Samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

      Ovqat hazm qilish sistemasi. Qorinoyoqlilarning bir guruhi o’simlik bilan 
oziqlanishga moslashgan bo’lsa, boshqa bir guruhi yirtqichlik bilan oziqlanadi. 
Shunga  binoan  ularning  ovqat  hazm  qilish  sistemasining    tuzilishi  ham 
turlichadir.  Masalan,  yirtqich  qorinoyoq-lilarda  boshining  oldingi  qismi 
cho’zilib, xartumni hosil qiladi. Og’iz teshigi og’iz  bo’shlig’i orqali halqumga 
o’tadi. Halqumda bitta yoki ikkita jag’lar hamda plastinkasimon muskulli tilcha 

---

qirg’ich bo’ladi. Tilchaning sirti kutikula va mayda tishchalar bilan qoplangan. 
Halqum  bo’shlig’iga  bir  juft  so’lak  bezlarining  yo’li  ochiladi.  Yirtqich 
mollyuskalarning so’lak bezlari suyuqligida 4% li sulfat kislota bo’ladi. Ushbu 
kislota  yordamida  mollyuska  boshqa  mollyuskalarni  va  ninatanlilarni  ohakli 
pansirini  yemiradi.  Halqum  ancha  uzun  qizilo’ngachga  ochiladi. 
Qizilo’ngachning kengaygan qismi jig’ildon hosil qiladi. 
      O’rta ichakning kengaygan oldingi qismi oshqozon deyilib, unga jigar yo’li 
ochiladi. Qorinoyoqlilarda jigar bir juft, lekin gavdaning asimmetriyasi tufayli, 
o’ng tomon jigar qisqarib ketgan, chap tomondagisi saqlangandir. Jigar ovqatni 
hazm  qilishda  ishtirok  etadi,  chunki  uning  ajratgan  fermentlari  oqsil,  yog’  va 
uglevodlarni  parchalaydi.  Shunga  binoan  u  oshqozon  osti  bezi  vazifasini  ham 
o’taydi.  
     Bundan  tashqari,  jigar  naychasimon  bez  bo’lib,  uning  ichiga  suyuq 
(atalasimon)  oziqlar  kiradi  va  unda  so’riladi.  Jigarda  shuningdek  yog’  va 
glikogen  to’planadi.  Oshqozon  davomi  ingichka    ichak  buralgan  holda 
joylashib,  uning  davomi  orqa  ichakka  o’lanadi.  Orqa  ichak  bosh  yaqinida 
chiqaruv  teshigi  bilan  tashqariga  ochiladi.  Ayrim  qorinoyoqlilarda  (ko’pincha 
tuban vakillarida) orqa ichak yurak qorinchasi ichidan o’tadi.