Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

Qisqacha xulosalar 
Xalqaro bank amaliyotida banklarning depozit boʻlmagan resurslari 
tarkibida yirik manbalardan biri qimmatli qogʻozlar hisoblanadi. 
Banklar moliyaviy resurslarni shakllantirish maqsadida aksiya, obligatsiya, 
depozit va jamgʻarma sertifikatlarni muomalaga chiqaradi. Shuningdek, tijorat 
banklari uzoq muddatli resurslarini shakllantirishda ipoteka va subordinar qimmatli 
qogʻozlari muhim oʻrin tutadi. 
Tijorat banklari aksiyalari, obligatsiyalari va sertifikatlarning bozor bahosi 
moliya bozoridagi mavjud talab va taklif asosida oʻrnatiladi. Aksiya va
sertifikatlarni nominal va bozor bahosi oʻrtasidagi farq ijobiy yoki salbiy boʻlishi 
mumkin. Agar ushbu farq ijobiy boʻlsa, tijorat banklari moliyaviy jihatdan 
barqaror va raqobatbardosh ekanligidan dalolat beradi. Mazkur holat banklarning 
qimmatli qogʻozlar orqali resurslari oshirishga ijobiy taʻsir koʻrsatadi.
Tijorat banklari aksiya, obligatsiya va sertifikatlarining bahosiga taʻsir 
qiladigan asosiy omillardan biri ularga toʻlanadigan dividend miqdori va foiz 
toʻlovlari hisoblanadi. Aksiya, obligatsiyalar va sertifikatlarga toʻlanadigan 
toʻlovlar miqdorining yuqoriligi va barqarorligi banklarni qimmatli qogʻozlar 
bozoridagi emitent nufuzini oshirishga bevosita taʻsir qiladi. Chunki bozor 
iqtisodiyoti sharoitida aksiya, obligatsiyalar va sertifikatlarning bozor bahosi 
banklarning ushbu bozordagi faoliyatini baholovchi iqtisodiy koʻrsatkich 
hisoblanadi.
 

---

167 
Tayanch soʻz va iboralar 
REPO operatsiyasi, emitent, benifisar, naqd va naqdsiz qimmatli qogʻozlar, 
emissiya (prospekti) risolasi, qimmatli qogʻozlarni ochiq va yopiq joylashtirish, 
xazina majburiyatlari, veksillar, korporativ obligatsiyalar, qimmatli qogʻozlar 
hosilalari, opsionlar, fyucherslar, emissiya siyosati, qimmatli qogʻozlar chayqov 
operatsiyalari, sessiya, sedent, sessionariy, maʻmuriy usullar, iqtisodiy usullar, 
analitik usullar, spetsifik usullar, marketing usullari.