Samarqand davlat

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA OʻRTA MAXSUS TAʼLIM VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI

Roʻyxatga olindi: № _____________ 2020-yil “__”________

“TASDIQLAYMAN” SamDU rektori: _____________ R.I.Xalmuradov 2020- yil “__”________

O‘ZBEK TILINING SOHADA QO‘LLANILISHI

FAN DASTURI

Bilim sohasi:	100000 – Gumanitar soha
Taʼlim sohasi:	120000 – Gumanitar fanlar
Taʼlim yoʻnalishi:	5120100 – Texnologik ta’lim yo’nalishi

Fan/modul kodi AULBIO		Oʻquv yili 2020-2021	Semestr 4	ECTS – Kreditlar 3
Fan/modul turi Majburiy		Taʼlim tili O‘zbek		Haftadagi dars soatlari 2
1.	Fan nomi		Auditoriya mashgʻulotlari (soat)	Mustaqil taʼlim (soat)	Umumiy (soat)
	O‘zbek tilining sohada qo‘llanilishi		8	82	90
2.	I. Fanning mazmuni Fanni oʻqitishdan maqsad – talabalarning yangi alifbo imlo qoidalari, davlat tilida ish yuritish va mutaxassisligiga oid terminlarni bilishining ilmiy – nazariy asoslarini, hamda ularni ijtimoiy hayotning barcha sohalarida qo‘llay olishni, ilmiy va ta’lim jarayoniga tatbiq qilishning ilmiy-metodik imkoniyatlarini yoritishdan iborat. Fanning vazifasi – Talabalarni imlo qoidalari, ish yuritish hamda mutaxassislik terminologiyasi bilan tanishtirish. II. Amaliy (seminar yoki laboratoriya) mashg‘ulotlari bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar. Amaliy mashgʻulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi: 1-mavzu. Kirish. Fanning maqsad va vazifalari. Davlat tili haqidagi qonun, va uning ijrosi. Lotin yozuviga asoslangan yangi o‘zbek alifbosi va imlo qoidalari. O‘zbek adabiy tili, uning me’yorlari. Nutq uslublari. 2-mavzu. Ixtisoslik terminlari ustida ishlash. 3-mavzu. Ish yuritish tili va uslubi. Hujjat turlari va xususiyatlari: tarjimayi hol, ariza, bildirishnoma, tavsifnoma, tavsiyanoma ma’lumotnoma. Yozilish uslubi, o‘ziga xos xususiyatlari. 4-mavzu. Hujjat turlari va xususiyatlari: tushuntirish xati, tilxat, hisobot, majlis bayoni, dalolatnoma, shartnoma. Yozilish uslubi, o‘ziga xos xususiyatlari. IV. Mustaqil taʼlim va mustaqil ishlar Mustaqil taʼlim uchun tavsiya etiladigan mavzular: 1-mavzu. “Davlat tilida ish yuritish“ fanining maqsad va vazifalari. 2-mavzu. O‘zbek adabiy tili me’yorlari. 3-mavzu. Nutqning uslubiy shakllari. 4-mavzu. Matn turlari va tarkibi. 5-mavzu. Hujjatchilikning tarixi va rivojlanishi. 6-mavzu. Ish yuritish hujjatlari va ularga qo‘yiladigan talablar. 7-mavzu. O‘zbekiston Respublikasida hujjatchilikning takomillashuvi. 8-mavzu. Hujjat turlari va ish yuritish asoslari. 9-mavzu. Ish yuritish tili va uslubi. 10-mavzu. Tashkiliy hujjatlar va ularni rasmiylashtirish. 11-mavzu. Farmoyish hujjatlari va ularning turlari. 12-mavzu. Ma’lumot-axborot hujjatlari. 13- mavzu. Shaxsiy ish qog‘ozlari uslubi. 14-mavzu. Ish yuritishni takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari. 15-mavzu. Qadimgi turkiy til davri terminologiyasi. 16-mavzu. “Temur tuzuklari” asarida harbiy terminlarning qo‘llanilishi. 17-mavzu. Temuriylar davri terminologiyasi. 18-mavzu. Xonliklar davri terminologiyasi. 19-mavzu. XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asr boshlari terminologiyasi. 20-mavzu. Jadidlar davri terminologiyasi. 21-mavzu. Sho`rolar davri terminologiyasi. 22-mavzu. Mustaqillik davri terminologiyasi. 23-mavzu. Ruscha baynalmilal terminlar xususida. 24-mavzu. Arabcha terminlar haqida. 25-mavzu. Forscha-tojikcha terminlarga doir. 26-mavzu. Umumturkiy terminlar xususida. 27-mavzu. Atamashunoslik qo‘mitasi faoliyati haqida. 28-mavzu. Termin tanlash mezonlari. 29-mavzu. O`zbek terminshunoslari faoliyati haqida. 30-mavzu. Kalka –termin hosil qiluvchi vosita. 31-mavzu. Yozuv. O‘zbek xalqi foydalangan yozuvlar. 32-mavzu. Lotin yozuviga asoslangan yangi o‘zbek alifbosi va imlo qoidalari. 33-mavzu. O‘zbek adabiy tili, uning me’yorlari. 34-mavzu. Ixtisoslik terminlari ustida ishlash. 35-mavzu. Hujjatchilik tarixi. So‘g‘d hujjatlari. Vasiqalar. 36-mavzu. Zahiriddin Muhammad Boburning “Boburnoma” asarida harbiy terminlarning qo‘llanishi. 37-mavzu. Hujjat turlari va xususiyatlari: majlis bayoni, shartnoma. Yozilish uslubi, o‘ziga xos xususiyatlari. 38-mavzu. Hujjat turlari va xususiyatlari: dalolatnoma, Yozilish uslubi, o‘ziga xos xususiyatlari. 39-mavzu. Hujjat turlari va xususiyatlari: buyruq, farmoyish, ko‘rsatma. Yozilish uslubi, o‘ziga xos xususiyatlari. 40-mavzu. Hujjat turlari va xususiyatlari: e’lon va reklama, nizom, yo‘riqnoma. Yozilish uslubi, o‘ziga xos xususiyatlari. 41-mavzu. So‘z va termin. Terminologiya fani va uning rivojlanishi. Terminologiyaning boshqa fanlar bilan aloqasi.Terminlar va ularni o‘rganish masalalari.
3.	V. Fan oʻqitilishining natijalari (shakllanadigan kompetensiyalar) Fanni oʻzlashtirish natijasida talaba: Ish yuritish va soha terminologiyasi haqida tasavvur va bilimga ega boʻlishi; Hujjatlarni to‘g‘ri yoza olish va terminlarni o‘rinli qo‘llay olish koʻnikmalariga ega boʻlishi; Ish qog‘ozlarini imlo xatolasiz, terminlarni esa o‘z o‘rnida ishlata olish malakasiga ega boʻlishi kerak.
4.	VI. Taʼlim texnologiyalari va metodlari: amaliy; suhbat; tushuntirish;
5.	VII. Kreditni olish uchun talablar: Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni toʻliq oʻzlashtirish, tahlil natijalarini toʻgʻri aks ettira olish, oʻrganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish va joriy, oraliq nazorat shakllarida berilgan vazifa topshiriqlarni bajarish, yakuniy nazorat ishini topshirish
6.	Asosiy adabiyotlar: 1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 21 октябрдаги ПФ-5850 рақамли “Ўзбек тилининг давлат тили сифатидаги нуфузи ва мавқеини тубдан ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони //Халқ сўзи, 2019 йил 22 октябрь. 2. Aminov M., Madvaliyev A., Mahkamov N., Mahmudov N. Ish yuritish. – Toshkent, 2000. Boltayev M. Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosi va imlosi. – T.: O‘qituvchi, 2003. Boltayev M. Lotin yozuviga asoslangan yangi o‘zbek alifbosi va imlosi. INTERNETdagi manzili: www.samdu.uz.files/web/index.htm Васиқалар тўплами. – Т.: Фан, 1982. Davlat tilida ish yuritish, hujjatchilik va atamashunoslik. Uslubiy qo‘llanma. Tuzuvchi: Boltayev M. – Samarqand: SamDU, 2007. 7. Mahmudov N. va bosh. Ish yuritish asoslari. – Toshkent: O‘zME davlat ilmiy nashriyoti, 2006. 8. Sanaqulov U., Abdiyev M., Qurbonov A. O`zbek tilida ish yuritish asoslari.- Samarqand, 2014. 9. Ҳожиев А. Термин танлаш мезонлари. Ахборот. 11 – 12-чиқарув. – Тошкент: Фан, 1996; 10. Давлат тилида иш юритиш, ҳужжатчилик ва атамашуносликдан ўқув иш дастури. – Самарқанд: СамДУ, 1998. 11. Дониёров Р. Ўзбек тили техник терминологиясининг айрим масалалари. – Тошкент: Фан, 1977. 12. Абдиев М. Соҳавий терминологиянинг систем таҳлили муаммолари. –Тошкент: А.Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти. 2004. 13. Мадвалиев А. Ўзбек тили терминологияси ва лексикографияси масалалари.-Тошкент: “Ўзбекистон миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2017. Qoʻshimcha adabiyotlar: 15. O‘zbek tilining asosiy imlo qoidalari. O‘zbek tilining imlo lug‘ati. Tuzuvchilar – Hojiyev A., Rahmatullayev Sh. – Т.: O‘qituvchi, 1996, 6-27-betlar. 16. Имомова Т.З., Тухватуллина Л.А. Иш қоғозлари қандай ёзилади? – Тошкент, 1992. 17. Mahmudov N., Rafiyev A., Yo‘ldoshev I. Davlat tilida ish yuritish. – Toshkent, 2015. 18. To‘xliyev N. Ish yuritish. – Toshkent, 2017. 19. Abdiyev M., Umarov Y.Ish yuritish. – Samarqand, 2018. 20. Мадвалиев А., Маҳкамов Н. Ўзбек тилида иш юритиш атамаларини тартибга солиш ҳақида // Ўзбек тили атамашунослиги. Ахборот. 5 – 6-чиқарув. – Тошкент: Фан, 1992. – Б.40-43 21. Chiniqulov N. Peshlavhalarning lisoniy xususiyatlari - Toshkent: “Navoiy universiteti” nashriyot-matbaa uyi, 2019. 22. Садинова Н. Иш юритиш терминларининг қисқача изоҳли луғати.-Тошкент, 2019. 23. Лутфуллаева Д. Мустақиллик даври расмий-идоравий иш услубининг тараққиёти.-Тошкент, 2020. 24. Дониёров Р. Ўзбек тилининг илмий-техникавий терминлари тарихидан.– Тошкент: Фан, 1979. 25. Шамсиддинов К. Умумистеъмолдаги сўзлардан лексик-семантик усул билан ясалган терминлар ва уларни тартибга солиш // Ўзбек тили илмий-техникавий терминологиясини тартибга солиш принциплари. –Тошкент, 1991, 136-151 бетлар 26. Маҳкамов Н. Ўзбек тили терминологиясида жуфт терминлар ва уларни тартибга солиш (физика ва техника терминлари мисолида) // Ўзбек тили илмий-техникавий терминологиясини тартибга солиш принциплари.-Тошкент, 1991, 68- 80 бет. 27. Бектемиров Ҳ., Бегматов Э.Мустақиллик даври атамалари. –Тошкент, 2002. Axborot manbalari (saytlar): 28. www.ziyonet.uz 29. www.a.navoiy.uz 30. www.ilm.uz 31. www.samdu.uz
7.	Fan dasturi Samarqand davlat universiteti Oʻquv-uslubiy кengashining 2020-yil 22-avgustdagi 1-son bayonnomasi bilan maʼqullangan.
8.	Fan/modul uchun masʼullar: Mirzayev I. – SamDU, amaliy tilshunoslik, o‘zbek tili va adabiyoti o`qitish metodikasi kafedrasi mudiri, f.f.d., professor Abdiyev M. – SamDU, amaliy tilshunoslik, o‘zbek tili va adabiyoti o`qitish metodikasi kafedrasi professori, f.f.d. Boltayev M. – SamDU, amaliy tilshunoslik, o‘zbek tili va adabiyoti o`qitish metodikasi kafedrasi dotsenti. Muhiddinova B. – SamDU, amaliy tilshunoslik, o‘zbek tili va adabiyoti o`qitish metodikasi kafedrasi dotsenti, f.f.n. Ruzmanova R. – SamDU, amaliy tilshunoslik, o‘zbek tili va adabiyoti o`qitish metodikasi kafedrasi dotsenti, f.f.n. Mavlonov A. X. - SamDU amaliy tilshunoslik, o‘zbek tili va adabiyoti o‘qitish metodikasi kafedrasi o‘qituvchisi
9.	Taqrizchilar: G`affarov A. – SamDU O‘zbek tilshunosligi kafedrasi dotsenti, filologiya fanlari nomzodi(ichki) Turobov A. – SamDCHTI Tishunoslik va adabiyotshunoslik nazariyasi kafedrasi dotsenti, filologiya fanlari nomzodi (tashqi)