaxsiy tarkibi,
ishchi va xizmatchilar shaxsiy himoya vositalarini o’z obyektlarida aholi
esa uy boshqarmalari orqali olishadi.
Nafas olish organlarini himoya qilish vositalari:
1) protivogazlar: filtrlovchi va izolyasiya qiluvchi. Filtrlovchi
protivogazlarni (rasm-2.16) ishlash prinsipi nafas olinadigan havoni har
xil zararli qo’shimchalardan oldindan tozalashga asoslangan. Filtlovchi
protivogazlarga GP-5(a); GP-5 m va GP-4u va boshqalar tegishli.
Filtrlovchi protivogazlar havoni tozalaydi, shuning uchun uglerod
oksididan himoyalanish uchun qo’shimcha patron ishlatiladi.
Rasm-2.16. Filtrlovchi protivogazlar:
a – umum harbiy protivogazi; b – GP-5 protivogazi: 1-filtrlovchi-chang yutuvchi
quti; 2-shlem niqob; 3-ko’zoynaklar; 4-klapan qutisi; 5-ulovchi trubka; 6-protivogaz
sumkasi; 7-terlamaydigan plyonkalar solingan quti.
85
Rasm-2.17. Nafas olish organlarini yakka himoyalash vositalari
tasnifi.
Protivogazlar odatda, ma’lum turdagi zararlovchi moddalardan
himoya etishga mo’ljallangan turli filtrlovchi-yutuvchi qutilar bilan
jihozlanadi (jadval-2.7).
Nafas olish organlarini yakka himoyalash vositalari
Filtrlovchi
Protivogazlar
Respiratorlar
- fuqarolar uchun GP-7, GP-
7VM
- bolalar uchun PDF-2D,
PDF-Sh, KZD-6
- sanoat uchun PFM-1
- umumharbiy
- changa qarshi: Lepestok, R-2
- aerozolga qarshi: Lepestok-
200, Astra-2
- sanoat: RU-67, RPG-67, RPG-01
O’zini himoyalovchilar
Oddiy vositalar
- gaz-tutundan himoyalash
kopmlekti: GDZK,
GDZK-U
- paxta-dokali bog’ich
- changa qarshi gazmol
niqob
Tabeldagi
Tabeldan tashqari
- izolyasiya qiluvchi protivogazlar:
IP-4, IP-5, IP-6
- izolyasiya qiluvchi rasperatorlar:
GDU-3, ShS-20m
- kislorodli: KIP-8, KIP-10
- siqilgan havo bilan: Vlada,
ASV-2
- shlangli: PSh-1, PSh-2
Izolyasiya qiluvchi
86
Jadval-2.7
Fuqaro protivogazidagi qo’shimcha qutilar tasnifi
Quti turi Qanday zaharli moddalardan himoya
qiladi
Himoyalas
h vaqti
Og’irligi
, g
DPG-3
Ammiak, dimetilamin, xlor,
nitrabenzol, tetroetilqo’rg’oshini,
oltingugurtvodorod, fenol, furfurzol,
xlorli
vodorod,
xlorsian,
etilmerkaptan
1
sotagacha
350
DPG-1
DPG-3 kabi, bundan tashqari azot
dioksidi, metil xloridi, etilen oksid
iva uglerod oksidi
1
sotagacha
500
PZUK
Ammiak, xlor, azot oksidi,
dimetilgidrazin, fosgen, uglerod
sulfidi, oltingugurtdioksidi, ftorli
vodorod, xlorsian, uglerod oksidi
30-40 min
810
Gopkalitli
quti
Uglerod oksidi
1,5
soatgacha
500
Izolyasiya qiluvchi protivogazlar (IP-4, IP-5, IP 46, IP 46 M) nafas
olish organlarini, ko’zni, yuz terisini havodagi barcha zararli moddalardan
tozalashga mo’ljallangan. Bu protivogazlarni havoda kislorod
yetishmaganligida ishlatiladi. Bu
protivogazlar
regenirasiya
patronida nafas olish uchun havo
kislorod bilan boyitiladi.
2) respiratorlar (rasm-2.18),
changa qarshi gazmol niqob
(rasm-2.19) va paxta-dokali
bog’ich (rasm-2.20). Eng keng
tarqalgan R-2 respirator bo’lib, u
Rasm-2.18. R-2 respiratori:
1-yarim niqob; 2-nafas olish
klapanlari; 3-nafas chiqarish
klapani; 4-burun qisqichi;
5-boshqa taqiladigan tasma.
87
nafas olish organlarini radioaktiv va tuproq changidan va bakterial
vositalar ta’siridan himoya qilishda ishlatiladi.
Keng tarqalgan sanoat respiratorlarini tavsiflari jadval-2.8. da
keltirilgan.
Jadval-2.8
Sanoat respiratorlarini tavsifi
To’ldiruvchi-
ni
belgilanishi
Himoya
etiladigan
zaharlovchi
modda
Nominal
konsentrasiyasi,
g/m
3
Himoyalash vaqti,
min
RU-60m
RPG-
67
A
Benzol
2
90
50
B
Oltingugurt
angidiridi
2
20
30
Ammiak
2
20
30
KD
Oltingugurtli
vodorod
2
20
50
G
Simob bug’lari
0,1
90
1200
Changa qarshi gazmol niqob (PTM-1) va paxta-dokali bog’ich nafas
olish yo’llarini radiokativ chang va bakterial vositalardan himoya qilishda
ishlatiladi. Zaharlovchi moddalardan ular himoya qilmaydi. PTM-1 ikki
qismdan iborat: niqob korpusi va bog’ich.
Paxta-dokali bog’ich aholi tomonidan mustaqil tayyorlanadi.
Terini himoya qilishda vositalari:
1)
Terini izolyasiyalovchi himoya vositalari rezinalashtirilgan
materialdan tayyorlanadi va odamlarni zararlangan hududlarda
ko’p vaqt davomida bo’lganlarida, zararlanish o’choqlarida
degazasiya, dezaktivasiya va dezinfeksiya ishlarini bajarish
vaqtida foydalaniladi. Izolyasiyalovchi himoya vositalariga L-1
88
yengil himoya kastyumi, himoya kambizoni va kastyumi va
umum harbiy himoya komplekti tegishli.
2)
Terini filtrlovchi himoya vositasi. Bu komplekt terini zaharlovchi
modda, shuningdek radioaktiv chang va bakterial vositalardan
himoya qiladi.
3)
Terini oddiy himoya vositalari - barcha aholini himoya vositasi
hisoblandai.
Bunga odatdagi kiyimbosh (plash, palto, kapyunshon, qo’lqop va
boshqalar) kiradi.
Shunday qilib, terini himoya qilish vositalari odam terisini ZM, RM
va bakterial vosita parlari va tomchilaridan, shuningdek butunlay alfa-
zarrachalardan himoya qiladi.
Tibbiy himoya vositasiga shaxsiy AI-2 aptechkasi kiradi. U jarohat
olinganda va kuyishda o’z o’ziga va boshqalarga yordam berishga,
Rasm-2.19. PTM-1 changa
qarshi gazmol niqobi:
1-niqob korpusi; 2-oynaklar;
3-bog’ich; 4, 5-rezinali tasmalar;
6-pastki bog’ich.
Rasm-2.20. Paxta-dokali bog’ich
:
a – umumiy ko’rinishi; b – taqilish.
89
shuningdek ZM, bakterial vositalarni va ionizasiya qiluvchi nurlarni
ta’sirini kamaytirishda ishlatiladi.
Shaxsiy himoyaga qarshi paket tomchili suyuq ZM tanani ochiq
joylariga yoki kiyimga tushganida zarasizlantirish uchun ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
