Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

II Ijtimoiy xarakterdagi FVga: 
1. Aholini o’sishini pasayishi.
2. Aholi o’rtasidagi ommaviy tartibsizliklar.
3. Turli ko’rinishdagi terrorizm.
Ekologik xarakterdagi FVga:
1.   Atmosfera   tarkibi   va   xususiyatlarini   o’zgarishi   Bilan   bog’liq 
favqulodda vaziyatlar: antropogen faoliyat natijasida ob-havo va klimatni 
to’satdan   o’zgarishi;   atmosferada   zararli   aralashmalarni   chegaraviy   yo’l 
qo’yiladigan   konsentrasiyasini   olib   ketishi;   shaharlar   ustidagi   harorat 
inversiyasi;   shaharlardagi   “kislorod”   tanqisligi;   shahardagi   shovqinning 
yo’l   qo’yiladigan   chegaraviy   darajalarini   oshishi;   “kislotali”   bulutlarni 
paydo   bo’lishi;   atmosferani   ozon   qatlamini   yemirilishi;   atmosfera 
tiniqligini o’zgarishi.
2.  Quruqlikni holatini o’zgarishi bilan bog’liq bo’lgan favqulodda 
vaziyatlar: qazilmalar natijasida yer yuzasini cho’kishi, surilishi, qulashi; 
geopotogen zonalaridagi energiya chiqarilishi, turli nurlanishlar, tuproqda 
102

---

og’ir   metallarni   va   boshqa   zararli   moddalarni   yo’l   qo’yiladigan 
konsentrasiyalaridan   yuqori   bo’lishi;   tuproqni   intensiv   o’zgarishi,   katta 
hududlarni   cho’llanishi;   tabiiy   qazilmalarni   tugab   borishi   bilan   bog’liq 
krizisli   vaziyatlar;   atrof-muhitni   ifloslanishi   bilan   bog’liq   krizisli 
vaziyatlar.
3.  Gidrosfera   (suv   muhiti)   holatini   o’zgarishi   bilan   bog’liq 
favqulodda   vaziyatlar:   suv   zahiralarini   kamayib   ketishi   yoki   uni 
ifloslanishi oqibatida ichimlik suvini yetishmasligi; xo’jalik-maishiy suv 
ta’minotini tashkil eti shva texnologik jarayonlar uchun zarur bo’lgan suv 
zahiralarini tugab borishi; ichki dengizlar zonalarini va dunyo okeanlarini 
zararlarnishi natijasida xo’jalik faoliyatini buzilishi.
4. Biosfera holatini o’zgarishi bilan bog’liq favqulodda vaziyatlar: 
yashash   muhitini   o’zgarishiga   sezgir   bo’lgan   turlarni   (o’simliklar, 
hayvonlar)   yo’qotilishi;   katta   hududlarda   o’simlik   dunyosini   halok 
bo’lishi;   tiklanadigan   resurslarni   qayta   ishlab   chiqarilishga   bo’lgan 
biosfera xususiyatini o’zgarishi; hayvonlarni ommaviy halok bo’lishi.