Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

4.1. Yangi ekskursiyani tayyorlash jarayoni
Yangi mavzudagi ekskursiya xizmatini tayyorlash murakkab 
jarayon b o iib , butun bir ishchi jamoaning faol ishtirokini ta­
lab qiladi. Bo‘lajak ekskursiya xizmatining mazmuni, uning il­
miy ahamiyati uslubchi va gidlaming bilimi, salohiyati, ularning 
pedagogika va psixologiya asoslarini amaliy o ‘zlashtirganlik da- 
rajasiga, auditoriyaga ta’sir ko‘rsatishning eng samarali usullarini 
tanlay olish ko‘nikmalariga to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri bog‘liq bo‘ladi. 
Ekskursiya xizmati - bu ikki muhim jarayon, ya’ni uni tayyorlash 
va o ‘tkazish natijasi bo‘lib, o ‘zaro bir-biri bilan bogliq, bir-birini 
to‘ldiruvchidir. Puxta tayyorgarHksiz ekskursiya xizmatini yuqori 
sifatda o‘tkazib bo‘lmaydi. Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash- 
da ikkita asosiy yo‘nalishni ajratish mumkin:
- yangi mavzudagi ekskursiya xizmatini ishlab chiqish;
- endigina o‘z ishini boshlayotgan gidni tayyorlash (yoki ush­
bu mavzu bu gid uchun yangi bo‘lishi mumkin).
Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash ijodiy guruhga top- 
shirilib, uning tarkibi da mavzuning murakkabligigaqarab 3-7 nafar 
gidkiradi. Ko‘pinchamaslahatchi sifatida turli sohamutaxassislari, 
muzey ilmiy xodimlari, OTM va o ‘rta maktab o ‘qituvchilari, shu- 
ningdek, boshqa mutaxassislar ham taklif etilishi mumkin. Odatda
66

---

ijodiy guruhning har bir qatnashchisiga ekskursiya xizmatining bir 
bo'limi, biron-bir mavzusi yoki mavzuning bir nechta kichik mav- 
zularini tayyorlash topshiriladi. Mazkur ijodiy guruh ishining- 
nazorati esa m as’ul rahbarga topshiriladi.
Odatda yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash 3 bosqichda 
amalga oshiriladi:
Dastlabki ishlar,
 
ya’ni yangi ekskursiya xizmati mavzusi 
bo‘yicha ma’lumotlar to"plash, ekskursiya xizmati maqsad va 
vazifalarini aniqlash, shu bilan bir vaqtda ekskursiya obyektlarini 
tanlash,
Bevosita ekskursiya xizmatini tayyorlash,
 
y a’ni ekskursiya xiz­
mati marshrutini tuzish, m a’Iumotlarga ishlov berish, ekskursiya 
xizmatining asosiy matnini yozish, uni o ‘tkazish uslubini aniqlash, 
ekskursiya obyektini ko‘rsatish va hikoya qilishning eng samarali 
usullarini tanlash, gidlar tomonidan individual matnni tayyorlash 
jarayonini o‘z ichiga oladi.
Yakuniy bosqich
, ya’ni sinov ekskursiyasini o ‘tkazish. Ekskur­
siya muassasasi rahbari tomonidan yangi ekskursiya xizmatini tas- 
diqlash, mavzuni himoya qilgan gidlarga ushbu ekskursiya xizma­
tini o ‘tkazishga ruxsat berish jarayonlari kiradi.
Ekskursiya xizmatini o'tkazish tartibi uning mavzusi, turi va 
o‘tkazish shaklidan qat’i nazar bir xil bo‘ladi: tanishuv qismi, 
asosiy qism va yakuniy qism.