|
7.Tasviriy, fotografik reklama.
Bunda plakatlar, katta reklama
yozuvlari reklama vositasidir. Plakatlar kattaligi kishilarda o‘zgacha
e’tibor paydo qilishi bilan reklamaning muvaffaqiyatini oshiradi. Qorong‘u
tunda ajoyib yorug‘lik taratib turgan yoritgichdagi reklama har bir kishini
diqqatini tortishi tayin. Ilyustrasiya qilinayotgan rasmlar mavhum
bo‘lmay, oddiy va aniq bo‘lishi lozim.
-plakatlardagi rasmlarda ko‘proq yosh bolalarning rasmlaridan
foydalanish yaxshi samara beradi. Chunki olib borilgan tadqiqotlarga
ko‘ra, reklama samaradorligi aniqlanganda oiladagilarning boshqa suratiga
nisbatan yosh bolaning surati kishilar diqqatini ko‘proq o‘ziga jalb etishi
ma’lum bo‘ldi.
-agar reklama rangli suratlarda chop etilsa, ikki barobar esda
yaxshiroq qoladi. Chunki inson xotirasiga ranglarning ayniqsa, yorqin
ranglarning ta’siri katta bo‘ladi.
Tarixiy materiallarni ko‘proq viski, vino konyak kabi ichimliklarga
qo‘llagan ma’qul. Qolgan turdagi reklamalar uchun zamonaviy motivlarni
qo‘llash maksimal natija berishi mumkin.
8. Tovarning o‘zida reklama.
Mahsulot qadoqlangan idish, paket,
qutichalar ham reklama uchun xizmat qilishi mumkin. Ularda mahsulot
uning sifati, ustunligi, tarkibi ko‘rsatiladi. Unda kishilar diqqat e’tiborini
o‘ziga tortadigan yozuvlar, rasmlarning ahamiyati katta. Qadoqlash
vositalariga «yangi, super, bepul, oliy sifat» kabi o‘ziga jalb etadi. Bundan
108
tashqari, mahsulotning xalqaro milliy tanlovlarda olgan medallari, sifat
belgilarini aks ettirish ham xaridorlar ishonchiga kafolat bo‘ladi.
6. Reklamaning inson psixologiyasiga ta’siri.
Kishilarning fe’l-atvori, xarakteri, hissiy kechinmalari, umuman
ruhiy holati ko‘proq psixologlarga ma’lum. Shuning uchun reklama
faoliyatida psixolog xizmatidan foydalanish o‘z ijobiy samarasini berishi
mumkin.
Reklama mavzusini menejer beradi, muddatni ham u aniqlaydi,
auditoriyani tadqiqot bo‘limi belgilaydi (psixolog bilan hamkorlikda),
texnika esa auditoriyaga bog‘liq ravishda tanlanadi.
Axborot va hissiyot reklamaning ajralmas qismlaridir.
Iste’molchi pul sarflashiga ikki asosiy sabab mavjud. U aynan shu
mahsulotning o‘ziga kerakligin tushunishi va his qilishi mumkin.
Vaholanki hamma reklamalar fikrlovchi va hayajonli tarzda ta’sir etadi.
Lekin ko‘pincha bu ikki yo‘nalishdan qo‘shma holatda foydalaniladi.
Fikrlatuvchi yo‘nalish unikal savdo taklifi asosida qurilgan, ikkinchisi esa
belgi shakli nzariyasi asosida.
Unikal savdo taklifining mohiyati shundaki, u tovarning noyob,
raqobatchi taklifida ko‘rsatilmagan xususiyatini yoritib beradi va aynan
shu tovarni xarid qilish istagini tug‘diradi. Maslaan «VOLVO» rusumli
avtomabillarda unikal savdo taklifi sifatida ularning boshqalarga nisbatan
xavfsizlik xususiyati reklama uchun tanlangan.
Belgi shaklini yaratishda ayrim belgilardan foydalanishdagi
iste’molchi uchun ular aynan shu tovarni bildiradi va o‘zini shu tovar
iste’molchisi sifatida his etadi. Masalan, GAMEL sigareti reklamasida shu
tovarning biror xususiyati to‘g‘risida so‘z, fikr yuritilmaydi. Lekin reklama
qahramoni - xushbichim, kelishgan yigit mashaqqatli sarguzashtdan so‘ng
GAMEL chekib, hordiq chiqaradi. Agar reklamada obraz yoqsa siz albatta
GAMELni tanlaysiz.
Qaysi reklama texnologiyasini tanlashdan qat’iy nazar, ikkita aniq
maqsad-iste’molchi diqqatini jalb etish va unda ijobiy fikr uyg‘otish
masalasi turadi. Iste’molchi diqqatini birdan tortadigan reklama elementi
aystopper deb ataladi. Iste’molchi reklamangizga e’tibor qaratgandan
so‘ng u reklama qilinayotgan tovarni nafaqat eslab qolsin, balki unda xarid
qilish istagi uyg‘onsin.
Biz reklama faoliyatida ko‘r-ko‘rona chet el amaliyotidan foydalana
olmaymiz. Chunki har bir mamlakatning tarixan shakllanib, rivojlanib
kelgan qadriyatlari bor. Chunki bir mamlakatda mumkin bo‘lgan narsa bir
mamlakatda ta’qiqlanishi mumkin. Masalan, AQSh va Buyuk Britaniyada
109
reklama matnlarida ikki raqobatbardosh firma haqida aniq ma’lumot
ko‘rsatilishi mumkin. Filippinda esa bu ta’qiqlanadi. Ko‘plab islom
mamlakatlarida erotik foto va kadrlar, shuningdek kontraseptiv
(homiladorlikning oldini olish) va ayollar gigiyenasiga tegishli buyumlar
reklamasi ta’qiqlanadi. Rivojlangan g‘arb mamlakatlarida bunday ta’qiq
yo‘q.
Ayrim mamlakatlarda huquqiy cheklashlardan chetga chiqish
ta’qiqlanadi. Masalan, avtomobillar reklamasida yuqori tezlik reklama
qilinmaydi. Yoki shahvoniy elementlari mavjud reklama ta’qiqlanadi va
hokazo. Ba’zi mamlakatlarda chet el reklamasini mahsulotini reklama
qilish ta’qiqlanadi
Mahsulot harakati reklamasida har bir mamlakatning o‘ziga xos yo‘li
mavjud. Bunda;
ushbu mamlakatning taraqqiyot darajasi;
mahsulot tizimining turi
bozorga chiqishda ommaviy axborotlarning mavjudligi va
harajatlar hajmi
xaridorlarning axborot manbalariga munosabati
tovar bahosining daromadga nisbati.
Hindiston savodxonlikning kamligi, ishonchli axborot vositalarining
yo‘qligi reklamani juda murakkablashtiradi, mahsulotning bozorga
chiqishi esa qimmatlashadi.
AQShda telereklama va jurnal reklamasi mahsulotlarning sotuv
hajmini oshiradi. Fransiyada esa mahsulot namoyishini sotish joylarida
tashkil etish yaxshi samara beradi.
Xulosa qilib aytganda, reklama jarayoniga xaridorlarni jalb etishning
har bir mamlakatda o‘z yo‘nalishi mavjud. Lekin ularning barchasi uchun
asosiy omil bo‘lib, mahsulot bahosining xaridorlar daromdiga nisbati
hisoblnadi. Ya’ni daromadda xaridning ulushi qancha katta bo‘lsa, xaridor
ushbu mahsulotni xarid qilish uchun shuncha ko‘o‘p reklama vaqti va
axborot kerak bo‘ladi. Axborot omilining eng yaxshi usuli esa xarid
vaqtida xaridor bilan bo‘ladigan bevosita muloqot hisoblanadi.
Demak, har bir mamlakatda reklama jarayoni shubu mamlakatda
to‘plangan madaniy daraja, savodxonlik darajasi, diniy e’tiqod, axloq-odob
darajasi kabilar e’tiborga olingan holda amalga oshiriladi.
Yana
shuncha
ahamiyat
berish
kerakki,
rivojlanayotgan
mamlakatlarda reklama faoliyati xavfli va zarar ham olib kelishi mumkin.
Masalan, chaqaloqlar uchun sutli aralashmalar reklamasiga kelsak.
Ko‘pgina holatlarda ushbu aralashmalar noto‘g‘ri tayyorlangani, gigenaga
110
yoki havo haroratiga rioya qilinmaganligi natijasida chaqaloqlar o‘rtasida
o‘lim ko‘payishiga olib keldi. Bu «Nestle», «Bristol-Mayerez»
firmalarining sut o‘rnini bosuvchi aralashmalar haqidagi to‘xtovsiz
reklamasi natijasidir. Lekin bu firma yoki reklamachilarning aybi emas,
balki ishlashni xoxlovchi ayollar sonining ortishi va uy yumushlarini
yengillashtirishga bo‘lgan intilishda deb aytilmoqda. Reklama esa
firmalarning fikricha onalarning uy ishlarini yengillashtirishga bo‘lgan
xohishga ta’sir etgan xolos. Shunga qaramay xalqaro sog‘liqni saqlash
tashkiloti ko‘pchilikning ovozi bilan rivojlanayotgan mamlakatlarda
chaqaloqlar uchun sut aralashmalarini targ‘ib qilishni chekladi. Eng ko‘p
tanqid «Nestle» firmasiga tegdi. 1984-yilda «Nestle» firmasi ushbu
mamlakatlarda o‘z reklamasini to‘xtatishga rozi bo‘ldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
