Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

5-MA’RUZA: STRATEGIK MARKETING (2-soat)


Reja:
1. Marketingda strategik rejalashtirishning maqsadi va vazifalari.
2. Taktik rejalashtirishning roli va o‘rni.
3. Marketing nazorati va turlari.


1. Marketingda strategik rejalashtirishning maqsadi va vazifalari.

Bozorning to‘xtovsiz o‘zgarib turuvchi sharoitlari korxonalarga uzoq muddatli strategiyalarni ishlab chiqish, maqsadlarni, imkoniyatlar va resurslarni aniqlash jarayoniga jiddiyroq yondashishni talab qilmoqda. Bu ish rejalashtirish asosida amalga oshiriladi, unda muhim rolni marketing egallaydi.

Marketingni rejalashtirish - bu marketing maqsadlariga erishish uchun marketing resurslarini tizimli tadqiq qilishdir. Bu vosita yordamida korxona foydaga ta’sir qiluvchi ko‘pgina ichki va tashqi omillarni kuzatib boradi va nazorat qiladi. Mazmuni, ishlab chiqarishning davomiyligi va ketma-ketligi, rasmiylashtirish darajasi va rejalashtirishni tashkil qilish nuqtai nazaridan mazkur jarayon turli korxonalarda turlicha tashkil qilinadi. Talabning hajmi va tuzilmasi noaniq tebranib turgan, tijorat operatsiyalarini o‘tkazishda xavf-xatarning darajasi yuqori bo‘lgan bir nechta bozorlarda faoliyat yurituvchi korxona ko‘proq muayyan bozor vaziyatlari uchun ishlab chiqiladigan vaziyatli rejalarni qo‘llashga asoslanadi. Rejalashtirish jarayonining bevosita o‘zi quyidagi o‘zaro bog‘liq elementlardan iborat: tahlil, rejalashtirish, realizatsiya va nazorat. Bu jarayon har qanday rejalashtirish turlari uchun universaldir.
Tahlil - mazkur korxonada yuzaga kelgan vaziyatni batafsil aniqlash va, asosiysi, uning rivojlanishiga ko‘maklashuvchi va xavf-xatardan qochishga imkon beradigan haqiqiy imkoniyatlarni aniqlashni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘yadi.
Korxona ishida -yillik, uzoq muddatli va strategik rejalar qo‘llanadi. Eng sodda bo‘lib -yillik reja hisoblanadi, unda kelgusi -yilga maqsadlar, xatti-harakatlar dasturi, strategiya, byudjet va nazorat shakllari to‘plangan bo‘ladi. Shu bilan birga unga detallashgan darajada mahsulotlar nomenklaturasi, ularni ishlab chiqarish hajmi, narxlari, harajatlari, siljitish usullari, sotishdan keyingi xizmat ko‘rsatish shakllari va hokazo kiritiladi. Uzoq muddatli reja kelgusi bir necha -yilga tuziladi va, odatda, har -yili unga ichki va tashqi sharoitlarga ko‘ra o‘zgartirishlar kiritiladi. Strategik reja korxonaning keng istiqbolini qamrab oladi va korxona imkoniyatlari (potensiali) va atrof-muhit (bozor)ning tez o‘zgarib turuvchi sharoitlari o‘rtasida qulay nisbatni saqlab turish va mustahkamlash uchun qo‘llanadi. Demak, strategik reja muayyan vaqt ichida tashkilotga ta’sir qilishi kutilayotgan asosiy omillar va kuchlarni tasvirlaydi, shuningdek, uzoq muddatli maqsadlar va asosiy marketing strategiyalarini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan resurslarni o‘z ichiga oladi. Oxirgi vaqtlarda korxona ishining amaliyotida biznes-rejalarni ishlab chiqish tobora keng tarqatilmoqda. Shu bilan bog‘liq holda korxona rejalashtirish umumiy tizimida biznes-rejaning o‘rnini aniqlash maqsadga muvofiq deb topiladi. Kichik korxonalar uchun bitta biznes-reja tuzilishi mumkin bo‘lsa ham, ko‘pchilik korxonalar uchun biznes-reja ishlab chiqarish - xo‘jalik va sotish faoliyati rejalaridan biridir.
Strategik rejalashtirish korxonaning boshqa barcha rejalashtirish turlarining asosi (shu jumladan, marketingning ham) bo‘lib, korxona missiyasini aniqlashdan boshlanadi (3-chizmada). Missiya - bu korxona maqsadining o‘zi, ya’ni korxona yaqin kelajaqda keng ma’nodagi erishmoqchi bo‘lgan narsalar. Missiya aniq ifodalanishi zarur va atrof-muhit dinamikasiga mos kelishi lozim. Bunda quyidagilarni aniqlash kerak: mijozlarni; mijozlarning ehtiyojlarini; ulardan q aysilarini va qanday qondirmoqchimiz?