Gid nafaqat sayohat tashkil etuvchi turfirma vakili, balki
o‘z davlati salohiyatini rektama qiluvchi,
mehmonlarga yangi
ma’lumotlami beruvchi va ma’lum harakatlarni (xarid qilish,
odamlar bilan muloqot qilish, raqs tushishrii o‘rgatish va h.k.)
amalga oshirishga yordam beruvchi shaxs hamdir. U koordinator
sifatida barcha tadbiriar (ekskursiya - konsert - dam olish - ekskur
siya ) va xizmatlar (militsiya - apteka - aloqa - transport) zanjirini
bog‘laydi. Baxtsiz hodisa ro‘y berganda gid birinchi tibbiy yordam
ko‘rsatishni bilishi, turist (ekskursant) va mahalliy aholi o‘rtasida
nizoli vaziyatlar yuzaga kelganda tinchlik hakami bo‘lishi, ekskur
siya xizmati jarayonida esa notiq sifatida turistlar(ekskursantlar)
diqqatini jalb eta olishi, eng asosiysi, tashkilotchi sifatida o‘z atro
fida odamlarni jamlashtira olishi lozim. Tashkilotchilik qobiliyati
boMmagan
gidning guruhi tarqalib, sayohat grafigidan chiqib ke-
tishi, tadbirlarga (konsert, tushlik) kech qolishi va natijada butun
bir rejalashtirilgan marshruti buzilishi mumkin. Shuning uchun,
gid nafaqat xizmat ko‘rsatuvchi, balki sayohat jarayonini boshqa-
ruvchi menejer ham hisoblanadi. U turistlar (ekskursantlar)
istak-
xohishini o‘rgangan holda tadbiriar taktikasi va rejasini ishlab
chiqadi. Turistlar istak va xohishlarini o‘rganishda ikkita muhim
elementni ajratish kerak bo‘ladi:
•
Tashrif hududini turistlar (ekskursantlar) tomonidan
o ‘rganishi jarayoni;
•
butun bir rejalashtirilgan dastumi samarali va mas'uliyatli
boshqarish.
Turist sayohat, ekskursiya jarayonida uni har jihatdan
mas’uliyatli, bilimli, ma’lumotlami to‘g‘ri
yetkazadigan, mush-
kul vaziyatlami hal eta oladigan mutaxassis hamrohlik qiladi, deb
ishonadi. Gid taqdim etayotgan hududining, obyektning flora va
faunasi, tarixiy voqealari haqida maksimal axborotga ega bo‘lishi
kerak.
Gid o‘z ishini boshlashidan aw al qatnashuvchilar tarkibi, seg-
mentini inobatga olsa, o‘z harakatlari dasturini tuzishi osonlashadi.
52
hioliyati yo'nalishlariga qarab gidlar har xil turlarga bo‘linadi9:
Tiirniy joylar vayodgorliklar bo ‘yicha gidlar.
Turistlar (ekskur-
Mintlni) qiziqishini uyg‘otuvchi me’moriy, madaniy obyektlar. qa-
dimiy xarobalar, inshoot lar saqlanib
qolgan shaharlarda faoliyat
ko'rsaluvchi gidlar. 0 ‘zbekistonning Sarnarqand, Xiva, Buxoro,
Qo'qon, Shahrisabz kabi shaharlarida ushbu yo‘nalishlarda gidlar
rkskursantlarni qiziqarli obyektlarga olib boradilar.
liu toifadagi gidlar:
•
mintaqa tarixi, mahalliy aholi urf-odati, yashash tarzini
bilishi;
•
bino yoki inshootlarning bunyod etilishi tarixi,
uning
o‘ziga xosligi, me’moriy uslubi va ornament uslubi haqida
ma’Iumotlarga ega bo‘lisht;
•
dalillarga tayanishi va ulami obyektlar bilan bog‘lashi;
•
turistlar (ekskursantlar) qiziqishini uyg‘otuvchi rivoyat va
tarixiy ma’lumotlardan foydalanishi maqsadga muvofiq-
dir.
Aniq isbotlarga ega bo‘lmasdan tarixiy voqealami buzish yoki
haddan ziyod foydalanish noto‘g‘ridir. Jarayon shunday yo‘lga
qo'yilishi kerakki, gid barcha rejalashtirilgan asosiy obyektlarni
ko'rsatib hikoya qilishi, dasturga rioya qilishi zarur.
Muzeylar bo ‘yichagidlar.
Bu toifadagi gidlar tor mutaxassisligi
bilan farqlanadi. Ular odatda bitta muzey haqida to‘liq ma'iumotga
f|'.a boMadilar (masalan,
kartinalar, liboslar, milliy taomlar va shu
kabi lar), Turistlar (ekskursantlar) ma’lumotlami oson qabul qilib
olishi uchun gid ularni segmentlarga ajratadi va imkon qadar har
birining axborotga boigan talabini ham hajman va mazmunan
t|ondirishga, bilimlarini yangilab borishga harakat qiladi.
Maxsus turlar bo 'yicha gidlar
boshqa gidlardan tanishtirilayot-
I’.an sohaning mutaxassisi ekanligi bilan farqlanadi. Ko‘pincha ular
u'z hamkasblari yoki shu sohaga qiziquvchilar bilan ishlaydi (or-
nilologiya, botanika, etnografiya, gastronomiya va sh. k.). Maxsus
Do'stlaringiz bilan baham: