Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

Mavqelashtirish mezonlarini tanlash mohiyatiga ko‘ra iste’molchilar uchun u yoki bu manfaatlarni yoki afzalliklarni ajratib ko‘rsatishdan iborat. Ular qo‘yidagilar bo‘lishi mumkin:
1) tovarning iste’mol xususiyatlari, sifat/narx nisbati;
2) tovarning obro‘i va emotsional qimmatligining o‘sishi;
3) mazkur tovarning potensial haridorlari doirasining kengayishi;
4) raqobatchilarning kuchsiz tomonlarini hisobga olish.
Tanlangan mezonlar bo‘yicha ko‘rsatkichlarni aniqlash fokusgruppasi, bozor testi, ekspert yo‘li yordamida amalga oshirilishi mumkin. Masalan, zamonaviy sport kiyimining tovar obro‘i va emotsional qimmatining mezoni zamonaviy stilga mos kelishi, narxining arzonligi, foydalanishda qulayligi, modaning barqarorligi va boshqa ko‘rsatkichlar bilan aniqlanishi mumkin. Iste’molchilik afzalliklari mezoni, masalan, yangi tish pastasining, uning xususiyatlarining ustunliklari bilan aniqlanadi (tosh paydo bo‘lishining oldini olish, yoqimli ta’m, toza nafas, tishlarning oqligi va hokazo).
Qabul qilish haritalari marketing tadqiqotlarini olib borish jarayonida tuziladi, uning davomida har xil tovarlarda ko‘rib chiqishga qo‘yilgan xususiyatlarning har biri iste’molchilar tomonidan qanday qabul qilinayotgani aniqlanadi. Olingan natijalar haritaga yoziladi va raqobatchi tovarlarning bir-biriga nisbatan holati grafik tarzda aks ettiriladi. Misol sifatida qo‘yidagi ko‘rsatkichlar bo‘yicha tuzilgan O‘zbekiston bozorida mineral suvni mavqelashtirish haritasini keltirish mumkin:


Yuqori mashhurlik — past mashhurlik;
Ekologik tozaligi — davolash xususiyatlari;
Markaning mashhurligi yuqori

 Bonakua	 Toshkent
 Samarqand	 Zilol
 Qarshi	 Shams