Samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

      Qon  aylanish  sistemasi.  Tanasi  aniq  metameriyalardan  iborat  bo’lgan 
o’rgimchaksimonlarda  (chayonlarda)  yurak  uzun  naysimon  bo’lib,  qorin 
bo’limining oldingi qismida, ichak ustida joylashgan va ikki yon tomoni 7 juft 
tirqishsimon  ostiyalarga  ega.  O’rgimchaklarda  yurakning  tuzilishi  biroz 
soddalashgan  va  ostiyalar  3-4  juft  bo’ladi;  pichano’rarlarda  ostiyalar  2  yoki  1 
juftga  kamayadi.  Nihoyat  kanalarning  ayrimlarida  yurak  kaltagina  xaltacha 
ko’rinishida va bir juft ostiyalarga ega. 
      Ko’pchilik  kanalarda  esa,  o’lchamlarining  mikroskopik  kattalikda  bo’lishi 
tufayli, yurak umuman bo’lmaydi. 
      O’rgimchaksimonlarning  qon  aylanish  sistemasida  yurakning  oldingi  va 
keyingi uchlaridan (chayonlarda) yoki faqat oldingi uchidan (o’rgimchaklarda) 
tananing oldingi va keyingi uchiga qarab aorta tomiri chiqadi. Ayrim guruhlarda 
yurakning  har  bir  kamerasidan  juft  yon  arteriyalar  chiqadi.  Arteriyalardagi 
gemolimfa  gavda  bo’shlig’iga  quyiladi.  Gemolimfa  gavda  bo’shlig’idagi 
lakunalardan yurak oldi bo’shlig’iga va undan ostiyalar orqali yurakka quyiladi. 
O’rgimchaksimonlarning  gemolimfasi  tarkibida  nafas  olish  pigmenti-
gemosianin bo’ladi.