Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

Resurslarni qimmatli qog
ʻ
ozlarga joylashtirish 
Taktik joylashtirish 
Strategik 
joylashtirish 
Uzoq muddatli 
prognozlash 
Qisqa muddatli 
prognozlash 
Kutilayotgan daromad
Dispersiya 
Kovariatsiya 

---

109 
taktik joylashtirishi esa, kutilayotgan daromadni, dispersiya va kovariasiyani qisqa 
muddatli prognoz koʻrsatkichlariga asoslanadi. 
Qisqacha xulosalar 
Tijorat banki investor sifatida qimmatli qogʻozlarni sotib oladi. Bank 
qimmatli qogʻozlarni ikki maqsadda sotib oladi: likvidliligini taʻminlash 
maqsadida; daromad olish maqsadida. 
Tijorat banklarini investitsion operatsiyalarini rivojlantirishda moliyaviy 
innovasiyalarga asosiy eʻtiborni qaratish lozim. Foiz stavkalarining sezilarli 
darajada tebranishi yangi moliyaviy mahsulotlarga boʻlgan talabning oʻzgarishiga 
bevosita va kuchli taʻsir qiluvchi muhim iqtisodiy omil hisoblanadi. 
Tijorat banklarini investitsion operatsiyalarini boshqarish prinsiplardan biri 
boʻlib, bank investitsiya portfelini diversifikatsiya qilish prinsipi hisoblanadi. 
Xalqaro bank amaliyotida tijorat banklarini yuqori likvidli qimmatli 
qogʻozlarga qilingan investitsiyalari, ularni joriy likvidliligini taʻminlash imkonini 
beradi. 
Yuqori likvidli qimmatli qogʻozlar sifatida, odatda, Hukumat tomonidan 
muomalaga chiqarilgan qimmatli qogʻozlar, Markaziy bankini qimmatli qogʻozlari 
va toʻlovi, Hukumat tomonidan kafolatlangan qimmatli qogʻozlar kiradi.
Respublikamiz tijorat banklarini investitsiya portfelida xorijiy valyutalarda 
emissiya qilingan qimmatli qogʻozlar mavjud emas. Banklarni investitsiya portfeli 
milliy valyuta-soʻmda emissiya qilingan qimmatli qogʻozlardan iborat. Bu esa, 
respublikamiz tijorat banklarini investitsiya portfelini moliyaviy risklarga 
taʻsirchanligini oshiradi. Bunda inflyatsiya va devalvatsiya taʻsirida banklarni 
qimmatli qogʻozlarga qilingan investitsiyalarini real qiymatini pasayish xavfi 
yuzaga keladi. 
Tayanch soʻz va iboralar 
Investitsion operatsiyalar, yuqori likvidli qimmatli qogʻozlar, investitsiya 
portfelini 
diversifikatsiyasi, 
korporativ 
qimmatli 
qogʻozlar, 
investitsion 

---

110 
operatsiyalarni riski, investitsion operatsiyalarni daromadliligi, valyuta opsionlari, 
valyuta opsionlarni yevropa standarti, valyuta opsionlarni amerika standarti, 
derevativ operatsiyalar, investitsiya portfelini sifat koʻrsatgichlari. 
Oʻz-oʻzini nazorat qilish va muhokama uchun savollar 
1. Tijorat banklari investitsion operatsiyalarining mazmuni va zarurligi. 
2. Banklar investitsion operatsiyalarini boshqarish prinsiplari. 
3. Tijorat banklari investitsion operatsiyalarini markazlashgan tarzda 
boshqarish
4. Tijorat banklari investitsion operatsiyalarini nomarkazlashgan tarzda 
boshqarish usullari. 
5. Tijorat banklari investitsion operatsiyalarining samaradorligini baholash. 

---

111 
10-BOB: TIJORAT BANKLARI AKTIV VA PASSIVLARINI 
TEZKOR VA STRATEGIK REJALASHTIRISH