Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

' 1'.мельянов Б.В. «г)кскурсоведение» Уч.пос. М. 2006.
53

---

tur gidlari o‘z sohasi bo'yicha keng axborotga ega boMib, mustaqil 
tadqiqotlar o‘tkazib, noyob ma’lumotlar topib sohaning ustasiga 
aylanganlar.
Maxsus tur gidlari o£z ishini tashkil etishda (tabiat parklari, 
qo‘riqxonalarda) quyidagilarni inobatga olishi maqsadlidir.
• obyektni ko‘rsatishni ma’lum vaqt bilan chegaralangan- 
ligini inobatga olishi;
• u yoki bu zonalarga kirish imkoniyatining mavjudligi;
• flora va fauna haqidagi ma’Iumotlarga ekskursantlar ehti- 
yojining borligi;
• ekskursantlaming o‘zini tutish qoidalari, shaxsiy xavfsiz- 
likka rioya qilishi va h.k.
0 ‘zbekistonda boshqa mutaxassislar ham ma’l'um malakani 
talab qiluvchi gid xizmatini taklif etadilar. Masalan, tog‘larda 
ekskursiyalar tashkil qiluvchi - alpinistlar, datyo bo‘ylab - raftin- 
gistlar, g ‘orlarda - speleologlar, o‘rmonlarda -ovchilar. Odatda, 
ular ham ushbu sohalardan ma’lum bilim va ko‘nikmaga ega 
bo‘lgan guruh bilan ishlaydilar.
Gid quyida keltirilgan talablarga javob bersa, bundan turfir- 
maga, turistlarga, mahalliy aholiga va gidning o'ziga ham foyda 
boiadi. Aks holda, turistlar(ekskursantlar) tomonidan sifatsiz 
ko‘rsatilgan xizmat borasida shikoyatlar kelib tushishi va nati- 
jada turfirma mas’uliyatsiz giddan voz kechishi mumkin. Bun­
day holatda turoperatorning ham gidning ham obro‘siga putur 
yetadi.
Gid xizmatlaming sifatini belgilab beruvchi asosiy xususiyatla- 
rini bilishi shart:
Birinchi, ishonchlilik
, ya’ni va’da qilingan xizmatlami to‘g‘ri 
va kamchiliklarsiz bajarish. Turist(ekskursant) gidga dasturda 
ko‘rsatilgan biror xizmat bajarilmay qolganligi yoki o‘z vaqtida 
bajarilmaganligi to‘g‘risida doimo eslatmasligi kerak.
Ikkinchi, m as’uliyatUlik
, ya’ni turistga (ekskursantga) yordam 
berish istagi va zaruriy servisni taqdim etish. Agar turist (ekskur-
54

---

;;ml) gidga biror iltimos bilan murojaat qilsa, uni qisqa muddatda 
b.il qilib berish (imkon qadar birovlarga yuklamasdan) zarur.