Samarqand davlat universiteti raqamli texnologiyalar fakulteti kompyuter ilmlari va dasturlash texnologiyalari yo

Eliktron xujjat almashuvi tizimi.
Zamonaviy davlat boshqaruvi bo’lib elektron xujjat ayirboshlash tizimi (EXT) xizmat qiladi. Xozirgi vaqtda O’zbekiston Respublikasida “Davlat muassasalarida elektron xujjat ayirboshlash tizimini taxlili va baxosi” dasturi ishlamoqda. Loyixaning asosiy maqsadi mavjud EXTni barcha ustivorligini va kamchiligini urgangan xolda tizimni xaetga joriy qilish karorini qabul kiluvchi shaxslarga tushunarli kurinishda takdim qilish.
Loyixaning mazmuni kuyidagi masalalarning yechimidadir:
- davlat muassasalarida ish yuritish va xujjatlarning okimini urganish;
- davlat muassasalariga EXTni joriy qilish xukuklarini taxlil qilish;
- davlat muassasalariga EXTni joriy qilishda kelib chikadigan muammolarni va xususiyatlarni aniqlash;
- davlat muassasalarida EXT joriy qilish maqsadini aniqlash;
- davlat muassasalariga EXT qo’llashdagi talablarni aniqlash;
- davlat muassasalarida ishlatish uchun tijorat dasturi sifatida O’zbekiston bozoridagi maxsulotlar ruyxatini aniqlash;
- qo’llanilishi mumkin bulgan EXTni test savollaridan utkazish; Loyixani
amalga oshirish okibatida kuyidagi amaliy natijalarga erishamiz:
- taklif etilayotgan EXTning test natijalari asosida xisob tayyorlanadi;
- elektron xokimiyat joriy qilish kontseptsiyasiga EXT tanlash borasida
taklifnoma tayyorlanadi.
Xozirgi vaqtda test savollaridan utish uchun kuyidagi EXTlari ruyxatga olingan.
Bular:
1. NCI-DOFLOW (uzbek tadkikot kompaniyasi NCI Projects)
2. “Efrat” (uzbek SH.F. “Pro-Texnika” va Nuron DS)
3. “Land Doces” (Rossiya kompaniyasi “Lanit”)
4. “Boss - Referent” (Rossiya kompaniyasi Ayti)
5. “Nan doc” (uzbek kompaniyasi Detee)
6. “Documentum” (uzbek kompaniyasi ETG)
Tizimning ishlashini ta’minlash uchun korxonalararo elektron xujjat ayirboshlash infrastrukturasini yaratmok lozim. Buning uchun:
- boshqarish uchun zarur xujjatlar bilan ta’minlash borasida normativ-xukukiy aktlar tuplash yaratish va elektron xujjatlar ayirboshlash tizimini yagona tizimga keltirish (YAEXT);
- davlatlar organlari uzaro xujjatlarini ayirboshlashda xujjatlarni standartmukammal shaklga keltirish;
- korxonalararo xujjat ayirboshlashda elektron lugat va kataloglarni yaratish ;
- yagona elektron xujjat ayirboshlash tizimi (YAEXT)dagi rakamli imzoni tasdiklovchi Markaz yaratish;
- davlatlararo ma’lumotlarni ayirboshlash uchun yagona transport muxitini yaratish;
- korxonalararo yaratilgan EXT koordinatsiyasi uchun marka yaratish (KKM);
KKM quyidagi funktsiyalarni bajarmogi lozim:
- ma’lumotlarni kafolatli etkazish;
- elektron xujjatlarni marshrutini belgilash;
- ma’lumotlarni yaratish va ayirboshlash shaklini rivojlantirish;
- markazlashtirilgan xolda normativ-lugatiy axborotlarni kiritish;
- xujjatlarni portal orqali chop etish;
- umumiy xujjatlarni birgalikda ishlash sharoitini yaratish;
Korxona elektron xujjat ayirboshlash tizimida kuyidagi vazifalar yuklanadi:
- xujjatlarning registratsiyasi;
- xujjatlarni tasdiklash;
- xujjatlarni barcha jabxalar bilan kelishtirish;
- xujjatlar ustida jamoa bulib ishlashni uyushtirish;
- xujjatlar loyixasini yaratish (barcha jabxa uchun);