Samarqand davlat universitetining 90-yilligiga bag‘ishlanadi

 
 
 
 
 
 
 
 
Narx va sotib olinadigan tovar miqdori o‘rtasidagi bog‘liqlik. 
Bir kg un narxi (so‘m) 
1 oy davomida unga 
bo‘lgan yakka talab 
miqdori (kg) 
1 oy davomida unga 
bo‘lgan bozor talabi 
miqdori (tn) 
1350 
1300 
1250 
1200 
1150 
10 
20 
30 
50 
60 
1,0 
2,0 
3,0 
5,0 
6,0 
 
 
 
 
 
 
 
 Ta’sir qilish omillariga 
ko‘ra 
 Qondirilish darajasiga ko‘ra 
 Obyektiga ko‘ra    
 Ishlab 
chiqa-
rish 
omil-
lariga 
talab 
Iste’mol 
buyumla
riga 
talab 
Haqi-
qiy 
talab
 
Qon-
dirilga
n talab 
 Qon-
diril-
magan 
talab 
 
 Ekzogen  
(tashqi  
omillar 
ta’si- 
ridagi)  
talab
 
 
 Endogen  
(ichki  
omillar 
ta’si- 
ridagi)  
talab 
 
 
 Yashirin 
talab   
 
 Joriy 
talab    
Harakat-
chan talab 
To‘plangan 
talab 
Ekzogen talab
 – bu davlat yoki erkin bozor tizimidan tashqaridagi qandaydir 
kuchning aralashuvi natijasida o‘zgargan talab.
 
Endogen 
yoki
  ichki  talab 
–  bu  jamiyatda  mavjud  bo‘lgan  omillar  ta’sirida 
jamiyat  ichida  tarkib  topgan  talab.
1
  Talabning  bunday  turkumlanishini  quyidagi 
maxsus tizim ko‘rinishida tasvirlash mumkin (1-chizma).
 
 
 
Individual, ya’ni yakka talab ham, bozor talabi ham miqdor jihatdan aniqlanadi. 
Lekin  bu  miqdor  har  doim  ham  bir  xil  bo‘lib  turmaydi,  balki  o‘zgaruvchan  bo‘ladi. 
Talab  miqdorining  o‘zgarishiga  bir  qancha  omillar  ta’sir  qiladi.  Ularning  ichida  eng 
ko‘p ta’sir qiladigan omil narx omilidir. 
Narx  va  sotib  olinadigan  tovarlar  miqdori  o‘rtasidagi  bo‘ladigan  bog‘liqlikni 
quyidagi 2-jadval ma’lumotlari asosida qarab chiqamiz. 
 
Jadval ma’lumotlari tovar narxining pasayishi sotib olinadigan tovar miqdorining 
o‘sishiga  va  aksincha,  narxning  o‘sishi  talab  miqdorining  kamayishiga  olib  kelishini 
ko‘rsatadi.  Mahsulot  narxi  va  sotib  olinadigan  tovar  miqdori  o‘zgarishi  o‘rtasida 
bo‘ladigan teskari yoki qarama-qarshi bog‘liqlik 
talab qonuni
 deyiladi. 
 

---

65 
 
 
 
 
 
 
 
so‘m 
 
1350 
1300 
1250 
1200 
1150 
1100 
150 
  10 
 
P  
 D                     
 
 
 
                                        
                                                       D
 
 
 
 
 1,0     2,0     3,0     4,0     5,0     6,0    Q, tonna